“Ciemny Las” nie jest odpowiedzią Paradoksu Fermiego

Dość nieoczekiwane tło astronomii wielkiej skali.

Gdzie oni są? Pomimo dekad nasłuchu nieba w ramach programu SETI wciąż nie udało się ludzkości odebrać żadnego sygnału, który mógłby pochodzić od obcych cywilizacji. Z drugiej strony jest pewne, że Wszechświat jest wypełniony różnej wielkości planetami, także i tymi zbliżonymi rozmiarami do naszej Ziemi. Jest też całkiem prawdopodobne, że wokół gazowych gigantów krążą duże egzoksiężyce, podobne do Tytana, Ganimedesa czy Europy.

Z tej perspektywy wydaje się więc pewne, że we Wszechświecie w wielu miejscach może się rozwijać życie. Przez setki milionów lat u niektórych z tych planet powinno się rozwinąć bardziej zaawansowane życie, a być może i nawet cywilizacja. Z uwagi na wręcz niezliczoną ilość planet we Wszechświecie zdatnych do zamieszkania wydaje się, że dookoła nas powinno być wiele różnych obcych cywilizacji. Tymczasem wydaje się, że tak nie jest – brak jakichkolwiek dowodów na istnienie innych cywilizacji. Ta wyraźna sprzeczność jest znana jako paradoks Fermiego. Po raz pierwszy ten paradoks został jednoznacznie sformułowany przez Enrico Fermiego w połowie XX wieku.

Ciemny Las

Hipoteza Ciemnego Lasu jest jedną z bardziej “mrocznych” prób odpowiedzi na Paradoks Fermiego. Ta hipoteza sugeruje, że cywilizacje, obawiając się o swój los, wolą skrywać się w ciemnościach Drogi Mlecznej czy każdej innej galaktyki. Zamiast aktywnie próbować komunikować się z innymi cywilizacjami, wg tej hipotezy cywilizacje techniczne są albo “schowane” albo też bardzo agresywne. Ciemny Las sugeruje, że we Wszechświecie cywilizacje techniczne, gdy tylko dowiedzą się o istnieniu innej, dokonają ataku niszczącego inną cywilizację. Dlatego cywilizacje wybierają “ciszę” – dlatego też programy poszukiwawcze takie jak SETI nie odebrały jeszcze żadnego sygnału pochodzącego od innej cywilizacji technicznej.

Nazwa tej hipotezy pochodzi od opowieści chińskiego autora Liu Cixin z 2008 roku. Wcześniej oczywiście postulowano przynajmniej częściowo podobne hipotezy, jednakże dopiero około 15 lat temu hipoteza Ciemnego Lasu zaczęła być dyskutowana w kręgach naukowych. Jednakże, zaledwie dekadę później popularność Ciemnego Lasu wyraźnie spadła. Dlaczego tak się stało?

Światło JWST rozjaśnia Ciemny Las

James Webb Space Telescope (JWST) to duży kosmiczny teleskop, który został wyniesiony w przestrzeń kosmiczną 25 grudnia 2021 z europejskiego kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej. Lot przebiegł prawidłowo. Przez kolejne dni i tygodnie trwało rozkładanie poszczególnych elementów JWST. Prace podstępowały (prawie) zgodnie z planem. Proces rozkładania JWST zakończył się 8 stycznia 2022, wraz z prawidłowym otwarciem obu “skrzydełek” teleskopu i ich zatrzaśnięciem. Do punktu L2 układu Ziemia-Słońce JWST dotarł 24 stycznia 2022 roku.

Dwunastego lipca 2022 roku doszło do prezentacji pierwszych zdjęć z teleskopu JWST. Wśród zaprezentowanych obrazów znajduje się m.in. widok na gromadę galaktyk wraz z ze zjawiskiem mikrosoczewkowania, spektrum atmosfery egzoplanety oraz “gwiezdny żłobek”, czyli mgławica, w której powstają gwiazdy. Kilkadziesiąt godzin później NASA zaprezentowała pierwsze ujęcia Jowisza z tego teleskopu. Wraz z tymi obrazami rozpoczęła się faza naukowa misji kosmicznego teleskopu JWST.

Dziś JWST stale wykonuje ważne dla nauki obserwacje. Wśród celów, które ten kosmiczny teleskop obserwuje, są także planety pozasłoneczne. W ostatnich tygodniach dużą uwagę przykuwają wyniki obserwacji egzoplanety K2-18b, gdzie wg niektórych pomiarów wykryto związki chemiczne, które na Ziemi powstają jedynie jako efekt procesów życiowych.

Funkcjonowanie JWST oznacza, że możliwe jest wykrycie życia na innych planetach – w tym i tego nie-technicznego – nawet jeśli cywilizacja nie wysyła sygnałów radiowych. Zamiast tego obserwatorium JWST jest w stanie wykryć obecność związków chemicznych w atmosferze, które mogą powstać w wyniku aktywności życiowej. Jest to zupełnie nowa generacja obserwatoriów astronomicznych nawet w porównaniu z tymi sprzed 10 czy 20 lat.

JWST oznacza, że poszukiwanie życia nie musi się opierać jedynie o nasłuch radiowy. Dzięki JWST możliwe jest wykrycie życia także na etapie przed cywilizacją techniczną. Oczywiście, JWST może być pomocny w wykrywaniu cywilizacji technicznych, w szczególności tych, które zaburzyły składy swoich atmosfer w wyniku procesów przemysłowych.

JWST innych cywilizacji

Można założyć, ze wiele cywilizacji technicznych wcześniej czy później zainwestuje w teleskopy podobne do JWST. Można założyć, że wraz z rozwojem technologicznym cywilizacja będzie w stanie budować jeszcze większe teleskopy kosmiczne… a także korzystać ze swojej gwiazdy czy jednej z gazowych planet jako “ogromnej soczewki grawitacyjnej” dla kosmicznego teleskopu. To zaś oznacza, że odpowiednio zaawansowana cywilizacja byłaby w stanie wykryć wiele różnych planet, na których powstało życie bez potrzeby czekania, aż powstanie tam cywilizacja, która aktywnie wysyła silne sygnały radiowe. W przypadku Ziemi – poszerza to czas, w którym możliwe by było wykrycie życia z kilkudziesięciu lat do ponad 3 miliardów lat.

Warto tu wspomnieć, że Ciemny Las także nie wyjaśnia jak zniszczyć cywilizację, która zasiedliła inne obiekty w swoim układzie planetarnym. Brak pełnej wiedzy o stopniu zaawansowania cywilizacji w momencie ataku oraz fakt, że podobnego rodzaju atak nie nastąpił przez 3 miliardy lat – wydaje się być poważnym ograniczeniem hipotezy Ciemnego Lasu.

Jakie są inne możliwe odpowiedzi na Paradoks Fermiego? Jedną z odpowiedz, która ostatnio zyskuje coraz większą popularność jest ogień, zaś inną jest lód.

Ważne: artykuł chroniony prawem autorskim, co oznacza że wszelkie prawa, w tym Autorów i Wydawcy są zastrzeżone. Zabronione jest dalsze rozpowszechnianie tego artykułu w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody ze strony właściciela serwisu Kosmonauta.net – firmy Blue Dot Solutions. Napisz do nas wiadomość z prośbą o wykorzystanie. Niniejsze ograniczenia dotyczą także współpracujących z nami serwisów.

(CW, WI)