Marsjańskie żleby są suche

Prawdopodobne wyjaśnienie zagadki marsjańskich ciemnych i jasnych żlebów.

Marsjańskie żleby to jedna z największych zagadek Czerwonej Planety. W 2015 roku informowaliśmy o wynikach badań NASA, opartych o instrument CRISM (Compact Reconnaissance Imaging Spectrometer for Mars), zainstalowany na pokładzie sondy Mars Reconnaissance Orbiter (MRO). Z tych badań wynikało, że nowe żleby na powierzchni Czerwonej Planety powstają wskutek chwilowego płynięcia ciekłej i być może wrzącej wody.

Co ciekawe, rok później kolejna analiza danych z MRO podważyła te wnioski. Okazało się, że materiał dookoła przeanalizowanych żlebów wydaje się być w tej samej formie, bez obecności lub powstania uwodnionych minerałów. Oznacza to, że żleby raczej powstają wskutek sublimacji zestalonego dwutlenku węgla („suchego lodu”), niż interakcji z płynącą wodą.

Do 2025 roku problem marsjańskich żlebów nie został rozwiązany, choć coraz więcej naukowców skłaniało się ku “suchej naturze” tych tworów. W maju 2025, na łamach Nature Communications pojawiła się bardzo ciekawa publikacja naukowa dotycząca marsjańskich żlebów. Publikacja, autorstwa Valentina Bickela i Adomasa Valantinasa ze szwajcarskiego University of Bern, nosi nazwę “Ślady na marsjańskich zboczach są suche” (ang. Streaks on martian slopes are dry). Już sam tytuł wyraźnie wskazuje, że o udziale wody w tworzeniu marsjańskich żlebów nie ma mowy.

Do takiego “suchego” wniosku naukowcy doszli na podstawie analizy ponad 86 tysięcy obrazów z orbitera MRO oraz zaawansowanych algorytmów przetwarzania danych. Okazuje się, że ślady powstałe wskutek tworzenia się żlebów zmieniają mniej niż 0,1 procenta marsjańskiej powierzchni, ale przenoszą wielokrotnie więcej pyłu niż marsjańskie burze pyłowe. Oznacza to potencjalnie dużą rolę w całym marsjańskim cyklu pyłowym w atmosferze Czerwonej Planety.

Łącznie na Marsie może znajdować się od kilkuset tysięcy nawet do około 2 milionów młodszych i starszych żlebów. Te żleby prawdopodobnie powstają wskutek uderzeń mikrometeorytów oraz mocniejszych podmuchów wiatrów. Nie ma mowy o “podpowierzchniowych” czynnikach, takich jak woda.

Jakie płyną wnioski z tej analizy danych? Dotychczas uważano, że badania żlebów marsjańskich za pomocą lądowników czy łazików – jeśli rzeczywiście w ich tworzeniu brała udział woda – powinny odbywać się za pomocą bardzo wysterylizowanego sprzętu. Tymczasem, suche żleby oznaczają, że nie ma tam warunków zdatnych do utrzymania życia – w tym tego przypadkowo zawleczonego z Ziemi. Badania i eksploracja żlebów na Marsie może więc następować przy użyciu sprzętu takiego jak obecnie stosowane łaziki.

Życie na Marsie – oczywiście jeśli nadal istnieje (a wcześniej kiedykolwiek istniało) na tej planecie – może skrywać się w innych miejscach. Potencjalnym miejscem, gdzie życie może się utrzymać na Czerwonej Planecie, jest krater Korolew. Ślady życia mogą się skrywać m.in. w nietypowych marsjańskich skałach, takich jak zbadaną przez łazik Perseverance skałę “Cheyava Falls”.

(NC)