Szóstego sierpnia 2012 roku łazik Mars Science Laboratory osiadł na Czerwonej Planecie.
Łazik Mars Science Laboratory (MSL) „Curiosity” wylądował we wnętrzu krateru Gale 6 sierpnia 2012 roku o godzinie 07:17 CEST. Miejsce lądowania MSL nazwano „Bradbury Landing”.Procedura lądowania MSL była bardzo skomplikowana i wymagała poprawnego przejścia wielu krytycznych etapów, zakończonych lądowaniem za pomocą platformy „sky-crane”. Co ciekawe, rok po lądowaniu MSL poinformowano, że wejście w atmosferę Marsa nie przebiegło całkowicie zgodnie z planem – łazik nie wysłał odpowiedniego tonu (radiowego). Kilka osób w kontroli lotu uznało, że łazik wchodzi pod złym kątem w atmosferę i zostanie utracony. Na szczęście, okazało się, że był to błąd w kalibracji, a MSL wylądował poprawnie. Było to najbardziej ambitne z dotychczasowych lądowań na Czerwonej Planecie.
Lądowanie MSL z perspektywy kontroli lotu / Credits – NASA TV, John Burch
Lądowanie na Marsie z perspektywy łazika – dane z instrumentu MARDI (+ interpolacja danych) – prędkość 3x rzeczywista / Credits – NASA, Luke Fitch
MSL po lądowaniu – pierwsze prace i Glenelg
Przez kilka pierwszych marsjańskich dni (Soli) trwały testy najważniejszych systemów łazika. MSL przesłał pierwszą serię kolorowych zdjęć, a orbiter MRO przesłał zdjęcie z okolic lądowania Curiosity. Drugiego dnia misji łazik przesłał pierwszą panoramę z wnętrza krateru Gale.
Trzynaście (ziemskich) dni po lądowaniu NASA poinformowała o wyborze celu pośredniego misji – łazik miał się skierować ku obszarowi Glenelg, znajdującego się około 500 metrów na wschód od „Bradbury Landing”. Pierwszą jazdę łazik wykonał podczas Sol 16.
Miesiąc po lądowaniu łazik był już w trasie . To właśnie w drodze do Glenelg MSL dokonał swojego pierwszego ważnego odkrycia na powierzchni Czerwonej Planety – śladu po dawnym, dość wartkim strumieniu wody. Innym ciekawym odkryciem była potencjalna detekcja chlorowych pochodnych najprostszych związków organicznych (np. CH3Cl, CH2Cl2, CHCl3). Do obszaru Glenelg łazik dotarł w grudniu 2012 roku. Co ciekawe, wówczas MSL jeszcze nie wykrył metanu (CH4) w atmosferze.
Pierwszy rok jazdy MSL po wnętrzu krateru Gale / Credits – NASA Jet Propulsion Laboratory
Dane zebrane przez łazik w obszarze Glenelg są wciąż analizowane. Jedna z ciekawszych publikacji naukowych sugeruje, że niektóre z zaobserwowanych formacji skalnych mogą zawierać ślady dawnego prostego życia – mat bakteryjnych.
Główny cel misji – Mount Sharp
W lipcu 2013 roku MSL ruszył ku głównemu celu swej odysei – górze o nazwie Mt. Sharp, znajdującej się w centralnej części krateru Gale. Przez zbocze tej góry przebiega bardzo interesujący kanion, który odkrywa dużą ilość różnych warstw skalnych. Naukowcy uważają, że badając Mt. Sharp Curiosity będzie w stanie pogłębić naszą wiedzę o różnych okresach z przeszłości Marsa – aż do czasów obecnych.
Podróż łazika, wraz z przystankami na badania naukowe, trwała do września 2014 roku. W międzyczasie NASA ogłosiła kilka kolejnych odkryć. Dwa najciekawsze to dowód, że w dawnej przeszłości krater Gale był co pewien czas wypełniony w całości jeziorem oraz pierwsza detekcja metanu. Ta chwilowa wyższa zawartość metanu była wówczas zagadką dla naukowców.
Łazik Curiosity spogląda ku Mt Sharp (po prawej stronie zdjęcia). Obraz uzyskany 4 kwietnia 2016 / Credits – NASA/JPL-Caltech/MSSS
Mt Sharp jest celem głównym misji MSL, jednak nie było możliwe bezpieczne lądowanie łazika w jego pobliżu. Zamiast tego na lądowanie wybrano płaską przestrzeń na północny zachód od tego wzgórza, gdzie łazik wylądował 6 sierpnia 2012 roku. Odległość od punktu lądowania do podnóża Mt Sharp wynosi w linii prostej około 7 km.
Przez Mt Sharp przebiegają dwa głębokie kaniony, które intrygują naukowców. Planowane jest, że Łazik zbada dłuższy i głębszy z tych dwóch. Curiosity, wjeżdżając do tego kanionu, będzie mógł za pomocą swoich instrumentów zbadać warstwy skalne z różnych okresów przeszłości Marsa. Do ujścia tego kanionu MSL powinien dotrzeć w ciągu kilku najbliższych tygodni. Wówczas rozpocznie się kolejna część naukowa misji łazika Curiosity.
Warto tu dodać, że w październiku 2014 roku doszło do bliskiego przelotu komety C/2013 A1 obok Marsa. W obserwacjach tego przelotu uczestniczył także łazik Curiosity.
2015 – 2017: coraz wyżej, droga do kanionu
Pomiędzy 2015 a 2017 rokiem łazik MSL wspinał się po zboczu góry Mt Sharp, zbliżając się do głównego celu misji. W międzyczasie zaobserwowano coraz większe uszkodzenia kół łazika, które jednak do 2017 roku nie stały się na tyle poważne, by przeszkodzić w realizacji misji. Do połowy lipca 2017 roku łazik przemierzył łącznie 18835 metrów. Trzeba podkreślić, że pomiędzy lipcem a sierpniem 2017 nastąpił okres ograniczonych prac z uwagi na niekorzystną pozycję Marsa względem Słońca, co ogranicza możliwości komunikacyjne z łazikami i orbiterami marsjańskimi.
Prawdopodobne aktualne podłoże skalne wewnątrz krateru Gale oraz pozycja MSL (grudzień 2016) / Credits – NASA/JPL-Caltech
Wraz z jazdą ku wyższym partiom Mt Sharp, łazik Curiosity zanotował zmieniający się skład okolicznych skał. Daje to pewne wskazówki co do dawnego marsjańskiego klimatu. Między innymi notowana jest większa ilość boru w składzie okolicznych skał. Ilość boru w niektórych miejscach sięga 0,1% całkowitego składu skał (a ściślej – „żyłek” pomiędzy fragmentami skał). Na Ziemi bor, który jest rozpuszczalny w wodzie, znajdowany jest w miejscach, w których niegdyś przebywała woda. Po odparowaniu wody dochodzi do osadzenia się pierwiastka. Zwiększona obecność boru jest zatem dowodem na udział wody w procesie formowania skał w wyższych partiach Mt Sharp.
Jednocześnie zaobserwowana została większa ilość hematytu (Fe2O3) względem magnetytu (Fe3O4). Hematyt może sugerować wyraźniejszą interakcję podłoża skalnego z atmosferą, co mogłoby nastąpić w środowisku z mniejszą ilością wody. Takim przykładem mogą być pokłady błotne zamiast zbiornika wody.
Mały meteoryt z października 2016 – jasne ślady pochodzą od lasera Curiosity / Credits – NASA/JPL-Caltech/LANL/CNES/IRAP/LPGNantes/CNRS/IAS/MSSS
W trakcie jazdy łazik napotyka na innych “kosmicznych gości” tego regionu – są nimi meteoryty. W tej chwili nie ma szacunków dotyczących ilości lub masy meteorytów znajdujących się na powierzchni Marsa. Wydaje się jednak, że takich meteorytów może być wiele i występujących w bardzo różnych rozmiarach.
Pięć lat na Marsie
Pięć lat misji MSL we wnętrzu krateru Gale to czas niesamowitych badań i odkryć. Łazik będzie badać górę Mt Sharp przez kolejne lata, poszukując m.in. miejsc, w których w przeszłości mogły istnieć warunki przyjazne dla powstania i utrzymania prostego życia. Będą także badane z bliska miejsca, które powstały przy udziale wody oraz historia geologiczna Marsa na przestrzeni miliardów lat.
Misja MSL może być wskazówka na przebieg misji kolejnego łazika – Mars 2020. Można się spodziewać, że badania Marsa przez kolejny duży łazik będą także trwać wiele lat, na dość dużej przestrzeni i wokół dużej liczby stanowisk naukowych.
Misja Mars Science Laboratory jest komentowana w wątku na Polskim Forum Astronautycznym.
(NASA)
