Brytyjska agenda rządowa The Science Technology and Facilities Council (STFC) przeznaczyła 3,5 miliona funtów brytyjskich na pomoc w konstruowaniu kluczowych instrumentów European Extremly Large Telescope (E-ELT). Będzie to największy optyczny oraz podczerwony teleskop kiedykolwiek zbudowany na Ziemi.
Decyzja European Southern Observatory (ESO) o przeznaczeniu jednego miliarda Euro na wybudowanie teleskopu spodziewana jest na grudzień. Według planów teleskop miałby powstać do końca tej dekady. Będzie tak potężny, że pozwoli nawet na detekcję i charakteryzowanie egzoplanet wielkości Ziemi. Do tej pory nie zdecydowano jeszcze ostatecznie o lokacji nowego teleskopu, ale najbardziej prawdopodobny jest szczyt 3060-metrowej góry w Cerro Armazones – panują tam wyjątkowo sprzyjające warunki atmosferyczne. Obecnie trwają tam badania nad lokalną glebą: zanim teleskop zostałby wybudowany, trzeba będzie wyrównać za pomocą ładunków wybuchowych szczyt wzniesienia.
Jak widać na załączonych zdjęciach jest to bardzo dziewicze i niedostępne miejsce, ale nie to jest największym wyzwaniem technicznym. Teleskop będzie składał się z pięciu luster, z których główne będzie się składać z 1000 kawałków mierzących 1,4 metra każdy. Cała taka powierzchnia będzie zdolna do zebrania miliard razy większej ilości światła niż ludzkie oko i 26 razy większej niż 8,2-metrowy Very Large Telescope. Zarówno lustra VLT jak i E-ELT wymagają konserwacji. W przypadku VLT dokonuje się jej co 18 miesięcy. Natomiast E-ELT będzie posiadał własny zrobotyzowany system wymiany fragmentów lustra, które mają odbyć podróż do specjalnego pomieszczenia technicznego. Fragmentów luster będzie tak dużo, iż praktycznie w każdej chwili odbywać się będzie konserwacja.
Teleskop będzie kontrolowany ze znajdującego się 80 km dalej Paranal Observatory, dzięki czemu nie ma konieczności wbudowywania specjalnych obiektów mieszkalnych w tak odległym miejscu.
Przewiduje się, iż instrumenty badawcze działające na E-ELT będą podlegać ciągłej ewolucji. Pierwsza grupa takich instrumentów będzie się składać z dziewięciu przyrządów badawczych. Nowe fundusze od UK ułatwią także prace rozwojowe ich następców, w tym spektrografu HARMONI, z którym astronomowie wiążą największe nadzieje. Będzie on zdolny pozyskiwać spektra optyczne oraz podczerwone wielu punków ekspozycji jednocześnie. Tym samym, robiąc zdjęcie galaktyki, poznamy skład chemiczny każdej jej części zobrazowanej na ekspozycji oraz dowiemy się, w jakim kierunku części te poruszają się. UK zapewnia także fundusze na instrument pozwalający obrazować i uzyskiwać spektra planet pozastołecznych – będzie on jest wyposażony w specjalną optykę adaptywną pozwalającą uzyskiwać tak ostre obrazy, że możliwe stanie się oddzielenie planety od jej macierzystej gwiazdy.
Dzięki nowym funduszom UK zacznie odgrywać kluczową rolę w budowie E-ELT, dzięki czemu zyska znaczną część czasu teleskopu oraz jego kluczowych instrumentów.
