Obserwacje wykonane przez Teleskop Spitzera dostarczyły nowych informacji na temat natury zagadkowego układu gwiazdy Epsilon Aurigae, która co 27.1 roku zaczyna zmniejszać swoją jasność o połowę i przestaje być widoczna gołym okiem. Powodem tej zmiany jest jej zasłonięcie przez ciemny obiekt. Do tej pory jednak natura towarzysza i typ samej gwiazdy pozostawały w sferze niesprawdzonych hipotez. Najnowsze dane ze Spitzera w połączeniu z obserwacjami w zakresie ultrafioletu, światła widzialnego i innymi obserwacjami w podczerwieni sprawiły, że jedna z dwóch najbardziej prawdopodobnych teorii wydaje się być silnie faworyzowana.
Czas zaćmienia i wahania jasności w jego czasie sprawiają duże problemy przy próbach dopasowania układu do konkretnego modelu. Jedna z głównych teorii tłumaczy zachowanie systemu zakładając, że główna gwiazda jest olbrzymem typu F o masie około 20 mas Słońca. W takim wypadku aby wyjaśnić obserwowane zaćmienia jej towarzyszem musi być ciasny układ podwójny otoczony dyskiem pyłowym. Inne bardziej egzotyczne koncepcje związane z olbrzymem tego typu odwołują się do czarnych dziur lub masywnych planet.
Druga teoria zakłada, że gwiazda główna ma znacznie mniejszą masę i kończy już swoje życie, a jej towarzyszem jest pojedyncza gwiazda otoczona dyskiem. Do tej pory żadna z tych teorii nie była w pełni zgodna z obserwacjami. Obecnie, dane ze Spiztera silnie wspierają jednak tę drugą teorię.
Epsilon Aurigae weszła 2-letni okres spadku jasności w sierpniu 2009 roku. Z powodu dużej jasności gwiazdy i wysokiej czułości detektorów Spitzer nie mógł jednak wykonywać jej obserwacji w normalnym trybie. Do obserwacji użyto więc tylko czterech pikseli detektora w taki sposób, aby gwiazda oświetlała tylko jeden piksel w rogu takiej subkaltki. Czas ekspozycji wynosił tylko 1/100 sekundy i jest to najkrótszy czas jaki można uzyskać za pomocą Spitzera. Dzięki temu uzyskano najbardziej kompletne obserwacje w podczerwieni dla tego obiektu.
Dane ze Spiztera bez wątpliwości wykazały istnienie dysku pyłowego wokół niewidocznego towarzysza zasłaniającego Epsilon Aurigae, a wielkość cząstek tego pyłu okazała się relatywnie duża. Zebrane informacje pozwoliły również na określenie średnicy dysku na około 4 AU. Dzięki temu można było opracować model spektralny najlepiej tłumaczący właściwości układu. Wykazał on, że zachowanie się systemu może być wyjaśnione przy założeniu, że gwiazda główna jest mało masywną gwiazdą kończącą życie, a jej towarzyszem jest pojedyncza gwiazda typu B otoczona dyskiem.
Obecnie wiele szczegółów wymaga jeszcze dopracowania. Jednak dalsze obserwacje obecnego zaćmienia mogą pozwolić na kompleksowe wyjaśnienie konfiguracji układu Epsilon Aurigae.
Źródło: Oficjalna strona teleskopu Spitzer’a
