Fosforany na Enceladusie

Ważne dla życia związki chemiczne na Enceladusie.

Cassini i Enceladus

Misja Cassini rozpoczęła się w 1997 roku, kiedy sonda, wraz z próbnikiem Huygens, rozpoczęła swoją podróż w kierunku Saturna, znanej z gigantycznego układu pierścieni oraz drugiej po Jowiszu największej planety Układu Słonecznego. W 2004 r. dotarła do celu stając się pierwszym sztucznym satelitą Saturna. Misja Cassini trwała do września 2017 roku.

Enceladus jest jednym z najbardziej fascynujących obiektów w naszym Układzie Słonecznym. Jest to mały księżyc o średnicy około 500 km (dla porównania – nasz Księżyc ma średnicę prawie 3500 km) w całości pokryty lodem. Co ciekawe, na powierzchni Enceladusa można zaobserwować stosunkowo niewiele kraterów. Sugeruje to, że powierzchnia księżyca jest dość młoda.

Łącznie sonda wykonała 22 przeloty nad Enceladusem (ostatni z nich – 19 grudnia 2015). Podczas przelotu z 28 października 2015 sonda Cassini zbliżyła się na odległość zaledwie 50 km nad południowym biegunem tego księżyca. Ten i inne przeloty pozwoliły m.in. na ustalenie, że zaledwie 5 km pod lodową skorupą Enceladusa znajduje się woda w stanie ciekłym, a łącznie gejzerów jest niemal sto. Udało się także ustalić, że ocean na Enceladusie ma charakter globalny. Głębokość oceanu na tym księżycu szacowana jest na około 25 – 75 km.

Dane z Cassiniego nadal zaskakują

Pomimo, że misja Cassini skończyła się już blisko 6 lat temu, nadal trwa analiza danych. Nowa analiza spektrów z instrumentu Cosmic Dust Analyzer (CDA) sugerują, że w wodach Enceladusa znajduje się dużo związków fosforu. Wyniki ze spektrów zostały porównane z eksperymentami. Naukowcy ustalili, że w materii wyrzucanej przez gejzery Enceladusa znajduje się dużo ortofosforanów, w tym fosforanów z sodem. Praca naukowców, pod przewodnictwem Franka Postberga z niemieckiego Freie Universität Berlin, została właśnie opublikowana na łamach czasopisma Nature.

Jak dużo może być fosforanów w wodzie Enceladusa? Szacunki to około wartość ponad stukrotnie wyższa niż w ziemskich oceanach. Te wartości sugerują, że Enceladus może być świetnym miejscem do powstania i utrzymania życia. Ponadto, nie tylko Enceladus – ale wiele innych lodowych (i być może wodnych) księżyców w zewnętrznym Układzie Słonecznym powinno mieć dostęp do fosforanów. To z kolei może mieć duże znaczenie dla kwestii powstania i utrzymania się prostego życia w Układzie Słonecznym poza Ziemią.

Jak na razie nie ma zaakceptowanej kolejnej misji do Enceladusa, choć naukowcy często podnoszą potrzebę przeprowadzenia takiej wyprawy bezzałogowej – najlepiej z lądownikiem lub typu sample return. Pojawiają się nawet propozycje przeprowadzenia prywatnej misji do Enceladusa.

(Nature)