W amerykańskim programie lotów załogowych wahadłowców SSP (Space Shuttle Program) zdarzały się sytuacje, w wyniku których przebywające już na stanowisku statki, musiały być z powrotem kierowane do hali montażowej VAB (Vehicle Assembly Building).
Manewr ten nosi nazwę rollback i, tak samo jak wyjazd (and. rollout), przeprowadzany jest za pomocą imponujących transporterów, tzw. crawlerów, na których spoczywa zestaw startowy misji STS – wahadłowiec, zbiornik zewnętrzny, rakiety pomocnicze SRB, zamocowane na Mobilnej Platformie Startowej MLP. W artykule prezentujemy krótki spis chronologiczny wszystkich wcześniejszych manewrów rollback.
Wymuszenie powrotu do VAB może być spowodowane różnymi czynnikami, od zagrożeń ze strony gwałtownych zjawisk pogodowych typu huragan do problemów technicznych, które nie mogą być rozwiązane na stanowisku startowym. Wczoraj miał miejsce dwudziesty w historii rollback. Poniżej znajduje się chronologiczna lista, poczynając od najpóźniejszych manewrów tego typu w historii, a kończąc na najwcześniejszych, jeszcze z lat 80-tych ubiegłego wieku.
STS-125 – Atlantis
20 października w 2008 roku
Ostatnia misja serwisowa do Kosmicznego Teleskopu Hubble’a. Awaria komputera zarządzającego danymi na pokładzie orbitalnego obserwatorium i wymagania czasowe dot. przygotowanie jednostki zapasowej, która miała polecieć w misji STS-125, wymusiły przeprowadzenie powrotu do VAB i odłożenie misji na pół roku. W związku z tym opóźnieniem w międzyczasie wystartowały dwie inne misje – STS-126 oraz STS-119.
STS-117 – Atlantis
4 marca w 2007 roku
Po uderzeniu dynamicznego sztormu w Centrum Kosmiczne im. Johna F. Kennedy’ego (KSC) zniszczeniu uległa pianka izolacyjna na zbiorniku zewnętrznym. Powrót do VAB był konieczny dla przeprowadzenia niezbędnych napraw.
STS-115 – Atlantis
29 sierpnia w 2006 roku
Rollback wyjątkowy z uwagi na swój przebieg – manewr przeprowadzono w wyniku pojawienia się realnej groźby uderzenia sztormu tropikalnego Ernesto. Kolejne analizy sytuacji specjalistów od pogody wykazały, iż układ pogodowy traci na sile. Po uwzględnieniu przewidywanej trasy sztormu oraz jego nasilenia, NASA zadecydowało o przerwaniu rollbacku i wahadłowiec wrócił z powrotem na stanowisko startowe LC-39B.
STS-114 – Discovery
26 maja w 2005 roku
Wahadłowiec został cofnięty do VAB, w celu otrzymania nowego, zmodyfikowanego zbiornika zewnętrznego w przygotowaniu do wznowienia lotów (Return to Flight – po ponad dwuletniej przerwie od czasu katastrofy Columbii).
STS-98 – Atlantis
19 stycznia w 2001 roku
Drugi rollback tego zestawu. Na skutek niepewności związanej z połączeniem kabli SRB, wahadłowiec Atlantis został cofnięty do hali montażowej VAB.
STS-98 – Atlantis
2 stycznia w 2001 roku
Pierwszy rollback misji STS-98. W tym dniu, godzinę po rozpoczęciu wyjazdu na stanowisko startowe LC-39A, doszło do zatrzymania crawlera. Inżynierowie musieli rozwiązać problem z awarią podzespołu komputera. Analizy sytuacji nie zakończyły się jednak pomyślnie, wobec czego zadecydowano o powrocie do Zatoki 3 (High Bay 3) w hali VAB, używając redundantnego komputera crawlera.
STS-96 – Discovery
16 maja w 1999 roku
Wahadłowiec został cofnięty do VAB, celem przeprowadzenia napraw izolacji piankowej na zbiorniku zewnętrznym; uległa ona zniszczeniu w wyniku opadu gradu.
STS-79 – Atlantis
4 września w 1996 roku
Atlantis został cofnięty do hali montażowej na skutek realnej groźby uderzenia huraganu Fran w Przylądek Canaveral.
STS-79 – Atlantis
10 lipca w 1996 roku
Atlantis został cofnięty do hali montażowej na skutek realnej groźby uderzenia huraganu Bertha w Przylądek Canaveral.
STS-69 – Endeavour
1 sierpnia w 1995 roku
Endeavour został cofnięty do hali montażowej na skutek realnej groźby uderzenia huraganu Erin w Przylądek Canaveral. Układ przeszedł bardzo blisko KSC, przez Brevard County.
STS-70 – Discovery
8 czerwca w 1995 roku
Wahadłowiec został cofnięty do VAB po tym jak lokalne dzięcioły (Yellow Flicker Woodpeckers) wywierciły około 196 dziur w piance izolacyjnej zbiornika zewnętrznego. Większość z tych dziur była zbyt wysoko położona, aby dostęp do nich był możliwy na stanowisku startowym. Zdjęcia ptaka oraz efekty jego bezowocnej pracy znajdują się w galerii artykułu.
STS-68 – Endeavour
24 sierpnia w 1994 roku
Do tego powrotu doszło po aborcie startu – RSLS (Redundant Set Launch Sequencer) w T – 1.9 sekundy, już po odpaleniu silników głównych. Automatyczna sekwencja startowa została zatrzymana przez komputery pokładowe GPC (General Purpose Computers) po tym jak została przekroczona dopuszczalna wartość temperatury mierzonej przez czujnik w module wysokociśnieniowej turbo pompy utleniacza HPOT (High Pressure Oxidizer Turbopump) silnika SSME nr 3. Drugi czujnik wskazywał także wartość bliską krytycznej (w tym momencie przed startem wynosi ona 867 K). Jeden z czujników zarejestrował 868 K, a temperatura powinna zwykle wynosić około 779 K.
Endeavour został przewieziony do hali montażowej VAB, gdzie wymieniono wszystkie trzy silniki SSME. Był to piąty i jak do tej pory ostatni abort RSLS po zapłonie silników SSME. Zapis wideo startu :
{youtube}dcZWGxHzJ-k{/youtube}
Wstrzymany start misji STS-68 wahadłowca Endeavour już po odpaleniu silników SSME / Credits: youtube.com, 3210andLiftoff
STS-39 – Discovery
7 marca w 1991 roku
Do powrotu doszło po wykryciu dużych pęknięć na wszystkich czterech lug zawiasach dwóch mechanizmów włazu dostępowego do zbiornika zewnętrznego (umbilical door). W hali montażowej doszło do rozłożenia zestawu startowego STS-39.
STS-35 – Columbia
9 października w 1990 roku
Columbia została cofnięta po raz drugi ze stanowiska startowego w wyniku realnego zagrożenia uderzeniem sztormu tropikalnego Klaus w Przylądek Canaveral.
STS-38 – Atlantis
9 sierpnia w 1990 roku
Do powrotu Atlantis do VAB doszło w momencie potwierdzenia przecieku wodoru w rejonie adaptera GUCP. Nieszczelność wykryto po stronie zbiornika ET. W hali montażowej rozłożono cały zestaw startowy STS-38.
STS-35 – Columbia
12 czerwca w 1990 roku
Pierwszy rollback tej misji. Powodem był przeciek wodoru z 17-calowego zaworu w adapterze GUCP.
STS-51E/51B – Challenger
5 marca w 1985 roku
Wahadłowiec został cofnięty do VAB na skutek problemów czasowych z dostarczeniem głównego ładunku – satelity Tracking and Data Relay Satellite-B. W hali montażowej doszło do rozłożenia zestawu startowego, orbiter wrócił z powrotem do OPF. Misja STS-51E została skasowana, a wahadłowcowi przydzielono ładunek misji STS-51B.
STS-41D – Discovery
11 lipca w 1984 roku
Discovery został cofnięty do VAB na skutek pad abortu, który miał miejsce 26 czerwca w T – 4 sekundy. Wtedy to doszło do anomalii w silniku SSME nr 3. Napiętą atmosferę w kabinie wahadłowca rozładował odrobinę astronauta Steve Hawley, który tuż po aborcie powiedział: “Hee, myślałem, że w momencie MECO (Main Engine Cut-Off – wyłączenia silników SSME na orbicie) będziemy dużo wyżej!”. Dziesięć minut później nie było już tak wesoło z uwagi na pożar, który pojawił się na stanowisku startowym. Uruchomiony zestaw zraszający spowodował kompletne przemoczenie ewakuowanej załogi. Po powrocie do VAB zestaw startowy rozebrano i Discovery trafił do OPF, gdzie wymieniono wadliwy silnik SSME. Zapis wideo z nieudanej próby startu :
{youtube}-zVN9V5uBNc{/youtube}
Wstrzymany start misji STS-41D wahadłowca Discovery już po odpaleniu silników SSME / Credits: youtube.com, 3210andLiftoff
STS-9 – Columbia
19 października w 1983 roku
Pierwszy w historii rollback został przeprowadzony przez wahadłowiec Columbia. Powrót nastąpił do VAB, zestaw startowy rozłożono i orbiter trafił z powrotem do OPF. Przyczyną powrotu był problem z dyszą silnika prawego stopnia pomocniczego (SRB). Start opóźnił się o miesiąc.
(NASA)
