Ten artykuł jest podsumowaniem najważniejszych osiągnięć polskiego sektora kosmicznego w 2013 roku.
Bez wątpienia ostatnie 12 miesięcy były bardzo udane dla polskiego sektora kosmicznego. Jest to bardzo dobry sygnał na przyszłość. Poniższe zestawienie opisuje najważniejsze wydarzenia mijającego roku.
1. BRITE-PL Lem na orbicie!
Drugi polski satelita znalazł się wreszcie na orbicie! Głównym zadaniem BRITE-PL Lem będzie przeprowadzenie precyzyjnych pomiarów najjaśniejszych gwiazd nieba.
Start BRITE-PL Lem nastąpił 21 listopada o godzinie 08:10 CET. Lem został wyniesiony na orbitę rosyjsko-ukraińską rakietą Dniepr wraz z ponad 30 innymi satelitami. Start rakiety był wielokrotnie przesuwany; łączne opóźnienie sięgnęło ponad roku.
Od momentu umieszczenia na orbicie Lem jest przygotowywany do fazy naukowej, która powinna rozpocząć się na początku lutego. Satelita jest w całości sprawny, komunikuje się ze stacjami naziemnymi (również w Warszawie), a jego poszczególne podzespoły są włączane, testowane i rozpoczęły regularną pracę.
BRITE-PL Lem został zbudowany i przetestowany w Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) w Warszawie. Udany początek misji BRITE-PL Lem dowodzi, że CBK dysponuje odpowiednią wiedzą i zasobami do przeprowadzenia małych misji satelitarnych. Można przypuszczać, że w perspektywie najbliższych lat przynajmniej kilka kolejnych projektów satelitarnych zostanie zrealizowanych z udziałem CBK.
Natomiast drugi polski satelita konstelacji, BRITE-PL Heweliusz, zostanie wystrzelony dopiero w 2014 roku. Powodem opóźnienia była awaria chińskiej rakiety CZ-4B, która nastąpiła 10 grudnia. Utracono wówczas chińsko-brazylijskiego satelitę CBERS-3. Heweliusz wraz z innym, tureckim satelitą, miał 3 tygodnie później również polecieć rakietą CZ-4B. Obecnie przewiduje się, iż start nastąpi w pierwszym kwartale przyszłego roku.
2. Pierwsze polskie kontrakty w ESA
Do końca 2017 roku Polska będzie znajdowała się w „okresie przejściowym” w Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). W jego trakcie 45% polskiej obowiązkowej składki do ESA zostanie wydane na serię konkursów o nazwie „Polish Industry Incentive Scheme”. W ramach tych konkursów polskie podmioty będą mogły wysyłać wnioski na prace i projekty badawczo-rozwojowe oraz studia przygotowawcze konkurując jedynie z innymi polskimi podmiotami. Program jest skierowany głównie do polskiego przemysłu.
24 października w Ministerstwie Gospodarki miało miejsce uroczyste podpisanie pierwszych umów z polskimi wykonawcami w ramach „Polish Industry Incentive Scheme”. W pierwszym konkursie do finansowania wybrano 31 z ponad 70 nadesłanych wniosków.
Celem „Polish Industry Incentive Scheme” jest rozwój polskiego przemysłu kosmicznego oraz stworzenie krajowych rozwiązań, które w przyszłości staną się częścią europejskiego sektora kosmicznego, tworząc polskie „nisze” w ESA. Kolejna edycja konkursu planowana jest na początek przyszłego roku.
3. Sukcesy polskich studentów w University Rover Challenge
W tegorocznych zawodach łazików marsjańskich dwa pierwsze miejsca zdobyły polskie zespoły. Na podium stanęli studenci z Politechniki Wrocławskiej oraz Politechniki Białostockiej. Scorpio III oraz Hyperion zdeklasowały amerykańskie łaziki, także i te budowane ze wsparciem agencji NASA. Sukcesy studentów sprawiły, że w przyszłym roku prawdopodobnie Polska będzie organizować europejską edycję zawodów URC.
W 2013 roku odbył się także konkurs NASA Lunabotics Mining Competition, w której wziął udział polski łazik zbudowany przez studentów Politechniki Warszawskiej. Zespół nie został sklasyfikowany w punktacji końcowej, jednakże otrzymał nagrodę „Perseverance Award”. Wiąże się z tym niesamowita historia. Okazało się, że kurier nie dostarczył części łazika Husar, które „zaginęły” w trakcie transportu. W związku z tym studenci, już na Florydzie, postanowili zbudować nowy łazik (nazwany White Eagle) ze sprzętu podarowanego przez inne zespoły. Prace zakończyły się sukcesem – łazik White Eagle został zbudowany, działał i został dopuszczony do konkursu.
4. Działalność amatorska i półprofesjonalna
Warto wspomnieć o różnych inicjatywach, które w 2013 roku zostały zorganizowane przez polskich pasjonatów, grupy i towarzystwa. Warto tu wymienić w szczególności dokonania Polskiego Towarzystwa Rakietowego (PTR) i Fundacji Copernicus. Obie organizacje aktywnie działają w temacie rakiet oraz misji stratosferycznych, osiągając kolejne cele rozwoju.
PTR w 2013 roku przeprowadził serię testów silników z napędem hybrydowym. Odbył się także „Festiwal Meteora”, w którym przeprowadzono 75 udokumentowanych startów (wypisane karty startowe), oraz około 15-20 nieudokumentowanych.
Z kolei Fundacja Copernicus w 2013 roku przeprowadziła m.in. stratosferyczną misję ze sprzętem zbudowanym przez uczniów ze Słupska i z Poznania, który powstał na potrzeby konkursu miniSAT.
Duże sukcesy odnosili także pojedynczy amatorzy. Przykładowo, Tomasz Brol z Gliwic pobił polski rekord amatorskiego lotu balonu stratosferycznego. Jego misja SEBA-2 osiągnęła maksymalną wysokość 42650 metrów. Tomasz Brol nie poprzestał na tym i regularnie przeprowadzał loty stratosferyczne przez cały 2013 rok. Ostatnim jego dokonaniem jest start z 28 grudnia (SEBA-6), będący próbą dotarcia balonu stratosferycznego do Pacyfiku.
5. Projekty edukacyjne
W 2013 roku studenci Politechniki Warszawskiej ogłosili projekt PW-Sat 2, będący następcą pierwszego polskiego satelity. Ze wstępnych założeń projektu wynika, że ma to być satelitą standardu CubeSat 2U, wyposażony m.in. w żagiel deorbitujący oraz dwie kamery. Aktualnie zakłada się, że start PW-Sata 2 nastąpi do jesieni 2015 roku.
Warto nadmienić, że od momentu wejścia Polski do ESA studenci z naszego kraju mogą ubiegać się na innych niż wcześniej zasadach o uczestnictwo w projektach o charakterze edukacyjnym. Do końca 2012 roku krajowe uniwersytety mogły brać udział w projektach edukacyjnych realizowanych przez ESA, jednakże Polska musiała za nie płacić. Nie raz prowadziło to do problemów, których najbardziej znanym przykładem była problemy z finansowaniem udziału polskich studentów w projekcie ESMO w 2010 roku.
Zmiana nastąpiła w momencie wejścia Polski do ESA. Od tego momentu ESA pokrywa koszty wyjazdów studenckich na warsztaty, przeglądy czy przeprowadzenie eksperymentu (np. w trakcie kampanii startowej). Polscy studenci i uczelnie będą mogły się skupić na najważniejszym – zaprezentowaniu projektu i (po akceptacji) jego realizacji. Jest to duże udogodnienie, które powinno przełożyć się na większą liczbę polskich wniosków o eksperymenty studenckie.
Ważnym wydarzeniem dla promocji wiedzy astronautycznej było zwycięstwo dr inż. Marcina Stolarskiego z Centrum Badań Kosmicznych w konkursie FameLab organizowanym przez Centrum Nauki Kopernik oraz British Council. Dr inż. Marcin Stolarski na co dzień pracuje przy projekcie polskich satelitów naukowych BRITE-PL. Publikuje także szereg filmów o charakterze popularno-naukowym, także w ramach tzw. „BRITE-TV”.
8 czerwca 2013 roku na poligonie artyleryjskim pod Toruniem odbył się pierwszy start eksperymentalnej, nowej dwustopniowej rakiety Amelia 2. Została ona skonstruowana przez studentów Sekcji Rakietowej Studenckiego Koła Astronautycznego działającego przy wydziale MEiL Politechniki Warszawskiej. Udało się osiągnąć główny cel lotu – udane rozdzielenie stopni rakiety. Amelia 2 ma być etapem rozwoju w kierunku konstrukcji mogącej stanowić w pełni polską rakietę sondującą wynoszącą niewielkie eksperymenty naukowe w niskie partie atmosfery.
6. Kwestie polityczne
Warto zaznaczyć o rosnącym znaczeniu polskiego sektora kosmicznego w wymiarze politycznym. Podczas IV Forum Innowacji w Rzeszowie zapowiedziano rozpoczęcie prac nad ustawą o powołaniu Polskiej Agencji Kosmicznej. Na początku grudnia odbyła się konferencja prasowa, na której wszystkie kluby parlamentarne zgodnie poinformowały o złożeniu wspólnego projektu ustawy o powołaniu polskiej agencji kosmicznej. Agencja miałaby otrzymać nazwę POLSA (POlish Space Agency).
W tej chwili w środowiskach politycznych zdaje się panować jedność w kwestii wspierania dalszego rozwoju sektora kosmicznego. Można jednak zadać pytanie, czy ta sytuacja się utrzyma? Istnieje ryzyko, że dojdzie do pewnych konfliktów politycznych, gdy rozpocznie się poważna debata o ilości funduszy przeznaczanych na POLSA, jej dalszym rozwoju oraz kompetencjach.
7. Kosmonauta.net
2013 rok był dla nas bardzo udany. W lutym tego roku opublikowaliśmy nasz artykuł numer pięć tysięcy, a zaledwie 10 miesięcy później udało nam się opublikować kolejny tysiąc tekstów. Czytelność naszego serwisu także wyraźnie wzrosła – obecnie czasem mamy nawet 80 tysięcy unikalnych odwiedzających w jednym miesiącu.
W 2013 roku nasza działalność mocno rozwinęła się poza tym, co widać na stronie. Dziś serwis jest częścią firmy Kosmonauta.net sp. z o.o., która zamierza aktywnie działać w sektorze kosmicznym. Mamy już kilka sukcesów, o których możemy poinformować.
Od listopada tego roku realizujemy nasz pierwszy kontrakt dla Europejskiej Agencji Kosmicznej. Kontrakt dotyczy obsługi polskojęzycznej strony ESA ( http://www.esa.int/pol/ESA_in_your_country/Poland ). Nasza współpraca jest w tej chwili zakontraktowana do końca 2014 roku.
Działamy bardzo aktywnie na polu wyszukiwania pomysłów, które można zrealizować w polskich warunkach. Pierwsze sukcesy już za nami: rok temu udało się nam zdobyć dwie nagrody finalistów w konkursie nawigacji satelitarnej Galileo Masters 2012. Przez kolejne miesiące przeprowadziliśmy dalsze prace nad jednym z pomysłów i obecnie można powiedzieć, że udało się zabezpieczyć część finansowania na rozwój projektu. Prawdopodobnie w przyszłym roku dedykowany zespół rozpocznie prace nad produktem wykorzystującym elementy wypracowanej koncepcji.
W tegorocznym konkursie Galileo Masters (edycja czeska, ponieważ polskiej nie było) uzyskaliśmy czwarte miejsce. Nasz pomysł dotyczył powiązania technologii rozszerzonej rzeczywistości (Augmented Reality), nawigacji satelitarnej oraz analizy danych z różnych sensorów. Otrzymaliśmy nagrodę oraz propozycję współpracy, którą obecnie analizujemy.
Kosmonauta.net udziela się także na polu naukowym. W tym roku, już po raz czwarty z rzędu, prezentowaliśmy wyniki naszych prac na International Astronautical Congress (IAC). Tegoroczna edycja kongresu odbyła się Pekinie. Za każdym razem zbieramy cenne kontakty i doświadczenia, które już w tej chwili zaczynają nam przynosić pewne korzyści.
Nasz zespół przygotowuje się do przeprowadzenia czwartej misji balonowej. W połowie roku ogłosiliśmy koncepcję misji „Streetview in the stratosphere”, która kilka miesięcy później została rozwinięta o kwestie interaktywne i muzyczne, tworząc projekt STRATOMUSICA. Tę misję chcemy przeprowadzić w 2014 roku. Aktualnie kończymy kwestie biurokratyczne, które zajmują nam więcej czasu, niż się tego spodziewaliśmy.
Ponadto w 2013 roku aktywnie działała społeczność związana z Polskim Forum Astronautycznym. Na forum niedawno napisany został 60 tysięczny post. Szczególnym zainteresowaniem forum cieszyło się podczas lądowania misji Chang’e 3 na Księżycu. Na forum PFA oraz serwisie Kosmonauta.net najszybciej można było przeczytać fachowe aktualizacje dotyczące bieżących misji kosmicznych.
{module [346]}
