Za nami kolejna „kosmiczna 50”. 6 i 7 sierpnia minęło pół wieku od misji radzieckiego kosmonauty Giermana Titowa, który spędził na pokładzie statku Wostok 2 przeszło 24 godziny…
Druga w historii załogowa wyprawa orbitalna, mająca się odbyć w ramach programu Wostok, została zaplanowana na dobę, choć pojawiły się i propozycje trzykrotnie dłuższej misji. Do wykonania tego zadania wybrano młodego, 25-letniego pilota-kosmonautę, Giermana Stiepanowicza Titowa (ur. 11 września 1935 roku). 12 kwietnia 1961 roku stanowił załogę rezerwową dla Jurija Gagarina, tym samym po licznych treningach był dobrze przygotowany do odbycia lotu. Jego dublerami zostali Adrian Grigorjewicz Nikołajew (lat 31) oraz Grigorij Grigorjewicz Nieliubow (lat 27), który również pełnił funkcję rezerwy przy okazji misji Wostok 1.
Misja została zaplanowana na sierpień 1961 roku, jednak nie później niż na 10 dzień tego miesiąca. Jej podstawowym celem było wykonanie 17 okrążeń ziemskiego globu, w trakcie których kosmonauta miał przeprowadzić pierwsze próby z ręcznym sterowaniem pojazdem w przestrzeni kosmicznej. Ponadto do zadań Titowa należało obserwowanie Ziemi przez okrągłe iluminatory kapsuły i wykonywanie fotografii z kokpitu przy pomocy radzieckich aparatów Smiena oraz filmowanie za pomocą 35-mm kamery. Obserwacja stanu organizmu ludzkiego również była jednym z punktów programu lotu, jako przygotowanie do dłuższych wypraw. Zadaniem Kosmonauty było także monitorowanie pracy systemów Wostoka. Wszystkie spostrzeżenia, obserwacje musiały być opisane w dzienniku pokładowym statku.
Warto zaznaczyć, że Gierman Titow, który otrzymał dla potrzeb misji kryptonim Orieł (Orzeł), miał stać się pierwszym człowiekiem, który dokona pełnego obiegu Ziemi.
W niedzielę 6 sierpnia 1961 roku o godzinie 08:00 CEST silniki rakiety nośnej Wostok-K, skonstruowanej na bazie międzykontynentalnego pocisku balistycznego R-7, buchnęły ogniem unosząc ku niebu statek kosmiczny Wostok 2. Na Zachodzie już dzień przed startem pojawiły się informacje (podane przez AFP), że nazajutrz ma dojść do drugiej załogowej wyprawy radzieckiej. ZSRR nie potwierdziło wtedy tej informacji, a o fakcie tym Radio Moskwa powiadomiło społeczeństwo dopiero na prawie dwie godziny po starcie.
Wzlot na orbitę przebiegał spokojnie, jednak już na samym początku misji – po zakończeniu pierwszego obiegu – Titow odczuł pierwsze oznaki „choroby kosmicznej”, przypominającej chorobę morską. Dolegliwości te stopniowo się nasilały. W późniejszej fazie lotu wystąpiły również problemy z ogrzewaniem w kabinie. Oczywiście agencja TASS nie informowała opinii publicznej o kłopotach kosmonauty, podawano natomiast same pozytywne dane, a pilot oczywiście „czuł się dobrze”.
Titow, w przeciwieństwie do Gagarina, nie tylko przeprowadził pierwsze próby ręcznego sterowania Wostokiem, ale także swobodnie poruszał się w sferycznej kapsule statku kosmicznego. Unosząc się w niej, przesyłał drogą radiową pozdrowienia dla mieszkańców obszarów, nad którymi przelatywał pojazd. Przeprowadzał również próby z posilaniem się w warunkach braku ciążenia.
Orbita, po której poruszał się Wostok 2, miała następujące parametry – perigeum: 183 km, apogeum: 244 km, inklinacja: 64,93º z okresem obiegu: 88 min. i 46 sek. W trakcie piątego z okrążeń stan kosmonauty zaczął się nieco poprawiać. Pilot wrócił na swoje miejsce w fotelu i udał się na spoczynek. Sen trwał ok. 8 godzin (35 minut dłużej, niż pierwotnie zaplanowano), a po przebudzeniu Titow czuł się już znacznie lepiej. Pojazd okrążał wtedy ziemski glob już trzynasty raz, a dane telemetryczne z pokładu były odbierane przez stacje na całym świecie.
Kosmonauta nie tylko obserwował z kosmosu Błękitną Planetę, ale także wykonał pierwsze w historii jej zdjęcia z orbity. Jedno z nich znajduje się w galerii tego artykułu. Powrót na Ziemię zaczął się w trakcie siedemnastego obiegu. Po skontrolowaniu układu regulacji automatycznej odpalił silnik hamujący Wostoka.
Nastąpiła separacja kulistej kapsuły od stożkowatego przedziału przyrządowego. Nie przebiegła jednak bez problemów. Oddzielenie obu modułów stało się faktem dopiero podczas wejścia w atmosferę, podobnie jak w pionierskim locie Jurija Gagarina. I nie był to koniec kłopotów. Gdy kapsuła znalazła się na pułapie ponad 6 km, Titow katapultował się z niej, co oczywiście było stałym punktem lotów programu (kabina nie posiadała silników hamujących, co za tym idzie przyziemienie na jej pokładzie miałoby fatalne skutki dla pilota). Kosmonauta wylądował ok. 700 km na południowy wschód od Moskwy, w rejonie Saratowa.
Titow dotknął nogami ziemi kilkadziesiąt metrów od torów kolejowych i jak sam potem wspominał… niewiele brakowało, żeby wpadł pod nadjeżdżający pociąg! Skończyło się jednak na wywróceniu się wskutek silnego podmuchu wiatru… Dwa dni później otrzymał, tradycyjnie, tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.
Tak po siedemnastu okrążeniach zakończyła się druga orbitalna podróż w kosmos. Trwała ona 1 dzień 1 godzinę i 18 minut (kapsuła wylądowała na własnym spadochronie 7 minut przed kosmonautą). Dla oficera radzieckiego lotnictwa Giermana Titowa była pierwszą i ostatnią zarazem. Siedem lat po locie ukończył inżynierię lotniczą na Akademii Sił Powietrznych, a w 1972 Akademię Sztabu Generalnego. W stan spoczynku odszedł dopiero w 1991 roku, w stopniu generała-pułkownika. Po upadku ZSRR Titow zajął się karierą polityczną, trzykrotnie będąc deputowanym do Dumy.
Gierman Stiepanowicz Titow zmarł w Moskwie w dniu 20 września 2000 roku na zawał serca.
W tym roku jest to kolejna 50. rocznica w dziejach załogowych podróży kosmicznych. 12 kwietnia obchodziliśmy półwiecze lotu Wostoka 1, 5 maja – balistycznego skoku Alana B. Sheparda, pierwszego Amerykanina na progu kosmosu. 21 lipca natomiast minęło 50 lat od podobnego wyczynu w wykonaniu „Gusa” Grissoma.
Źródła:
- Doran J., Bizony P., Gwiezdny Bohater. Prawda i legenda o Juriju Gagarinie
- Nowicki J., Zięcina K., Pionierzy Kosmosu, Wostok 2 – doba na orbicie, czyli 17 okrążeń Ziemi, “Młody Technik”
- Loty Kosmiczne
- Wikipedia
