Zdalnie sterowany teleskop TRAPPIST (TRAnsiting Planets and PlanetesImals Small Telescope) w należącym do organizacji ESO (European Southern Observatory) Obserwatorium La Silla, rozpoczął już swoją działalność. Jego zadaniem będzie badanie układów planetarnych w dwóch odejściach – poprzez detekcję i określenie charakterystyk planet znajdujących się poza naszym Układem Słonecznym (tzw. egzoplanet) oraz badanie komet, którą orbitują wokół naszego Słońca. 60 centymetrowy teleskop jest kontrolowany zdalnie z odległego o 12 tysięcy kilometrów stanowiska kontroli w Liège (Belgia).
Koncentracja na wspomnianych wyżej dwóch tematach działań jest bardzo ważne z naukowego punktu widzenia, gdyż badania tworzą fundamenty pod rozwój będącej jeszcze w powijakach astrobiologii. Celem tej dziedziny nauki jest zgłębianie pochodzenia oraz procesu dystrybucji życia we Wszechświecie – tłumaczy Michaël Gillon, odpowiadający za część projektu odpowiadającą badaniom egzoplanet.
Planety pozasłoneczne podobne do Ziemi są oczywistymi kandydatami na szukanie miejsc poza Układem Słonecznym, gdzie mogłoby rozwijać się życie. Tymczasem komety są prawdopodobnie istotnym czynnikiem, który odegrał ważną rolę w historii naszej planety, odpowiadając za pojawienie i rozwinięcie się życia – dodaje Emmanuël Jehin, który odpowiada za komentarną część projektu.
TRAPPIST będzie wykrywał i badał egzoplanety poprzez przeprowadzanie bardzo precyzyjnych pomiarów spadków jasności gwiazd, które mogą powstawać na skutek tranzytów egzoplanet. Podczas takiego tranzytu jasność obserwowanej gwiazdy nieznacznie spada na skutek zablokowania części światła przez planetę, która przechodzi przed tarczą gwiazdy. Im większa jest planeta, tym więcej światła jest blokowane i tym bardziej spada jasność gwiazdy.
Michaël Gillon tłumaczy, iż wybór miejsca na prowadzenie projektu był oczywisty. Obserwatorium La Silla organizacji ESO położone na peryferiach Pustyni Atakama (Chile) jest bez wątpienia jednym z najlepszych miejsc na świecie do prowadzenia badań astronomicznych, o czym może świadczyć także obecność dwóch innych systemów poszukiwania egzoplanet w tamtym rejonie.
Astronomowie pracujący w projekcie TRAPPIST będą pracowali bardzo blisko z innymi projektami mieszczącymi się w La Silla – zespołem HARPS (gdzie używany jest 3.6 metrowy teleskop) oraz zespołem CORALIE, który podłączony jest do szwajcarskiego 1.2 metrowego Leonhard Euler Telescope. Projekt TRAPPIST jest wspólnym przedsięwzięciem Uniwersytetu Liège oraz Genewskiego Obserwatorium. Teleskop został zainstalowany w budynku, który mieścił wcześniej stary szwajcarski teleskop T70. Śmiało można napisać, iż dzięki tej współpracy dwóch różnych instytucji, cały projekt rozwinął się bardzo szybko, bo od podjęcia decyzji do przeprowadzenia pierwszych obserwacji minęły zaledwie 2 lata.
Ponadto TRAPPIST będzie wykorzystywany do badania komet na półkuli południowej. Specjalnie pod kątem przystosowania do tego zadania, teleskop został wyposażony w duże, specjalne, wysokiej jakości filtry kometarne, pozwalające astronomom prowadzić regularne oraz szczegółowe badania emitowanych kilku typów molekuł przez komety, w czasie ich podróży wokół Słońca.
Podsumowując, TRAPPIST jest lekkim teleskopem o średnicy zwierciadła 0.6 metra, całkowicie zautomatyzowanym oraz poruszającym się z dużą dokładnością w czasie śledzenia obiektów. Dla potrzeb programu stworzono specjalny program sterujący, który pozwala m.in. na wykonywanie w czasie pełnej nocy niezaplanowanych obserwacji. Dodatkowo system korzysta także ze stacji meteorologicznej, która monitoruje na bieżąco pogodę i dzięki której system jest w stanie automatycznie zamknął kopułę nad teleskopem, gdy warunki nie pozwalają na kontynuowanie obserwacji.
Źródło: www.eso.org
Strona obserwatorium TRAPPIST (zdjęcia)
