{jathumbnail off}Ten artykuł będzie stale uzupełniany w miarę postępu prac. Zapraszamy do relacji na żywo z trzynastego dnia (FD13) lotu promu Endeavour w misji STS-130. Dwunasty dzień lotu opisaliśmy tutaj. Pobudka załogi zaplanowana jest na godzinę 21:14 CET (19.02.2010). Misję można oglądać na NASA TV. Dodatkowe informacje na temat sposobów odbierania NASA TV znajdują się na końcu tego artykułu.
Godzina13:55 CET (20.02.2010)
O godzinie 13:14 CET załoga promu Endeavour udała się na sen. Zakończył się Flight Day 13. Przez kilka ostatnich godzin przed snem astronauci dokonywali skanów osłony termicznej promu (late inspection), które zostaną przeanalizowane na Ziemi w ciągu kilkunastu najbliższych godzin. Na koniec dnia astronauci zdążyli także zdeaktywować ramię OBSS, które po wykonaniu skanów nie musi już być aktywowane. W części głównej artykułu prezentujemy świetne nagranie odłączenia promu Endeavour od Stacji. Polecamy oglądać z włączonymi głośnikami!
{youtube}WiyEUngeWgw{/youtube}
Odłączenie promu Endeavour od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Credits – Trent Faust ( na podstawie NASA TV oraz Gioachino Rossini )
Godzina 07:09 CET (20.02.2010)
Udało się! Przed chwilą para Endeavour i ISS przeleciała nad europejskim niebiem. Jest zdjęcie!
Przelot pary ISS i Endeavour – 20.02.2010 / Credits – K. Kanawka, kosmonauta.net
Prom Endeavour to ta znacznie słabiej widoczna linia przed (= na lewo) od ISS. Ekspozycja 15 s, 400 ISO, aparat Canon A530.
Zdjęcie przedstawiające większy wycinek nieba wraz z tym przelotem można zobaczyć pod tym linkiem.
Godzina 04:06 CET (20.02.2010)
Endeavour stopniowo opuszcza bliską strefę wokół ISS. Dalszy dzień misji upłynie na pracach porządkowych na wahadłowcu oraz operacji tzw Late Inspection, podczas której za pomocą przedłużenia manipulatora, dodatkowego ramienia OBSS (Orbiter Boom Sensor System) wykonane zostaną ostatnie skany poszycia promu przed powrotem na Ziemię. Początek inspekcji ma mieć miejsce o godzinie 6:19 CET i potrwa zapewne parę godzin.
Godzina 03:32 CET (20.02.2010)
Odległość między promem, a stacją wzrosła do 2200 metrów. W chwili obecnej trwa drugie odpalenie oddalające wahadłowiec.
Godzina 03:01 CET (20.02.2010)
Manewr flyaround został zakończony.
Godzina 02:51 CET (20.02.2010)
Endeavour w chwili obecnej jest dokładnie ‘pod’ stacją, przelatują nad południowym Pacyfikiem.
Godzina 02:38 CET (20.02.2010)
Prom minął już punkt w którym znalazł się ‘za’ stacją, a zatem połowa manewru już za nami. Ukazał się także widok wahadłowca z kamery na ISS, po prawej widoczna antena KU stacji:
Endeavour w odległości ponad 200 metrów od stacji / Credits: NasaTv
Godzina 02:29 CET (20.02.2010)
Endeavour jest już dokładnie nad stacją, w odległości blisko 200 metrów. Poniżej prezentujemy jedno z pierwszych ujęć ISS z kamery znajdującej się w ładowni:
Widok na ISS, poniżej Chiny / Credits: NasaTv
Godzina 02:19 CET (20.02.2010)
Rozległ się piękny widok na stację zaraz po wschodzie Słońca. Rozpoczął się także standardowy manewr wahadłowca po odcumowaniu – oblot dookoła stacji, zwany flyaround. Pilot Terry Virts uruchomił silniki, które kierują maszynę ‘nad’ stację.
Godzina 02:11 CET (20.02.2010)
Mamy podgląd na żywo z kokpitu wahadłowca – w żółtej koszulce pilot Terry Virts kontroluje proces oddalania się maszyny, po prawej specjalistka misji – Kay Hire z dalmierzem laserowym na bieżąco mierzy odległość od stacji ISS.
Podgląd na żywo z kokpitu wahadłowca – od lewej Virts, Robinson i Hire / Credits: NasaTv
Godzina 02:07 CET (20.02.2010)
Prom jest w odległości 60 metrów od stacji, oddala się z prędkością około 10 cm/s.
Godzina 02:03 CET (20.02.2010)
Endeavour znajduje się kilkadziesiąt metrów od stacji i powoli się oddala. Poniżej prezentujemy złożenie ujęć z momentu odcumowania:
Godzina 01:59 CET (20.02.2010)
Odcumowanie nastąpiło 334 kilometry nad Oceanem Atlantyckim po 9 dniach, 19 godzinach i 48 minutach wspólnej misji wahadłowca Endeavour i stacji ISS.
Godzina 01:54 CET (20.02.2010)
Wahadłowiec Endeavour odcumował od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej! Mechanizm sprężynowy odpechnął od siebie dwa obiekty, chwilę później uruchomione zostaną silniczki manewrowe promu.
Godzina 01:48 CET (20.02.2010)
4 minuty do odcumowania.
Godzina 01:36 CET (20.02.2010)
20 minut do operacji odcumowania wahadłowca od stacji, kompleks wlatuje w chwili obecnej w cień Ziemi. Dowódca misji – George Zamka dostał właśnie od Kontroli Lotu ‘Go’ na odcumowanie.
Godzina 01:30 CET (20.02.2010)
Trwają przygotowania do odcumowania.
Godzina 01:16 CET (20.02.2010)
Mechanizmy cumownicze wahadłowce zostały uruchomione.
Godzina 01:07 CET (20.02.2010)
Zakończono przed chwilą zmianę orientacji Stacji do położenia umożliwiającego planowane oddokowanie. Poniżej przedstawiamy ilustrację ukazującą różnicę w orientacji kompleksu przed i po wykonanym manewrze.
Widoczna zmiana orientacji – wahadłowiec obrócił kompleks o 180 stopni / Credits: NasaTv
Godzina 00:39 CET (20.02.2010)
ISS jest teraz w trybie dryftu – kontrolę orientacji przejął prom Endeavour. Jest to standardowa procedura na rozłączenie promu i Stacji.
Godzina 00:24 CET (20.02.2010)
Półtorej godziny do oddkowania. Astronauci na pokładzie promu Endeavour wykonają kilka zdjęć miejsca w rosyjskiej części Stacji – tam gdzie ma być juz niebawem dodany moduł MRM-2. Jest możliwe, że nieco izolacji termicznej w tamtym miejscu się naderwało.
Godzina 23:34 CET (19.02.2010)
Dwie godziny i dwadzieścia minut do planowanego rozłączenia. Nad ranem ISS oraz prom powinny być widoczne na niebie nad Europą – dokładną godzinę przelotu dla swojej lokalizacji można sprawdzić np na stronie heavens-above. Odległość pomiędzy promem a Stacją wyniesie zaledwie kilka stopni! Będzie to naprawdę ciekawy widok.
Godzina 23:34 CET – prom (jeszcze) zadokowany do ISS / Credits – NASA
Godzina 23:03 CET (19.02.2010)
Trwają komentarze odnośnie kiepskiej prognozy pogody na dzień lądowania i możliwość uaktywnienia rezerwowego lądowiska w White Sands. Ostatni raz taka możliwość miała miejsce w grudniu 2006 roku przy okazji misji STS-116. Co ciekawe, w tamtej misji brał udział astronauta Nicholas Patrick – który w tej chwili jest członkiem załogi STS-130!
Godzina 21:47 CET (19.02.2010)
Prognoza pogody na dzień (a raczej noc) lądowania nie jest optymistyczna zarówno dla KSC (możliwy deszcz i chmury) jak i bazy Edwards w Kalifornii (wiatr i chmury). Jest możliwe, że zostanie aktywowane lądowisko rezerwowe White Sands. Więcej szczegółów poznamy za kilkanaście godzin.
Godzina 21:18 CET (19.02.2010)
Pobudka! Zaczął się Flight Day 13. Za nieco ponad cztery i pół godziny prom Endeavour odłączy się od ISS.
Godzina 19:05 CET (19.02.2010)
O godzinie 21:14 CET nastąpi początek Flight Day 13. Dziś czeka nas sporo emocji i ciekawych widoków – o godzinie 01:54 CET prom Endeavour odłączy się od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W ciągu następnej godziny wahadłowiec dokona tradycyjnego oblotu dookoła ISS (tzw flyaround), by wreszcie o godzinie 03:10 rozpocząć oddalanie się od Stacji. W trakcie flyaround zobaczymy nowy widok ISS – z dołączonym modułem Tranquility. Nad ranem czasu polskiego załoga promu dokona skanów osłony termicznej promu (tzw. late inspection), które w ciągu kilkunastu następnych godzin zostaną przeanalizowane na Ziemi.
Więcej informacji na temat misji STS-130 oraz jej celów i planowanego przebiegu można znaleźć na forum astro4u.net w tym wątku: LINK
Wątek na forum A-F dotyczący tej misji: LINK
O programach i sposobach oglądania NASA TV można przeczytać pod tym linkiem: LINK
