Bardzo nietypowa propozycja wykorzystania sondy krążącej wokół Jowisza.
Pojawiła się śmiała propozycja, aby wykorzystać sondę Juno (krążącą wokół Jowisza) do przelotu obok “międzygwiezdnego gościa” – komety 3I/ATLAS.Pierwszego lipca 2025 dzięki obserwatorium Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) w Río Hurtado w Chile udało się odkryć obiekt pędzący przez Układ Słoneczny. Ten obiekt, początkowo o oznaczeniu A11pl3Z szybko okazał się być trzecim “międzygwiezdnym gościem”, którego udało się odkryć. A11pl3Z otrzymał oficjalne oznaczenie 3I/ATLAS.
Od czasu odkrycia 3I/ATLAS astronomom udało się przeprowadzić wiele obserwacji (w tym i “pre-covery” czyli obserwacji sprzed oficjalnego odkrycia) i wyznaczyć trajektorię przelot przez Układ Słoneczny.
Trajektoria przelotu 3I/ATLAS przez Układ Słoneczny jest bardzo ciekawa. W październiku 2025 3I/ATLAS znajdzie się około 1,36 jednostki astronomicznej od Słońca, w peryhelium swojej trajektorii w Układzie Słonecznym. 3I/ATLAS minimalnie zbliży się na około 0,19 jednostki astronomicznej od Marsa, co pozwoli na obserwacje za pomocą sondy MRO krążącej wokół Czerwonej Planety. 3I/ATLAS jest i będzie obserwowana przez wiele obserwatoriów, w tym teleskopy Hubble oraz JWST. Minimalny dystans pomiędzy Ziemią a 3I/ATLAS wyniesie ok 1,8 jednostki astronomicznej w grudniu 2025.
Juno i 3I/ATLAS?
Gdy 3I/ATLAS “przebije” się już przez wewnętrzny Układ Słoneczny, nastąpi dość bliski przelot obok Jowisza. Wyliczenia na koniec lipca 2025 sugerują, że minimalny dystans pomiędzy tym międzygwiezdnym gościem a największą planeta Układu Słonecznego wyniesie około 0,36 jednostki astronomicznej.
Dość niewielka odległość skłoniła trzech naukowców do ustalenia czy jest możliwe wykonanie obserwacji czy nawet przelotu za pomocą sondy Juno, krążącej od lat wokół Jowisza. Ci naukowcy – Abraham Loeb, Adam Hibberd i Adam Crowl – sugerują, że możliwe będzie przekierowanie sondy Juno na trajektorię pozwalającej na przelot obok 3I/ATLAS.
Kluczem do przelotu jest wykonanie manewru orbitalnego podczas zbliżenia do Jowisza, odpalenie silnika sondy i skierowanie na trajektorię ku 3I/ATLAS. Najbardziej optymalnym dniem na manewr wydaje się być 9 września 2025. Jeśli tego dnia manewr w pobliżu Jowisza by nastąpił, wówczas do przelotu obok 3I/ATLAS dojdzie 14 marca 2026 roku. Jak na razie nie ma jednak potwierdzenia, czy sonda Juno ma wystarczająca ilość paliwa, by przeprowadzić taki manewr.
Sonda Juno posiada pełen zestaw instrumentów, które by były przydatne do obserwacji 3I/ATLAS. Co więcej, NASA planowała we wrześniu zakończyć misję sondy Juno. Oznacza to, że lot do 3I/ATLAS nie wpłynie na jakiekolwiek inne badania naukowe Jowisza i jego księżyców.
Czym jest 3I/ATLAS?
Choć minął zaledwie miesiąc od odkrycia, udało się dość dużo dowiedzieć o 3I/ATLAS. Przede wszystkim wydaje się, że jest to bardzo stary obiekt, z pewnością starszym od Układu Słonecznego. Wiek jest obecnie szacowany na przynajmniej 7 mld lat, choć 3I/ATLAS może być i jeszcze starsza. Oznacza to, że w składzie 3I/ATLAS powinno być mniej “dalszych” pierwiastków z układu okresowego. W składzie tej komety wykryto jak na razie ziarenka krzemianów oraz wody. Dopiero za kilka miesięcy, dzięki m.in. obserwacjom z kosmicznego teleskopu JWST możliwe będzie wykrycie innych związków chemicznych w składzie 3I/ATLAS.
Rozmiary udało się oszacować na nie więcej niż 11 km. Jest to duży obiekt, wyraźnie większy od 1I/2017 U1 Oumuamua i 2I/Borisov. Wg niektórych naukowców jest to dość zaskakujące, że tak duży obiekt międzygwiezdny został wykryty we wczesnej “erze” tego typu odkryć – przede wszystkim oczekuje się detekcji małych komet i planetoid. Wielkość 3I/ATLAS może być jednak znacznie mniejsza – być może 4-5 km lub nawet około 1,5 km. Dopiero za kilka miesięcy możliwe będzie bardziej precyzyjne oszacowanie wielkości tej komety.

Już teraz wokół 3I/ATLAS jest otoczka. Wyliczenia na lipiec sugerują, że ta kometa traciła pomiędzy 0,1 a 1 kg materii na sekundę z prędkością separacji rzędu 0,01 – 1 m/s. Naukowcy zastanawiają się jak bardzo zmieni się aktywność 3I/ATLAS w miarę zbliżania się do Słońca.
Jeszcze w lipcu udało się przeprowadzić obserwacje 3I/ATLAS przy użyciu kosmicznego teleskopu Hubble (HST). Na uzyskanym obrazie z 21 lipca widać m.in. otoczkę wokół tej komety oraz krótki ogon.

Pierwsze odkrycia międzygwiezdnych gości
W październiku 2017 w ramach programu Pan-STARRS (Panoramic Survey Telescope And Rapid Response System) został odkryty nowy obiekt. Jego peryhelium, czyli punkt najbliższy Słońcu, nastąpiło we wrześniu w odległości około 0,25 jednostki astronomicznej. Początkowo wydawało się, że odkryta nową kometę. Obiekt otrzymał wstępne oznaczenie C/2017 U1 (PANSTARRS) a jego jasność w trakcie odkrycia wyniosła zaledwie około +20 magnitudo.
Trajektoria orbity i dodatkowe wyliczenia pozwoliły na jednoznaczne zweryfikowanie natury tego niecodziennego gościa: pochodził spoza Układu Słonecznego. Było to pierwsze odkrycie obiektu tego typu . Ostatecznie, po dyskusjach pomiędzy astronomami postanowiono nadać mu nowe oznaczenie. Obiekt otrzymał oznaczenie 1I/2017 U1 i nazwę Oumuamua. Do dziś naukowcy spierają się o skład i pochodzenie 1I/2017 U1.
Drugi potwierdzony gość odwiedzający nasz Układ Słoneczny to kometa o oznaczeniu 2I/Borisov. Ten obiekt został wykryty 30 sierpnia 2019 przez obserwatorium astronomiczne na Krymie. Odkrycie nastąpiło za pomocą teleskopu o średnicy 0,65 m należącego do astronoma-amatora. W momencie odkrycia obiekt znajdował się około 3,6 jednostki astronomicznej od Słońca. Później udało się wykryć tę kometę na wcześniejszych obrazach (tzw. “precovery”), co pozwoliło na ustalenie poziomu aktywności.
(PFA)