Czym jest A11pl3Z? To jest 3I/ATLAS!
Astronomowie odkryli kandydata na “międzygwiezdnego gościa”. Obiekt A11pl3Z pędzi po bardzo nietypowej trajektorii. (Aktualizacja – oficjalnie międzygwiezdny gość!)Aktualizacja (03.07.2025, godzina 09:28 CEST) – 3I/ATLAS jest kometą. Zaobserwowano komę i ogon od tego obiektu.
Aktualizacja 2 (03.07.2025, godzina 15:14 CEST) – obiekt otrzymał także oznaczenie C/2025 N1 (ATLAS). Nowa trajektoria lotu tej komety przybliża peryhelium wewnątrz orbity Marsa.
Pierwsze odkrycia międzygwiezdnych gości
W październiku 2017 w ramach programu Pan-STARRS (Panoramic Survey Telescope And Rapid Response System) został odkryty nowy obiekt. Jego peryhelium, czyli punkt najbliższy Słońcu, nastąpiło we wrześniu w odległości około 0,25 jednostki astronomicznej. Początkowo wydawało się, że odkryta nową kometę. Obiekt otrzymał wstępne oznaczenie C/2017 U1 (PANSTARRS) a jego jasność w trakcie odkrycia wyniosła zaledwie około +20 magnitudo.
Trajektoria orbity i dodatkowe wyliczenia pozwoliły na jednoznaczne zweryfikowanie natury tego niecodziennego gościa: pochodził spoza Układu Słonecznego. Było to pierwsze odkrycie obiektu tego typu . Ostatecznie, po dyskusjach pomiędzy astronomami postanowiono nadać mu nowe oznaczenie. Obiekt otrzymał oznaczenie 1I/2017 U1 i nazwę Oumuamua. Do dziś naukowcy spierają się o skład i pochodzenie 1I/2017 U1.
Drugi potwierdzony gość odwiedzający nasz Układ Słoneczny to kometa o oznaczeniu 2I/Borisov. Ten obiekt został wykryty 30 sierpnia 2019 przez obserwatorium astronomiczne na Krymie. Odkrycie nastąpiło za pomocą teleskopu o średnicy 0,65 m należącego do astronoma-amatora. W momencie odkrycia obiekt znajdował się około 3,6 jednostki astronomicznej od Słońca. Później udało się wykryć tę kometę na wcześniejszych obrazach (tzw. “precovery”), co pozwoliło na ustalenie poziomu aktywności.
Nowy kandydat – A11pl3Z – 3I/ATLAS
Przez kolejne lata nie udało się odkryć kolejnego kandydata na “międzygwiezdnego gościa”. Aż do końca czerwca 2025 roku, kiedy to grupa pół-profesjonalnych astronomów zrzeszona w programie Deep Random Survey wykryła obiekt o wstępnym oznaczeniu A11pl3Z. Dodatkowo, dzięki wcześniejszym danym z dni 25-29 czerwca 2025 z obserwatorium ATLAS udało się wyznaczyć trajektorię lotu tego obiektu. Aktualnie (początek lipca 2025) A11pl3Z ma jasność zaledwie +18,8 magnitudo.
W dniu 2 lipca m.in. Europejska Agencja Kosmiczna potwierdziła to odkrycie. Obiekt jest obecnie już obserwowany przez wiele różnych teleskopów naziemnych. W nocy z 2 na 3 lipca przyznano oficjalne oznaczenie 3I/ATLAS.
Astronomers may have just discovered the third interstellar object passing through the Solar System!
— ESA Operations (@esaoperations) July 2, 2025
ESA’s Planetary Defenders are observing the object, provisionally known as #A11pl3Z, right now using telescopes around the world.
3I/ATLAS pędzi przez Układ Słoneczny po bardzo ekscentrycznej orbicie. W październiku 2025 3I/ATLAS znajdzie się około 2 jednostki astronomiczne od Słońca, w peryhelium swojej trajektorii w Układzie Słonecznym. A11pl3Z minimalnie zbliży się na około 0,4 jednostki astronomicznej od Marsa, co oznacza, że sonda MRO potencjalnie będzie mogła zaobserwować ten obiekt. Wykonanie obserwacji z dwóch różnych miejsc w Układzie Słonecznym powinno pozwolić na bardzo precyzyjne wyznaczenie trajektorii lotu.
3rd interstellar object discovered? Maybe. There’s a lot of buzz right now in the Astro community. More observations should come in tonight to confirm if A11pI3Z is from beyond the solar system. pic.twitter.com/B6d8ou1AmA
— Tony Dunn (@tony873004) July 2, 2025
Wstępne szacunki sugerują, że 3I/ATLAS może mieć nawet i 20 km średnicy. Jest to duży obiekt, który z pewnością będzie przedmiotem wielu analiz i badań.
(ES, ESA)
