Drugi Polak w kosmosie!
Po prawie 47 latach w przestrzeń kosmiczną poleciał obywatel Polski. Rozpoczęła się dwutygodniowa misja Axiom-4.Po raz pierwszy Polak znalazł się w przestrzeni kosmicznej w 1978 roku. Misja Sojuz 30, na pokładzie z dwoma kosmonautami – Mirosławem Hermaszewskim i Rosjaninem Piotrem Klimukiem – rozpoczęła się 27 czerwca w 1978 roku. Był to 36 radziecki lot załogowy oraz druga misja programu Interkosmos, w ramach którego loty do radzieckich stacji orbitalnych odbywali kosmonauci z państw związanych ściśle ze Związkiem Radzieckim. Misja Sojuz 30 trwała 7 dni i 22 godziny.
Przez kolejne dekady nie podejmowano próby zorganizowania udziału kolejnego Polaka w kosmosie. Sytuacja zmieniła się wraz z ogłoszeniem wyniku naboru do korpusu astronautów Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) w listopadzie 2022 roku. Wśród wybranych astronautów-rezerwistów znalazł się Polak – dr inż. Sławosz Uznański. Rok później zapadła ważna decyzja na szczeblu politycznym – na początku lipca 2023 Polska poinformowała o znacznym podniesieniu składki do ESA, w tym do programów eksploracyjnych. Polska – przy współpracy z ESA – zdecydowała się na udział w misji załogowej w ramach współpracy z amerykańską misją Axiom Space.
Start misji Axiom-4
Do startu misji Axiom-4 (AX-4) doszło 25 czerwca 2025 o godzinie 08:31 CEST. Start nastąpił z wyrzutni LC-39A na Florydzie – tej samej (oczywiście zmodernizowanej!), z której m.in. wystartowała księżycowa misja Apollo 11.
Skład misji AX-4 jest następujący:
- Peggy Whitson (USA) – dowódczyni misji,
- Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska/ESA) – specjalista misji,
- Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot misji,
- Tibor Kapu (Węgry) – specjalista misji.
Celem misji Axiom-4 (AX-4) jest pobyt na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Misja ma potrwać około 14 dni. Skład misji AX-4 jest bardzo międzynarodowy: oprócz weteranki lotów na ISS w misji wezmą udział astronauci z Polski, Węgier i Indii. Dla tych trzech państw są to dopiero drugie loty ich obywateli w kosmos*.
Watch Falcon 9 launch Dragon and @Axiom_Space‘s Ax-4 mission to the @Space_Station https://t.co/OJYRpM5JCF
— SpaceX (@SpaceX) June 25, 2025
Start przebiegł prawidłowo i kapsuła Dragon znalazła się na prawidłowej orbicie wstępnej. Po zakończonej pracy pierwszy stopień rakiety Falcon 9 wylądował na stanowisku LZ-1. Z kolei kapsuła Dragon rozpoczęła “gonitwę” za ISS. Do Stacji kapsuła powinna dotrzeć już jutro, około godziny 13:00 CEST.
Po starcie dowódczyni misji przekazała, że ten egzemplarz pojazdu Dragon, który po raz pierwszy poleciał w kosmos, otrzymał imię “Grace”.
Polskie akcenty w misji AX-4
Choć misja AX-4 ma trwać znacznie krócej niż typowe loty na ISS, nie oznacza to jednak, że zwrot naukowy będzie niewielki. Wręcz przeciwnie – każdy z uczestników tej dwutygodniowej misji będzie wykonywać szereg ważnych eksperymentów i badań. Polski astronauta na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) wykona 13 eksperymentów technologicznych i naukowych. Ponadto, zaplanowano szereg eksperymentów i szkoleń o charakterze edukacyjnym.
Polska część misji AX-4 nosi nazwę IGNIS. Oprócz aspektów naukowych, technologicznych i edukacyjnych w ramach IGNIS na ISS zawita więcej akcentów z Polski. W ramach misji IGNIS na ISS zagoszczą „klasyki” polskiej kuchni m.in.: zupa pomidorowa, pierogi, leczo z kaszą gryczaną i jabłka z kruszonką – inspirowane szarlotką. Ponadto, zabranych zostanie kilka symbolicznych elementów związanych z Polską: m.in. flaga naszego państwa, sól z Wieliczki, bursztyn z Gdańska, pamiątki związane z Marią Skłodowską-Curie, dwa wiersze Wisławy Szymborskiej czy diagram skopiowany z „De revolutionibus” Mikołaja Kopernika. Pełną listę można przeczytać na stronie Polskiej Agencji Kosmicznej.
Nazwa IGNIS została przedstawiona w grudniu 2024. Logo misji IGNIS ma “podwójną” drugą literę I, która symbolizuje Międzynarodową Stację Kosmiczną. Pięć gwiazdek symbolizuje gwiazdozbiór Tarczy Sobieskiego – jeden z gwiazdozbiorów letniego nocnego nieba. Pod nazwą IGNIS znajduje się zarys gór Polski, ale także nawiązuje do długiej drogi rozwoju naszego państwa w ostatnich dekadach. Wreszcie, na dole logo mamy orła i płomienie.
Dla Indii lot AX-4 jest ważny, gdyż Shubhanshu Shukla uczestniczy w programie statku załogowego Gaganyaan. Docelowo Indie zamierzają umieścić swoją stację załogową na orbicie (do 2035 roku) a nawet planują wykonać załogową misję księżycową (około 2040 roku).
Misja AX-4 jest komentowana w wątku na Polskim Forum Astronautycznym.
* Pierwsze loty kosmonautów z Polski, Węgier i Indii nastąpiły w 1978 (Mirosław Hermaszewski), 1980 (Bertalan Farkas) i 1984 (Rakesh Sharma) roku, w ramach radzieckiego programu Interkosmos. Warto tu jednak dodać, że obywatel USA z węgierskim pochodzeniem – Charles Simonyi – wykonał dwa prywatnie finansowane loty na ISS w 2007 i 2009 roku.
(PFA)
