MOM na orbicie Marsa!

Pierwsza indyjska sonda międzyplanetarna weszła na orbitę Marsa. Tym samym po raz pierwszy w historii państwo umieściło statek na orbicie Marsa w pierwszej próbie.

Po testach silnika głównego (22 września) sondy Mars Orbiter Mission (MOM) został odpalony na 24 minuty, aby wyhamować statek o prawie 4000 km/h i dać się przechwycić polu grawitacyjnemu Marsa. MOM wykonał autonomiczny manewr wejścia na orbitę, jednocześnie chowając się za nią, przez co na jakiś czas nastąpiła planowa przerwa w komunikacji.

Indyjska sonda MOM w trakcie montażu / Credit: ISRO

Punktualnie o czasie, 02:30 UTC, w centrum kontroli lotu MOM w Bangalore, rozległ się gromki aplauz i wybuch radości, gdy odebrano telemetrię od sondy, świadczącą o udanym wejściu na orbitę. „Indie pomyślnie dotarły do Marsa!”, oświadczył premier Indii Narendra Modi, przyglądający się działaniom centrum kontroli lotu z loży dla gości. „Dotarliśmy poza granice ludzkich postanowień i wyobraźni. Precyzyjnie nawigowaliśmy naszym statkiem kosmicznym po ścieżce znanej nielicznym, i dokonaliśmy tego z odległości tak wielkiej, że rozkazy od nas płynęły do niego dłużej, niż do nas dociera światło słoneczne”.  Sygnały radiowe wysyłane z Marsa potrzebują 12 minut, aby dotrzeć do Ziemi. Światło słoneczne dociera do Ziemi w nieco ponad 8 minut. „Ośmieliliśmy się sięgnąć po nieznane i osiągnęliśmy rzecz niemal niemożliwą.  W tej historycznej chwili, gratuluję wszystkim naukowców ISRO i wszystkim moim współobywatelom”, kontynuował Modi. Wszystko kosztem mniejszym niż budżet przeciętnego Hollywoodzkiego filmu  (72 mln. USD wobec 671 mln. kosztu misji MAVEN), nie omieszkał wspomnieć Modi. Misję wspierały radioteleskopy NASA.

Sonda MOM została wystrzelona 5 listopada 2013 roku rakietą Polar Satellite Launch Vehicle. Nim dotarła do Marsa przebyła dystans ponad 660 milionów kilometrów. MOM znajduje się na silnie wydłużonej orbicie, o peryreum (najniższy punkt orbity okołomarsjańskiej) na wysokości 423 kilometrów i apareum na wysokości ok. 80 000 km.

Wliczając MOM, na Marsie i wokół Marsa znajduje się teraz aż 7 czynnych statków i pojazdów kosmicznych:

• łaziki Opportunity i Curiosity
• amerykańskie sztuczne satelity Marsa: 2001 Mars Odyssey, Mars Reconnaissance Orbiter i MAVEN
• europejski sztuczny satelita Marsa: Mars Express

Start rakiety PSLV z misją C25, czyli sondą MOM, 5 listopada 2013 r., Centrum Lotów Kosmicznych Satish Dhawan / Credit: ISRO

Dzięki sondzie MOM, Indie wyprzedziły swoich azjatyckich rywali – Chiny i Japonię. Do tej pory udanych satelizacji statków wokół Marsa dokonały jedynie ZSRR, USA, i ESA. Tylko ZSRR i USA udało się to wielokrotnie. Współczesna Rosja podjęła dwie próby wysłania sond na Marsa (Mars 96 w 1996 i Fobos-Grunt w 2011), ale nieudanie. Indie są pierwszym krajem, któremu sztuka taka udała się za pierwszym razem. Ponad połowa wszystkich misji statków kosmicznych wysłanych do Marsa do tej pory nie udała się. Z ostatnią porażką musiały się zmierzyć Rosja, której sonda Fobos-Grunt nie opuściła orbity okołoziemskiej i spłonęła w atmosferze Ziemi. Wraz z nią zniszczeniu uległ chiński orbiter Marsa, Yinghuo-1.

MOM, nazywana też popularnie MangalYaan, przenosi pięć instrumentów naukowych o łącznej masie 15 kilogramów, chociaż oficjalnie profil misji polega zademonstrowaniu szeregu możliwości technologicznych (zaprojektowania i wykonania orbitera Marsa o zdolności do przeprowadzenia i przetrwania manewrów w okolicy Ziemi, fazy przelotu trwającej 300 dni, wejścia na orbitę wokół Marsa i fazy na orbicie wokółmarsjańskiej; łączność międzyplanetarnej; nawigowania, planowania i kierowania misją międzyplanetarną; uwzględnienia autonomicznych procedur sterowania na wypadek sytuacji awaryjnych). Instrumenty będą między innymi:

• wykonywały kolorowe zdjęcia powierzchni Marsa w średniej rozdzielczości,
• badały skład skał i gruntu (spektrometrem podczerwieni)
• badały atmosferę Marsa, szczególnie pod kątem obecności metanu

Mars Orbiter Mission jest drugą misją poza orbitę Ziemi dla Indyjskiej Organizacji Badań Kosmicznych, po wysłanym w 2008 roku próbniku Księżyca Chandrayaan 1. ISRO pracuje obecnie nad łazikiem księżycowym.

(SFN, ISRO)