Opóźnienie misji AX-4

Nowe opóźnienie startu misji AX-4.

Aktualizacja (24.06.2025, godzina 08:36 CEST) – NASA poinformowała, że wyznaczyła start misji AX-4 (“nie wcześniej niż”) na środę 25 czerwca 2025 na godzinę 08:31 CEST.
Informację podał również Sławosz Uznański – Wiśniewski.

Start: 25.06.2025 | 08:31 CEST / 06:31 GMT / 02:31 EDT.

Do zobaczenia w kosmosie!
See you in space! 🇵🇱#Ax4 #IGNIS #astro_slawosz@esa @Axiom_Space @SpaceX @MRiTGOVPL @POLSA_GOV_PL pic.twitter.com/jnIEVHY59f

— Sławosz Uznański-Wiśniewski (@astro_slawosz) June 24, 2025

Gdy rozpoczynała się kwarantanna załogi do misji AX-4, przewidywaną datą startu tej wyprawy załogowej był 8 czerwca. Tak jednak się nie stało – wskutek zbyt silnych wiatrów a także małego problemu technicznego w pierwszym stopniu rakiety nośnej data startu była stopniowo opóźniania. Do 12 czerwca zdawało się, że start jest kwestią zaledwie kilku najbliższych dni.

Zupełnie niespodziewanie w dniu 12 czerwca agencja NASA poinformowała o opóźnieniu startu misji AX-4. Powodem tym razem jest potrzeba zrozumienia nowej “sygnatury ciśnienia” po ostatniej naprawie wewnątrz modułu Zwiezda, będącego częścią kompleksu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS).

Już 14 czerwca pojawiły się jednak doniesienia, że problem z nieszczelnościami modułu Zwiezda został rozwiązany. Na nową (“nie wcześniej niż”, NET) datę startu wyznaczono czwartek, 19 czerwca 2025. Ta data startu nie została jednak dotrzymana: w nocy z 17 na 18 czerwca (czasu w Europie) NASA wraz z firmą Axiom Space poinformowały o odłożeniu startu misji AX-4. Wówczas jako datę startu NET wyznaczono 22 czerwca 2025.

Kolejne opóźnienie startu misji AX-4

Dwudziestego czerwca o godzinie 00:45 CEST NASA poinformowała o kolejnym opóźnieniu startu misji AX-4. Nowa możliwa (NET) data startu misji nie została podana.

NASA podaje w wyjaśnieniu: “agencja kosmiczna potrzebuje dodatkowego czasu, aby kontynuować ocenę działania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej po niedawnych pracach naprawczych w tylnym segmencie modułu serwisowego Zwiezda orbitalnego laboratorium. Ze względu na połączone i współzależne systemy stacji kosmicznej NASA chce się upewnić, że stacja jest gotowa na przyjęcie dodatkowych członków załogi, a agencja poświęca niezbędny czas na przegląd danych.”

Powyższe wyjaśnienie, choć bardzo ogólne, wyraźnie wskazuje, że potrzeba jeszcze kilku dni na weryfikację stanu funkcjonowania modułu Zwiezda. Ponadto, wyjaśnienie wskazuje, że NASA chce być pewna co do możliwości przeprowadzenia misji AX-4. Jest to ważna kwestia, gdyż przed około dwa tygodnie zamiast siódemki astronautów z zasobów ISS będzie korzystać aż jedenaście osób. Może to być duże obciążenie dla systemów podtrzymywania życia na ISS – w szczególności w sytuacji występujących przecieków z modułu Zwiezda.

Oczywiście, opóźnienie startu misji AX-4 nie pozostaje bez wpływu na eksperymenty. Już w tej chwili pojawiają się doniesienia, że niektóre z eksperymentów o charakterze medycznym lub biologicznym mogą zbliżać się do “terminu ważności” i albo zostaną wymienione albo też nie będzie można ich przeprowadzić na ISS.

Rakieta Falcon 9 wraz z kapsułą Dragon nadal pozostają na wyrzutni LC-39A.

Moduł Zwiezda jest trzecim, który dołączył do ISS. Ten moduł znalazł się na orbicie w lipcu 2000 roku. Przez lata Zwiezda służyła za ważny moduł, gdyż właśnie do niego cumowały różne pojazdy, w tym rosyjskie Progress i Sojuz, a także europejski ATV. Niestety, już od kilku lat występują problemy ze szczelnością modułu Zwiezda. Początkowo, w 2019 wycieki z tego modułu miały wartość rzędu 0,45 kg na dzień.

Do początku 2024 roku wartości wzrosły do ponad 1 kg na dzień. W międzyczasie przeprowadzono kilka prób załatania wycieku, ale efekty były ograniczone. Można zakładać, że “nowa sygnatura ciśnienia”, o której NASA wspominała 12 czerwca, w module Zwiezda oznacza wciąż wysoki i niespodziewany poziom wycieków – pomimo ostatnich prób napraw.

Misja AX-4 – międzynarodowy skład

Warto tu przypomnieć, że skład misji AX-4 jest następujący:

1. Peggy Whitson (USA) – dowódczyni misji,
2. Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska/ESA) – specjalista misji,
3. Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot misji,
4. Tibor Kapu (Węgry) – specjalista misji.

Dla Indii lot AX-4 jest ważny, gdyż Shubhanshu Shukla uczestniczy w programie statku załogowego Gaganyaan. Docelowo Indie zamierzają umieścić swoją stację załogową na orbicie (do 2035 roku) a nawet planują wykonać załogową misję księżycową (około 2040 roku).

Polska część misji AX-4 nosi nazwę IGNIS. Astronauta z Polski na pokładzie ISS wykona 13 eksperymentów technologicznych i naukowych. Oprócz aspektów naukowych, technologicznych i edukacyjnych w ramach IGNIS na ISS zawita więcej akcentów z Polski. W ramach misji IGNIS na ISS zagoszczą „klasyki” polskiej kuchni m.in.: zupa pomidorowa, pierogi, leczo z kaszą gryczaną i jabłka z kruszonką – inspirowane szarlotką. Ponadto, zabranych zostanie kilka symbolicznych elementów związanych z Polską: m.in. flaga naszego państwa, sól z Wieliczki, bursztyn z Gdańska, pamiątki związane z Marią Skłodowską-Curie, dwa wiersze Wisławy Szymborskiej czy diagram skopiowany z „De revolutionibus” Mikołaja Kopernika. Pełną listę można przeczytać na stronie Polskiej Agencji Kosmicznej.

Misja AX-4 jest komentowana w wątku na Polskim Forum Astronautycznym.

(NASA, A-S)