Ważny test rakiety SLS na wyrzutni LC-39B.
Dwudziestego i dwudziestego pierwszego czerwca doszło do “mokrego” testu tankowania rakiety SLS na wyrzutni LC-39B. Test zakończył się na 29 sekund przed symulowanym momentem startu.Potężna rakieta SLS to podstawowy element programu Artemis – powrotu człowieka na Księżyc. To właśnie ta rakieta ma wynosić załogową kapsułę MCPV Orion do misji w kierunku Srebrnego Globu (w tym na stację LOP-G). Rakieta ma startować z wyrzutni LC-39B na Florydzie. Wyrzutnia LC-39A została przekazana firmie SpaceX – stamtąd m.in. odbywają się załogowe starty rakiet Falcon 9 z kapsułami Dragon.
Rakieta SLS w podstawowym wariancie, znanym pod nazwą Block 1, będzie w stanie wynieść 95 ton na niską orbitę okołoziemską oraz około 26 ton w kierunku Księżyca). Następnie zostanie zbudowana wersja Block 1b rakiety SLS. Główną różnicą pomiędzy wariantami tej rakiety jest użycie potężniejszego górnego stopnia (o nazwie Exploration Upper Stage, EUS). Ten stopień ma wykorzystywać cztery silniki RL10. Dzięki EUS zwiększy się masa możliwa do wyniesienia w kierunku Srebrnego Globu do około 35-40 ton. Podstawowa wersja SLS ma używać znacznie mniejszego stopnia o nazwie Interim Cryogenic Propulsion Stage (ICPS), wyposażonego w jeden silnik rakietowy RL10.
W marcu i kwietniu 2022 rakieta SLS przebywała po raz pierwszy na wyrzutni LC-39B. Celem tej obecności na LC-39B było przeprowadzenie “mokrego” testu tankowania (WDR) dla rakiety SLS. Ówczesne testy zakończyły się niepowodzeniem i rakieta SLS powróciła do hali montażowej VAB. Warto tu zaznaczyć, że problematyczne okazały się połączenia po stronie wyrzutni rakietowej, a nie w samej rakiecie SLS.
Po naprawach i poprawkach, 6 czerwca 2022 rakieta SLS powróciła na wyrzutnię LC-39B. Nastąpiły przygotowania do drugiego testu WDR dla rakiety SLS. Kulminacją testu było zatankowanie rakiety SLS – zarówno dolnego jak i górnego stopnia, co nastąpiło 20 i 21 czerwca.
W trakcie testu zanotowano kilka problemów technicznych. Jednym z nich był niewielki wyciek wodoru przy jednym z połączeń do rakiety. Pomimo tego zdecydowano się zatankować “do pełna” wszystkie 4 zbiorniki SLS (dwa zbiorniki ciekłego wodoru i dwa ciekłego tlenu) i doprowadzić do stanu “stałego uzupełniania”.
Test WDR zakończył się na 29 sekund przed “planowanym” zapłonem silników rakiety.
Kiedy może dojść do startu misji Artemis I? Aktualnie najwcześniejszym realnym terminem wydaje się być koniec sierpnia lub początek września 2022.
Lata opóźnień, inna era rakiet?
Historia opóźnień prac nad SLS jest długa. Pierwotnie rakieta miała być gotowa to pierwszego lotu w 2017 roku. W 2016 roku NASA wskazywała na listopad 2018 roku jako datę startu. Z czasem nawarstwiło się szereg problemów, związanych m.in. a usterkami przy spawaniu zbiornika paliwowego rakiety czy opóźnieniami w budowanym w Europie modułu serwisowego dla MPCV Orion. Szereg opóźnień jest również przy pracach dotyczących infrastruktury naziemnej oraz oprogramowania dla misji. Dodatkowe problemy spowodowały również zniszczenia w zakładach w Michoud Assembly Facility w stanie Luizjana, spowodowane tornadem.
Do 20 lutego 2020 NASA podtrzymywała terminarz z pierwszym startem SLS jeszcze w tamtym roku. Tak się nie stało i NASA nie była w stanie nawet doprowadzić do testów w 2021 roku. W zeszłym roku doszło natomiast do składania rakiety SLS oraz weryfikacji poprawności poszczególnych etapów składania.
Czy SLS może być “przestarzałą” rakietą? Pomiędzy 2010 a 2020 rokiem nastąpiła diametralna zmiana w technologiach rakietowych – w tym w dużych konstrukcjach. W 2010 roku nie było pewne, że powstaną (lub będą projektowane) “konkurencyjne” względem SLS komercyjne rakiety (Falcon Heavy oraz New Glenn a także Starship). Te rakiety będą charakteryzować się znacznie niższym kosztem oraz możliwością (częściowego lub całkowitego) ponownego odzyskania. Tego typu rakiety częściowo mogą zastąpić SLS już niebawem.
Misja Artemis 1 jest komentowana w wątku na Polskim Forum Astronautycznym.
(PFA, NASA)
