New Horizons obserwuje Proximę Centauri i Wolf 359

2

Sonda New Horizons wykonała obserwacji Proximy Centauri i Wolf 359 – dwóch gwiazd naszego “gwiezdnego sąsiedztwa”. W porównaniu z obserwacjami naziemnymi, te gwiazdy znajdują się w innych miejscach na tle dalszych gwiazd naszej Galaktyki.

Dziewiętnastego stycznia 2006 roku sonda New Horizons (NH) rozpoczęła swój lot do Plutona, osiągając jednocześnie największą prędkość ucieczki spośród wystrzelonych przez człowieka obiektów. Zaledwie 13 miesięcy później NH przeleciał obok Jowisza, wykorzystując efekt grawitacyjny do przyspieszenia i skrócenia o lata czas przelotu do Plutona. Na dzień przelotu wyznaczono 14 lipca 2015 roku.

Pluton i 2014 MU69 Arrokoth

Główna faza przelotu obok Plutona nastąpiła pomiędzy 13 a 15 lipca 2015. Wówczas NH przebywał w odległości mniejszej niż 1,2 mln kilometrów od celu swojej misji. Moment największego zbliżenia do Plutona nastąpił 14 lipca około godziny 13:50 CEST. Wówczas sonda znalazła się 13500 kilometrów od powierzchni Plutona, 29500 kilometrów od księżyca Charona, około 22000 kilometrów od księżyca Nix i 77600 kilometrów od księżyca Hydra.

Obrobione zdjęcie Plutona we wzmocnionych kolorach, ukazujące mnogość odmiennych obszarów o różnym wieku / Credits - NASA/JHUAPL/SWRI
Obrobione zdjęcie Plutona we wzmocnionych kolorach, ukazujące mnogość odmiennych obszarów o różnym wieku / Credits – NASA/JHUAPL/SWRI

Zanim jeszcze NH przeleciała obok Plutona pojawiło się pytanie: czy są kolejne cele dla tej misji? W ciągu kilku lat przez przelotem trwały intensywne poszukiwania kolejnych celów dla tej sondy. Odnaleziono jedynie trzy obiekty, oznaczone PT1, PT2 i PT3 (ang. Potential Target). Po dalszej analizie NASA odrzuciła PT2 i skupiła się na możliwości wykonania przelotu obok PT1 i PT3. Pod koniec sierpnia 2015 NASA oficjalnie zadecydowała: New Horizons poleci ku PT1, którego oficjalne oznaczenie to 2014 MU69. Zaplanowano, że sonda wykona serię korekt trajektorii w późnym październiku i wczesnym listopadzie 2015. Te manewry zakończyły się wprowadzeniem NH na odpowiednią trajektorię.

Maksymalne zbliżenie sondy New Horizons (NH) do 2014 MU69 nastąpiło 1 stycznia 2019 około 06:33 CET. Minimalny planowany dystans do tego obiektu wynosił 3500 km. 2014 MU69 okazała się być niezwykłym obiektem: składającym się z dwóch części połączonych “szyjką” oraz (prawdopodobnie) płaskim. Te dwie zaskakujące cechy wyraźnie sugerują, że zewnętrzne części Układu Słonecznego, w tym Pas Kuipera, skrywają jeszcze wiele tajemnic. (W 2019 roku planetoida 2014 MU69 otrzymała oficjalną nazwę: Arrokoth).

Obraz 2014 MU69 o najwyższej rozdzielczości, wykonany na kilka minut przed największym zbliżeniem podczas tego przelotu/ Credits - NASA/Johns Hopkins Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute, National Optical Astronomy Observatory
Obraz 2014 MU69 o najwyższej rozdzielczości, wykonany na kilka minut przed największym zbliżeniem podczas przelotu z 1 stycznia 2019 / Credits – NASA/Johns Hopkins Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute, National Optical Astronomy Observatory

New Horizons jest także kosmicznym teleskopem

Sonda NH została wyposażona w Long Range Reconnaissance Imager (LORRI). Jest to teleskop o aperturze 20,8 cm z detektorem zdolnym do wykonywania ujęć nieba (oraz obiektów Układu Słonecznego) w rozdzielczości 1024 x 1024 pikseli w zakresie od 350 do 850 nm. Pole widzenia LORRI jest wąskie – mniej niż 1/3 stopnia. LORRI został zaprojektowany przede wszystkim z myślą o obserwacjach Plutona, jest jednak w stanie wykonywać obserwacje obiektów spoza naszego Układu Słonecznego.

Instrument LORRI instalowany na sondzie New Horizons / Credits - NASA
Instrument LORRI instalowany na sondzie New Horizons / Credits – NASA

Proxima Centauri i Wolf 359

W połowie 2020 roku New Horizons znajdował się już w odległości prawie sześć i pół godziny świetlnej od Ziemi (i Słońca – różnica to 8 minut). Jest to obecnie najdalszy sprawny kosmiczny teleskop zdolny do optycznych obserwacji astronomicznych. Taka odległość jest już wystarczająca do zanotowania różnicy w pozycji najbliższych gwiazd. Zespół misji NH postanowił wykonać obserwacje gwiazd Proxima Centauri oraz Wolf 359 z sondy oraz porównać je z obrazami z ziemskich obserwatoriów. Obserwacja tych gwiazd wykonano 22 i 23 kwietnia 2020.

Na poniższych animacjach można zobaczyć różnicę w pozycji (“paralaksę”) Proximy Centauri oraz Wolf 359.

Obserwacje Proximy Centauri z sondy New Horizons oraz naziemnego obserwatorium / Credits – NASA
Obserwacje Wolf 359 z sondy New Horizons oraz naziemnego obserwatorium / Credits – NASA

Dotychczas pomiary pozycji gwiazd i ich paralaksę wykonywano z perspektywy orbity Ziemi (zarówno naziemne obserwatoria jak i specjalistyczne misje, takie jak Gaia). Użycie NH do tego typu pomiarów jest pierwszym takim “eksperymentem” i też wyznacznikiem dla podobnych badań w dalszej przyszłości, gdy kolejne sondy będą badać granicę Układu Słonecznego, a być może także poruszających się w kierunku najbliższych gwiazd. Pomiary pozycji gwiazd mogą być formą “międzygwiezdnej nawigacji”, co pozwoli na precyzyjniejsze ustalenie pozycji sondy, prędkości ruchu oraz monitorowania trajektorii lotu.

Wg Alana Sterna – naukowca misji NH – sonda będzie funkcjonować jeszcze 15 – 20 lat.

Zdjęcia (format FITS) można znaleźć na stronie misji New Horizons .

Misja rozszerzona sondy New Horizons jest komentowana w wątku na Polskim Forum Astronautycznym.

(NASA)

2 komentarze