KIC 8462852 – podsumowanie obserwacji

0

Jakie jest podsumowanie obserwacji gwiazdy KIC 8462852, u której wykryto zaskakujące spadki jasności?

W połowie października 2015 roku świat obiegła informacja o “dziwnej” charakterystyce zmian jasności u gwiazdy KIC 8462852. Ich niezwykłość polega na nieregularności i dużej wartości spadków. Media z całego świata podchwyciły ten temat, często skupiając się na najmniej prawdopodobnej odpowiedzi na tę zagadkę – możliwości istnienia sztucznej struktury oplatającej gwiazdę, stworzonej przez obcą cywilizację.

Dziwne zachowanie KIC 8462852 zostało wykryte przez misję Kepler, w trakcie podstawowej misji tego kosmicznego teleskopu. Niestety, aktualnie Kepler już nie jest w stanie obserwować wycinka nieba, gdzie znajduje się KIC 8462852, zatem obserwatoria naziemne (oraz amatorzy) wykonują pomiary jasności tej gwiazdy.

Pomiary zmian jasności KIC 8462852 od maja do grudnia 2017 / Credits – Where’s the Flux blog
Pomiary zmian jasności KIC 8462852 od maja do grudnia 2017 / Credits – Where’s the Flux blog
Zmiany jasności KIC 8462852 zarejestrowane przez Keplera. Oś odciętych w skali dób; średnia jasność gwiazdy, przyjęta jako 1, na osi rzędnych / Credit: NASA
Zmiany jasności KIC 8462852 zarejestrowane przez teleskop Kepler. Oś odciętych w skali dób; średnia jasność gwiazdy, przyjęta jako 1, na osi rzędnych / Credit: NASA

Typowy tranzyt egzoplanety lub kilku egzoplanet wprowadza dość łatwo zauważalną regularność spadków jasności gwiazdy. Ta regularność ma związek z okresem orbitalnym egzoplanet. Ponadto spadki jasności podczas tranzytów trwają krótko, kilka lub kilkanaście godzin.

W przypadku KIC 8462852 spadki jasności są (lub też były) znacznie dłuższe – rzędu nawet kilkudziesięciu dni i nawet do 20% jasności. Spadki mają też bardzo nieregularną charakterystykę. Ponadto, oprócz takich dużych spadków jasności występują także mniejsze, rzędu 1-2 procent. Od maja 2017 roku obserwowano serię takich spadków.

Ostatnie większe spadki jasności nastąpiły w marcu 2018 roku. Tym razem maksimum spadku jasności miało wartość 5%. Jest to największa wartość spadku od czasu obserwacji tej gwiazdy przez kosmiczny teleskop Kepler. Spadek trwał zaledwie kilka dni – na początku kwietnia jasność KIC 8462852 wróciła do typowej wartości. Co ciekawe, tuż przed tym spadkiem zanotowano jeszcze jeden, o wartości około 4%.

Przez większość “sezonu obserwacyjnego” w 2019 roku nie zanotowano spadków jasności. Dopiero w okresie październik – grudzień 2019 zaobserwowano kilka spadków – do około 2%. Są to niewielkie wartości w porównaniu z wcześniejszymi spadkami. W 2020 roku jak na razie nie zaobserwowano żadnych spadków jasności KIC 8462852.

Jaka jest przyczyna spadków jasności KIC 8462852?

Spośród kilku możliwych wyjaśnień, takich jak duża i nieregularna chmura pyłu lub wielka ilość komet, informowano głównie o możliwości zaobserwowania potężnej struktury, zbudowanej przez zaawansowaną technologicznie cywilizację. Choć to ostatnie wyjaśnienie jest najmniej prawdopodobne ze wszystkich, to właśnie ono wywołało tak duże zainteresowanie gwiazdą KIC 8462852. Przez kolejne lata obserwacji większość naukowców zaczęła skłaniać się do opinii, że “chmury pyłu” odpowiadają za spadki jasności KIC 8462852. Porównanie charakterystyk spadków na różnych zakresach spektralnych sugeruje, że pył o średnicy nie większej niż kilka mikrometrów powinien odpowiadać za zaobserwowane zmiany jasności KIC 8462852.

Pod koniec 2019 roku pojawiła się publikacja astronomów z Columbia University. Wg naukowców za spadki jasności z KIC 8462852 odpowiada proces niszczenia małego, “porzuconego” księżyca (być może lodowego). Ten obiekt, podczas rozrywania, wytworzył dużą ilość pyłu, która potem krążyła wokół KIC 8462852. Możliwe jest także, że ten mały księżyc znalazł się bliżej gwiazdy KIC 8462852, co rozpoczęło proces “topnienia” wraz z niszczeniem tego obiektu. Ten proces może trwać nawet miliony lat, aż do całkowitego zniszczenia księżyca.

Jest także możliwe, że przesłaniający pył nie krąży wokół KIC 8462852, a raczej pojawił się na linii pomiędzy Układem Słonecznym a tą gwiazdą. W tym przypadku pył mógłby pochodzić od “egzokomet”, które przemieszczają się przez przestrzeń międzygwiezdną. Wydaje się to jednak mniej prawdopodobne, szczególnie, że w kolejnych latach zaobserwowano kolejne podobne przykłady nieregularnych spadków jasności u innych gwiazd.

Astronomowie znają obecnie ponad 20 gwiazd, które przejawiają podobne zachowanie co KIC 8462852. Ich dalsze pomiary, w szczególności ilości oraz wielkości spadków jasności, pozwoli na lepsze zrozumienie dynamicznych procesów, jakie zachodzą wokół innych gwiazd.

(CU, K., NASA)

Comments are closed.