15 lat od lotu 15P SpaceShipOne

0

Piętnaście lat temu pojazd SpaceShipOne wykonał lot o oznaczeniu 15P. Był to pierwszy załogowy prywatny lot ponad umowną granicę kosmosu.

Konkurs XPrize został ogłoszony w roku 1995, kiedy to dr Peter Diamandis zaoferował 10 mln usd w nagrodę dla pierwszej prywatnej (= nie wspieranej przez żaden rząd) firmy/organizacji, która zbuduje i wyśle statek/kapsułę/samolot w przestrzeń kosmiczną dwa razy w odstępie maksymalnie dwóch tygodni. Statek miał być zatem odzyskiwalny. (Przestrzeń kosmiczna jest tutaj zdefiniowana jako wysokość ponad 100 km od powierzchni Ziemi).

W 2003 i 2004 roku spośród kilkunastu firm, w zasadzie liczyło się kilka – Scaled Composites, Starchaser Industries, Da Vinci Project i Canadian Arrow. Ta pierwsza firma, zarządzana przez Burta Rutana, zaprezentowała rozwiązanie składające się z samolotu odrzutowego – nośnika (zwanego White Knight) mniejszego statku (SpaceShipOne), przeznaczonego do lotu w kosmos. Program otrzymał nazwę Tier One.

Wg planów SpaceShipOne miał być uwalniany na pewnej wysokości od samolotu White Knight, skąd miał kontynuować lot na silniku rakietowym. Następnie powrót miał następować za pomocą unikalnego systemu skrzydeł aż do lądowania szybowcowego na lotnisku.

Na początku 2004 roku zarówno White Knight jak i SpaceShipOne były gotowe. Nastąpiły serie testów, które zakończyły się 21 czerwca 2004 roku pierwszym prywatnym lotem balistycznym, który przekroczył (o zaledwie 100 metrów) umowną granicę kosmosu, czyli 100 km. Za sterami SpaceShipOne siedział pilot Mike Melvill, który dzięki temu zdobył odznaczenie astronauty.

Lot 15P – 21.06.2004 / Credits – Vulcan Productions and Discovery Channel


https://www.youtube.com/watch?v=QTuRmf4By9M
Lot 15P – 21.06.2004 / Credits – Vulcan Productions and Discovery Channel

Do zdobycia nagrody XPrize doszło pod koniec września i na początku października 2004 roku. SpaceShipOne, już w pełni przetestowany dokonał dwóch lotów kosmicznych. Pierwszy lot – 16P/X1 – odbył się 29 września 2004 roku. Osiągnięto wtedy wysokość 102,9 km. Za sterami ponownie zasiadł wtedy Mike Melvill. Drugi lot – 17P/X2 – odbył się 4 października 2009 roku – w 47. rocznicę wystrzelenia Sputnika 1. Za sterami zasiadł wtedy pilot Brian Binnie i osiągnął wysokość lotu 112,0 km.

Lot 15P miał także inne symboliczne znaczenie. Był to pierwszy amerykański lot w kosmos od lutego 2003 roku – czyli katastrofy promu Columbia.

W 2004 roku wydawało się, że w ciągu kilku lat od lotów SpaceShipTwo rozpoczną się regularne komercyjne loty suborbitalne. Tak się jednak nie stało – dopiero w 2019 roku istnieje realna szansa na pierwsze loty tego typu. Zamiast kilku lat minęło 15 lat

(K, PFA, XP)

Comments are closed.