Sojuz MS-09 na Ziemi

Dwudziestego grudnia zakończyła się misja kapsuły Sojuz MS-09. Na Ziemię powróciło troje kosmonautów.

Dziura w module orbitalnym Sojuza MS-09 / NASA

Sześciomiesięczny pobyt na ISS okazał się być wyjątkowo nietypowy. 30 sierpnia na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej doszło do małego wycieku powietrza. Astronautom udało się go szybko zlokalizować i opanować. Jak się szybko okazało – wyciek był zlokalizowany w module orbitalnym kapsuły Sojuz. Sprawcą wycieku była mała zaklejona dziura, która prawdopodobnie została wywiercona na Ziemi podczas budowy kapsuły.

Po wykryciu przecieku pojawiło się pytanie jak to możliwe, by statek kosmiczny wystartował do swej misji orbitalnej bez zauważenia takiego uszkodzenia? Rosyjskie źródła medialne, a nawet oficjalni przedstawiciele sektora kosmicznego prześcigały się w sensacyjnych doniesieniach, próbując “oskarżać” astronautów na pokładzie ISS o sabotaż. W tym konkretnym przypadku NASA zadecydowała się wystosować oficjalne oświadczenie. Roskosmos zadecydował, że potrzebne będzie przeprowadzenie spaceru kosmicznego i inspekcja uszkodzenia od strony zewnętrznej. Początkowo wyznaczono ten spacer na listopad.

Następnie, 11 października 2018 o 10:40 CEST z Bajkonuru doszło do nieudanego startu rakiety Sojuz z kapsułą Sojuz MS-10. Na jej pokładzie znaleźli się Rosjanin (Aleksiej Owczynin) i Amerykanin (Tyler Nick Hague). Start Sojuza MS-10 zakończył się niepowodzeniem – kapsuła nie osiągnęła orbity. Kosmonauci w czasie krótszym od 20 minut powrócili na Ziemię po trajektorii balistycznej i wylądowali około 400 km na północny wschód od Bajkonuru. Na szczęście załoga przeżyła lot bez żadnego uszczerbku na zdrowiu.

Raport końcowy z nieudanego startu Sojuza MS-10 został przedstawiony 1 listopada 2018. W międzyczasie dużo spekulowano na temat możliwości czasowego opuszczenia ISS lub też wydłużenia misji kosmonautów, którzy przylecieli do Stacji na pokładzie Sojuza MS-09. Ostatecznie Roskosmos zadecydował o przyśpieszeniu startu misji Sojuz MS-11, którego załoga wystartowała dotarła do ISS 3 grudnia 2018.

Rozcinanie poszycia modułu orbitalnego Sojuza / Roskosmos

11 grudnia 2018 kosmonauci Oleg Kononienko oraz Siergiej Prokopjew wyszli na niemal ośmiogodzinny spacer kosmiczny. Głównym zadaniem była inspekcja modułu orbitalnego pojazdu Sojuz MS-09. Był to bardzo nietypowy spacer kosmiczny – kosmonauci za pomocą noża wycięli izolacyjny materiał na module orbitalnym Sojuza MS-09, po czym zebrali próbki materiału z okolic dziury. Próbki będą analizowane na Ziemi w celu identyfikacji momentu, w którym ta dziura powstała i została zaklejona. Ten spacer trwał aż siedem godzin i 45 minut – był bardzo męczący dla kosmonautów i wyraźnie wskazał, że wiele “prostych” zajęć w warunkach mikrograwitacji może być bardzo trudnych.

Podczas misji Sojuza MS-09 doszło również do muzycznej niespodzianki. Alexander Gerst poprzez telemost wziął udział w koncercie Kraftwerk – weteranów muzyki elektronicznej. Wraz z niemieckim zespołem wykonał utwór Spacelab.

W cieniu tych wydarzeń trwała regularna praca i badania naukowe na ISS. Do ISS dotarła cała seria pojazdów logistycznych, w tym CRS-16 kapsuły Dragon, HTV-7 (wyposażonego w małą kapsułę HSRC) oraz pojazdów Progress i Cygnus. Wiele prac na pokładzie ISS było intensywnych dla rezydentów Stacji, w szczególności od października do początku grudnia, gdy zadania wcześniej rozplanowane na pięć osób realizowało troje kosmonautów.

Odłączenie Sojuza MS-09 od ISS – 20 grudnia 2018 / Credits – NASA TV

Wreszcie, w nocy z 19 na 20 grudnia 2018 Sojuz MS-09 odłączył się od ISS. Rozpoczął się powrót na Ziemię. Odłączenie od ISS nastąpiło 20 grudnia o godzinie 02:42 CET, zaś lądowanie na stepach Kazachstanu nastąpiło o godzinie 07:03 CET. Lądowanie przebiegło bez problemów i służby podejmujące załogę dotarły do kapsuły wkrótce po lądowaniu.

Lądowanie Sojuza MS-09 / Credits – NASA, Roskosmos

Na pokładzie ISS pozostała załoga Sojuza MS-11. Kolejny załogowy start w kierunku Stacji (Sojuz MS-12) jest obecnie planowany na 1 marca 2019 roku. W tym locie znów ku ISS poleci załoga feralnego lotu MS-10, do której dołączyła amerykańska astronautka.

Misja Sojuza MS-09 pokazuje, że wiele “rutynowych” lotów na orbitę wciąż zawiera w sobie ryzyko. W tym przypadku to ryzyko, które wpłynęło na przebieg misji miało związek z czynnikiem ludzkim – nieodpowiednią kontrolą jakości podczas produkcji i przygotowania pojazdu jeszcze na Ziemi.

W przyszłym roku powinno dojść do pierwszych misji nowej generacji pojazdów załogowych. Są to kapsuły Dragon 2 firmy SpaceX i CST-100 Starliner firmy Boeing. ISS zyska dwa nowe niezależne od siebie metody lotów załogowych na niską orbitę okołoziemską (LEO). Pierwszy lot testowy Dragona 2 jest obecnie planowany na 17 stycznia 2019.

Działania na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej są komentowane w dziale na Polskim Forum Astronautycznym.

(PFA, NASA, ESA, LK)