Wraz z zakończeniem kolejnego roku przedstawiamy nasze podsumowanie najważniejszych wydarzeń związanych z sektorem kosmicznym w naszym kraju.
Bez wątpienia 2018 rok można uznać za udany dla polskiej branży kosmicznej. Poniższe zestawienie to lista najważniejszych wydarzeń, które wpłynęły na rozwój krajowego przemysłu kosmicznego. Zestawienie zostało stworzone przy wsparciu społeczności Polskiego Forum Astronautycznego.1. Polskie satelity na orbicie
Wizualizacja PW-Sat 2 na orbicie / Credits – Marcin Świetlik
Trzeciego grudnia 2018 roku z bazy Vandenberg na orbitę zostały wyniesione 64 satelity z 17 krajów na pokładzie rakiety Falcon 9. Wśród nich znalazł się PW-Sat 2 – czwarty polski satelita. Ponadto, znalazły się także satelity z polskim udziałem – European Student Earth Orbiter (ESEO) oraz polski-fiński satelita obserwacji radarowych ICEYE-X2.
PW-Sat 2 to projekt studenckiego satelity realizowany przez Studenckie Koło Astronautyczne Politechniki Warszawskiej ze wsparciem Centrum Badań Kosmicznych PAN. Podobnie jak PW-Sat 1, pierwszy polski satelita, PW-Sat 2 będzie testował sposoby szybkiej deorbitacji. Do tego celu służyć będzie żagiel deorbitacyjny, rozłożony jeszcze przed końcem roku.
Z kolei ESEO to europejski studencki satelita, którego budowę nadzorowała Europejska Agencja Kosmiczna (ESA). Jest to projekt trwający od kilkunastu lat, z wieloma “wzlotami i upadkami”, z dużym udziałem uczelni z całej Europy. Przez lata przy projekcie ESEO przewinęły się setki studentów. W ostatniej konfiguracji Polskę reprezentował zespół studentów Politechniki Wrocławskiej.
Ostatni z “polskich” satelitów 2018 roku to ICEYE-X2. Jest to satelita zobrazowania radarowego fińskiego startupu ICEYE, który współpracuje z polską firmą Creotech Instruments. W ciągu najbliższych kilku lat Creotech powinien przeprowadzić integrację nawet 18 małych satelitów na potrzeby firmy ICEYE.
2. Polskie projekty rakietowe
W 2018 roku doszło do testów dwóch większych konstrukcji rakietowych: rozwijanej przez Instytut Lotnictwa ILR-33 “Bursztyn”, oraz BIGOS 4, budowanej przez firmę SpaceForest. Są to większe polskie projekty rakietowe, które docelowo mają przybliżyć nasz kraj do możliwości wynoszenia małych ładunków ponad granicę kosmosu (100 km).
ILR-33 jest pierwszą konstrukcją na świecie demonstrującą wykorzystanie w locie nadtlenku wodoru o stężeniu powyżej 98%. Z kolei rakieta BIGOS 4 jest etapem przygotowań do większej rakiety SIR/Perun, zdolnej do wynoszenia ładunku o masie maksymalnej do 75 kg.
Drugi lot rakiety BIGOS 4 – 25.11.2018 / Credits –SpaceForest
3. Polski udział w misji InSight
26 listopada 2018 na powierzchni Marsa osiadł lądownik Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport (InSight). W budowie tej misji miała udział Polska.
Elementy urządzenia HP3 wykonane przez firmę Astronika / Credits – Astronika
Jednym z trzech instrumentów umieszczonych na lądowniku InSight jest tzw. Kret. Głównym wykonawcą mechanizmu wbijającego Kreta HP3 była spółka Astronika, a w proces produkcyjny zaangażowanych było kilka polskich podmiotów, m.in. Centrum Badań Kosmicznych PAN, Instytut Lotnictwa, Instytut Spawalnictwa, Politechnika Łódzka oraz Politechnika Warszawska. Prace nad instrumentem były koordynowane przez niemiecką agencję kosmiczną DLR, która zleciła polskiej firmie zaprojektowanie mechanizmu młotkującego dla penetratora HP3. Instrument ma zmierzyć strumień ciepła płynący z wnętrza planety i jego właściwości fizyczne wbijając się na głębokość około 5 metrów. Jeśli istnieje na planecie życie, dadzą o tym znać zmienne zjawiska chemiczne, w tym uwalnianie się gazów (min. metanu).
Nie jest to pierwsza marsjańska misja z udziałem Polski. Nasz kraj uczestniczył już w misjach Fobos 1, Fobos 2, Mars 96, Mars Express, Fobos-Grunt, Mars Science Laboratory i ExoMars.
4. Dalszy rozwój polskiego sektora kosmicznego
Demo Day Space3ac Intermodal Transportation / Credits – PSSE
Rok 2018 z pewnością był udany dla “polskiego kosmosu”, także w kontekście nowych spółek, kontraktów i działań wspierających rozwój tej branży. Wielu różnym spółkom udało się pozyskać finansowanie na projekty oraz nawiązać partnerstwa. Na szczególną uwagę zasługuje akcelerator Space3ac, który w 2018 przeprowadził jedną rundę wsparcia dla spółek (w ramach Space3ac Intermodal Transportation) oraz przeprowadził nabór dla zagranicznych startupów zainteresowanych działalnością w Polsce (Space3ac Poland Prize).
Innym ważnym wydarzeniem była organizacja konkursu European Satellite Navigation Competition (ESNC), związanego z praktycznym wykorzystaniem danych satelitarnych (a ściśle – sygnału od satelitów nawigacyjnych, GNSS). Polska regionalna edycja konkursu ESNC zebrała największą liczbę zgłoszeń ze wszystkich regionów. Jest to wyraźna wskazówka, że w naszym kraju istnieje duży potencjał do tworzenia praktycznych zastosowań opartych o sygnał GNSS. Więcej informacji na temat zwycięzców i finalistów ESNC 2018 zostanie przedstawionych na początku stycznia.
5. Krajowy Program Kosmiczny
Przez cały 2018 trwały prace, dyskusje i spotkania dotyczące stworzenia Krajowego Programu Kosmicznego przez Polską Agencję Kosmiczną. Projekt Krajowego Programu Kosmicznego na lata 2019-2021 (KPK) zakłada realizację 54 uzupełniających się projektów. Zakładany budżet programu wynosi 248,5 mln zł.
Działania KPK 2019-2021 zostały ujęte w 8 grup tematycznych: duże projekty, wsparcie sektora downstream (wykorzystania danych satelitarnych), innowacje, otoczenie międzynarodowe, staże i szkolenia, edukacja, promocja oraz pozostałe projekty. Najważniejszą część programu, angażującą 40% jego budżetu, stanowią tzw. projekty duże, których realizacja jest kluczowa dla osiągnięcia pierwszego nadrzędnego celu Polskiej Strategii Kosmicznej – uzyskania przez krajową branżę kosmiczną 3% obrotów europejskiego rynku kosmicznego do 2030 r.
Polska, członek Unii Europejskiej oraz ESA, realizuje już szereg projektów związanych z branżą kosmiczną, które są finansowane z tych europejskich źródeł. KPK uzupełni te działania i stworzy szanse na rozwój polskich kompetencji w branży kosmicznej także w dziedzinach, które mogą nie być realizowane w Europie. Ważnym elementem KPK jest także zorientowanie na zaspokojenie potrzeb krajowych, w tym administracji publicznej.
6. Polska Agencja Kosmiczna
Dr hab Grzegorz Brona / Credits – POLSA
2018 rok był bardzo ważny dla Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA). Na Prezesa został wybrany dr hab. Grzegorz Brona – człowiek blisko związany z polską branżą kosmiczną. Trwały także prace nad nowelizacją ustawy o POLSA – końcowa wersja zakłada przeniesienie siedziby tej Agencji z Gdańska do Warszawy. Ta zmiana spotkała się z oporem ze strony części środowisk pomorskich, które wyraziły zdecydowany sprzeciw co do tej decyzji. Prawdopodobnie na początku 2019 roku rozstrzygnie się kwestia siedziby POLSA.
POLSA w 2018 roku nawiązała też bliskie kontakty z wieloma ważnymi odpowiednikami z całego świata. Nawiązano kontakty m.in. z NASA, Izraelską Agencją Kosmiczną oraz Rumuńską Agencją Kosmiczną. Dzięki tym kontaktom możliwe będzie zrealizowanie w przyszłości różnych projektów bilateralnych.
7. Pozostałe ważne wydarzenia
Polski udział w budowie instrumentu ASIM – instrument Atmosphere-Space Interactions Monitor (ASIM) został wyniesiony na ISS w “bagażniku” (sekcji nie-ciśnieniowej) kapsuły Dragon w misji zaopatrzeniowej CRS-14 w kwietniu 2018. Z Polski w projekcie uczestniczyły Centrum Badań Kosmicznych (CBK) oraz firma Creotech Instruments. W CBK powstał projekt i pierwsze modele systemu zasilania i dystrybucji energii dla detektora promieniowania gamma MXGS (Modular X – and Gamma-ray Sensor). Z kolei firma Creotech Instruments odpowiadała za montaż finalnych modeli (kwalifikacyjnego i lotnego) polskiego części urządzenia, na które składało się ponad 30 bloków elektroniki.
Instrument ASIM na ISS / Credits – TERMA Group
Duży polski udział na konferencji IAC 2018. Międzynarodowy Kongres Astronautyczny (IAC, ang. International Astronautical Congress) to jedno z najważniejszych wydarzeń światowego sektora kosmicznego. Na zjeździe organizowanym przez Międzynarodową Federację Astronautyczną (IAF) co roku pojawia się po kilka tysięcy przedstawicieli branży zarówno związanych z przemysłem, jak i środowiskami badawczymi oraz administracyjnymi.
Na IAC 2018 została przedstawiona rekordowa liczba prezentacji z Polski. Ponadto, w hali wystawowej na IAC zorganizowano polskie stanowisko. Było to już trzecie polskie stanowisko na IAC, po konferencjach w Izraelu (2015) i w Meksyku (2016). Tym razem to stanowisko wspólnie zorganizowały POLSA, Agencja Rozwoju Przemysłu oraz Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego.
ZPSK rośnie w siłę – Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego (ZPSK) zrzesza już 66 podmiotów. Jest to wyraźny sygnał, że branża kosmiczna w Polsce jest tworzona przez coraz większą liczbę firm i instytucji naukowych, z których każda ma swoją dziedzinę specjalizacji. Te podmioty coraz częściej wykonują projekty nie tylko bezpośrednio dla ESA czy w ramach krajowych źródeł finansowania, ale także przy współpracy i dla zagranicznych firm branży aerokosmicznej.
Łazik Sirius Studenckiego Koła Astronautycznego PW w akcji / Foto: Aleksander Fiuk
Zawody ERC 2018 – w dniach 14-16 września w Starachowicach odbyły się zawody łazików “marsjańskich” – European Rover Challenge. W tym roku impreza odbywała się w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach. W celu jak najlepszego odwzorowania warunków panujących na powierzchni Czerwonej Planety został stworzony Mars Yard – strefa, gdzie przywieziono ponad 250 ton ziemi o kolorze i własnościach mechanicznych zbliżonych do tych, jakie ma marsjański grunt. To przede wszystkim tam rywalizowały zespoły z całego świata. Najliczniejszą grupą były zespoły z Polski, których wystąpiło aż 13.
W ERC 2018 pierwsze miejsce zdobył Team Impuls z Politechniki Świętokrzyskiej. Drugie miejsce przypadło łódzkiej ekipie Raptors. Trzecie miejsce zostało przyznane zespołowi Robotics for Space Exploration z Kanady.
Podsumowanie ERC 2018 / Credits – European Rover Challenge
Polecamy podsumowanie polskiej branży kosmicznej z 2017 roku.
Ważne: artykuł chroniony prawem autorskim, co oznacza że wszelkie prawa, w tym Autorów i Wydawcy są zastrzeżone. Zabronione jest dalsze rozpowszechnianie tego artykułu w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody ze strony właściciela serwisu Kosmonauta.net – firmy Blue Dot Solutions. Napisz do nas wiadomość z prośbą o wykorzystanie. Niniejsze ograniczenia dotyczą także współpracujących z nami serwisów.
