W marcu tego roku minęły 53 lata od pierwszego spaceru kosmicznego. Niebawem zostanie wykonany czterechsetny spacer kosmiczny.
Wyjście w skafandrze w przestrzeń kosmiczną to z pewnością jedno z ważnych dokonań technologicznych XX wieku. Bez spacerów kosmicznych nie byłaby możliwa załogowa eksploracja powierzchni Księżyca, naprawa kosmicznego teleskopu Hubble’a czy budowa i utrzymanie stacji orbitalnych.Pierwszy spacer kosmiczny został wykonany 18 marca 1965 roku przez Aleksieja Leonowa. Spacer trwał zaledwie 12 minut i był bardzo trudnym zadaniem dla kosmonauty, który nieomal zakończył się tragedią. W kolejnych latach – aż do połowy lat 70. prym w spacerach kosmicznych wiedli Amerykanie, głównie za sprawą załogowych lotów na Księżyc.
Spacer kosmiczny Aleksieja Leonowa / Credits – Smithsonian National Air and Space Museum
Zapis spacerów kosmicznych z misji Apollo 14 / Credits – NASA, Apollo 14 – Apollo Flight Journal
Za to od drugiej połowy lat 70. XX wieku Rosjanie (ZSRR) wykonywali coraz więcej spacerów kosmicznych. Miało to związek z rozpoczęciem użytkowania i konserwacji radzieckich stacji orbitalnych. 25 lipca 1984 roku w przestrzeń kosmiczną wyszła pierwsza kobieta (Swietłana Sawicka). Był to 57. spacer w historii astronautyki.
Setny spacer kosmiczny był wyjątkowym wydarzeniem, gdyż po raz pierwszy został wykonany przez trzy osoby. Astronauci wyszli w przestrzeń kosmiczna 13 maja 1992 roku podczas misji STS-49 promu kosmicznego Endeavour.
Setny spacer kosmiczny – pierwszy w wykonaniu trzech astronautów / Credits – NASA
Pierwszym astronautą spoza USA i ZSRR/Rosji, który wykonał spacer kosmiczny był Jean-Loup Chrétien (9 grudnia 1988 podczas francusko-radzieckiej misji do stacji Mir). Do dziś (stan na 25 marca 2018) wykonano łącznie 396 spacerów kosmicznych. Aż 208 z nich jest związanych z Międzynarodową Stacją Kosmiczną (ISS) – pierwszy z nich wykonano 7 grudnia 1998 roku podczas STS-88, pierwszego lotu montażowego kompleksu orbitalnego.
https://www.youtube.com/watch?v=h_D4iz1Mjfc
Przykład spaceru kosmicznego na ISS – spacer z 13 stycznia 2017, wykonany przez Amerykanina Roberta Kimbrougha i Francuza Thomasa Pesquesta / Credits – NASA TV
Dotychczasowym rekordzistą w ilości spacerów kosmicznych jest Rosjanin Anatolij Sołowjow, który wykonał łącznie 16 wyjść w przestrzeń kosmiczną. Wśród kobiet rekordzistką jest Amerykanka Peggy Whitson, która wykonała 10 spacerów kosmicznych. Najdłuższy pojedynczy spacer kosmiczny trwał aż 8 godzin i 56 minut i został wykonany 11 marca 2001 roku przez Amerykanów Jamesa Vossa i Susan Helms. Ten spacer wykonano podczas budowy ISS.
Nie wszystkie spacery kosmiczne kończą się sukcesem. Większość pierwszych spacerów z lat 60. XX wieku była niebezpieczna. Spacer Leonowa mógł się skończyć tragicznie dla kosmonauty. W kolejnych latach i dekadach – dzięki postępowi technologicznemu oraz lepszym procedurom – ryzyko spacerów spadało. Do dziś nie doszło do śmierci lub zranienia astronautów podczas spacerów. Większość spacerów jest jednak bardzo wyczerpująca.
Wciąż jednak spacery kosmiczne nie są “proste i bezpieczne”. Najlepszym przypadkiem ostatnich lat jest spacer kosmiczny Włocha Luca Parmitano z 16 lipca 2013, w którym doszło do wycieku wody w hełmie. Astronaucie groziło “utopienie się”, jednak w tym przypadku możliwy był szybki powrót do wnętrza ISS.
Skrót spaceru Luca Parmitano – 16 lipca 2013 / Credits – NASA
Wizja lat 30. XXI wieku? Astronauta spogląda na Marsa z powierzchni Fobosa / Credits – NASA
Spacery kosmiczne są bez wątpienia jedną z najważniejszych “składowych” misji załogowych. Od przyszłej dekady człowiek powinien wybierać się poza bezpośrednie otoczenie Ziemi (BEO). Mowa w tym przypadku zarówno o lotach na jedną z orbit Księżyca, na powierzchnię Srebrnego Globu – a w dalszej kolejności na powierzchni Marsa (i być może jego księżyców). Zanim jednak do tego dojdzie, potrzebne będzie dalsze prace rozwojowe nad nowymi generacjami skafandrów kosmicznych oraz procedurami przeprowadzania spacerów.
Ważne: artykuł chroniony prawem autorskim, co oznacza że wszelkie prawa, w tym Autorów i Wydawcy są zastrzeżone. Zabronione jest dalsze rozpowszechnianie tego artykułu w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody ze strony właściciela serwisu Kosmonauta.net – firmy Blue Dot Solutions. Napisz do nas wiadomość z prośbą o wykorzystanie. Niniejsze ograniczenia dotyczą także współpracujących z nami serwisów.
