Wybrano misje badawcze fal grawitacyjnych, postępy w polowaniu na egzoplanety
Trio satelitów LISA wykrywających fale grawitacyjne z kosmosu zostało wybrane jako trzecia duża misja w programu naukowego ESA, podczas gdy planetarny łowca Plato wchodzi w fazę rozwoju.
Te niezwykle ważne kamienie milowe zostały wybrane podczas posiedzenia Komitetu ds. Programów Naukowych ESA, który odbył się 20 czerwca br. Zapewnią one kontynuację planu ESA Cosmic Vision przez następne dwa dekady.
“Wszechświat grawitacyjny” został określony w 2013 r. jako temat trzeciej dużej misji L3, poszukującej nierówności w czasoprzestrzeni tworzonych przez obiekty z bardzo silnym polem grawitacyjnym, takie jak łączące się czarne dziury.
Przewidziane w ubiegłym stuleciu przez ogólną teorię względności Alberta Einsteina fale grawitacyjne pozostały nieuchwytne aż do września 2015 r. Wtedy detektor LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) zarejestrował sygnał wywołany przez połączenie dwóch czarnych dziur położonych około 1,3 mld lat świetlnych od Ziemi. Od tego momentu wykryto jeszcze dwa kolejne zdarzenia (stan na czerwiec 2017).
Ponadto misja LISA Pathfinder zademonstrowała kluczowe technologie niezbędne do wykrywania fal grawitacyjnych z przestrzeni kosmicznej. Obejmują one testy w stanie nieważkości połączone z pracą lasera, z wyłączeniem wszelkich czynników wewnętrznych i zewnętrznych z wyjątkiem grawitacji. Jest to niezbędne do pomiaru ewentualnych zniekształceń spowodowanych przez przechodzące fale grawitacyjne.
LISA koncepcja / Credits – ESA
Zniekształcenie wpływa na czasoprzestrzeń w skali minuskularnej wynoszącej kilka miliardowych milionowych części metra na milion kilometrów, a zatem musi być mierzona bardzo precyzyjnie.
LISA Pathfinder zakończy swoją pionierską misję pod koniec bieżącego miesiąca, a LISA (Laser Interferometer Space Antenna) i międzynarodowa współpraca, przejdzie teraz do bardziej zaawansowanej i szczegółowej fazy. Trzy jednostki, oddalone o 2,5 miliona kilometrów utworzą kształt trójkąta i będą podążać za Ziemią na orbicie wokół Słońca.
Po selekcji będzie możliwe zakończenie projektu kosztorysu misji. Następnie zostanie zaproponowane zastosowanie: jeszcze przed rozpoczęciem budowy. Start miałby nastąpić w 2034 r.
Łowca planet
Na tym samym spotkaniu przyjęto do Programu Naukowego Plato – Planetary Transits and Oscillations of stars. Program ten przeszedł selekcję w lutym 2014 r.
Oznacza to, że możliwe jest przełożenie planów na budowę. W najbliższych miesiącach przemysł zostanie poproszony o złożenie ofert w celu dostarczenia komponentów instrumentu.
Po jego uruchomieniu w 2026 r. Plato będzie monitorował tysiące jasnych gwiazd na dużym obszarze nieba, szukając małych, regularnych spadków w jasności, w czasie tranzytów egzoplanet.
Misja będzie kładła szczególny nacisk na odkrywanie i charakteryzowanie planet podobnej wielkości do Ziemi, krążących wokół gwiazd podobnych do Słońca w tzw. habitable zone – odległości od gwiazdy, w której panują odpowiednie warunki dla istnienia wody w stanie ciekłym.
Plato zajmie się także badaniem aktywności sejsmicznej niektórych gwiazd, a także określi ich masę, rozmiary i wiek, pomagając zrozumieć całe systemy egzoplanet.
Plato będzie działał w punkcie Lagrangea 2, punkcie w przestrzeni oddalonym od Ziemi o 1,5 miliona kilometrów
Poszukiwanie systemów egzoplanet / Credits -ESA
Proba-3
Komitet ds. Programów Naukowych zgodził się także na udział ESA w technologicznej misji Proba-3. Będzie to para satelitów która będzie latać w formacji oddalonej od siebie zaledwie 150 m. Jedna z nich będzie funkcjonowała jako tarcza przed Słońcem, pozwalając drugiej obserwować zewnętrzną atmosferę Słońca bardziej szczegółowo niż kiedykolwiek wcześniej.
ESA będzie również uczestniczyła w japońskiej misji X-ray Astronomii Recovery Mission (XARM), której celem jest odzyskanie danych z satelity Hitomi, która została utracona wkrótce po starcie w zeszłym roku.
