Na początku marca opublikowano “Białą Księgę” w sprawie przyszłości Europy, która zawiera pięć scenariuszy rozwoju Unii Europejskiej. Każda z opcji nie pozostaje bez wpływu także na europejski sektor kosmiczny.
W ostatnich latach obserwujemy duże zmiany w Unii Europejskiej (UE), spowodowane niestabilną sytuacją geopolityczną. Z jednej strony pewna grupa państw planuje lub już negocjuje dołączenie do UE (np. Czarnogóra i Serbia), z drugiej strony rozpoczyna się proces wyjścia Wielkiej Brytanii z UE (tzw. “Brexit”). Pojawiają się także pytania, czy rzeczywiście w obecnej formie UE jest w stanie prawidłowo funkcjonować.Pierwszego marca Komisja Europejska (KE) opublikowała “Białą Księgę” w sprawie przyszłości zjednoczonej Europy. Dokument ten został określony jako wkład KE w budowę przyszłych relacji wewnątrz UE jak i w perspektywie globalnej. W księdze zaproponowano pięć opcji dalszego rozwoju Unii Europejskiej. Każda z tych opcji ma bezpośredni wpływ na sektor kosmiczny, w którym od kilkunastu lat Europa realizuje szereg wspólnych programów, takich jak system nawigacji satelitarnej Galileo czy też program satelitarnych obserwacji Ziemi o nazwie Copernicus.
O ile bezpośrednich odwołań do sektora kosmicznego w “Białej Księdze” jest niewiele, o tyle można pokusić się o wykonanie podstawowej analizy tego zagadnienia. Poniższe punkty przedstawiają komentarz autorów serwisu Kosmonauta.net.
Scenariusz 1: Kontynuacja
W tym przypadku działania UE byłyby realizowane w formie podobnej do dotychczasowej. Ten scenariusz na chwilę obecną wydaje się być dość mało prawdopodobny, m.in. z uwagi na wyraźne różnice pomiędzy różnymi grupami państw, w szczególności tzw. starej i nowej Unii. Dla sektora kosmicznego oznaczałoby to kontynuację obecnych działań, czyli wspólnych prac nad wprowadzeniem systemów Galileo i Copernicus do służby oraz wspólnych prac nad nowymi technologiami w ramach następców programu “Horyzont 2020”. Warto tu jednak zaznaczyć, że udział niektórych państw w europejskim sektorze kosmicznym (np. Bułgaria czy Łotwa, ale także częściowo Polska) jest niewielki. Nie wydaje się, aby było możliwe wzmocnienie działalności tych państw w branży kosmicznej pomimo “obowiązku” składania się na programy badawczo-rozwojowe.
Scenariusz 2: Nic poza jednolitym rynkiem
W tym scenariuszu rola UE została by ograniczona jedynie do jednolitego rynku. Wszystkie państwa UE realizowałyby własne działania, w tym również programy badawczo-rozwojowe. Dla sektora kosmicznego oznaczałoby to duże problemy przy określeniu odpowiedzialności oraz w dostępie do programów Galileo i Copernicus – można się spodziewać, że zawiązałoby się konsorcjum dwóch/trzech państw do zarządzania tymi programami. Ten scenariusz oznaczałby także zakończenie wspólnych programów badawczo-rozwojowych, czyli następcy Horyzontu 2020. W konsekwencji mogłoby to oznaczać spowolnienie rozwoju technologicznego w Europie.
Z polskiej perspektywy wprowadziłoby to z pewnością znacznie większe utrudnienia w dostępie do danych satelitarnych oraz ograniczone możliwości tworzenia bardziej zaawansowanych aplikacji dla systemu Galileo. Jest to sytuacja groźna dla Polski, gdyż niektóre z “powłok” Galileo mają służyć m.in. bezpieczeństwu publicznemu.
Scenariusz 3: Ci, którzy chcą więcej, robią więcej
Jest to najbardziej prawdopodobny scenariusz – powstałaby “Europa dwóch prędkości”. Bardziej zasobne i zadeklarowane państwa wspólnie wykonywałyby więcej działań, natomiast pozostałe państwa ograniczyłyby swoją integrację z UE do bardziej podstawowych działań. Z pewnością jednym z takich pól do współpracy byłyby prace badawczo-rozwojowe u (zreformowanego) następcy programu Horyzont 2020. Oznacza to z pewnością zacieśnienie współpracy w sektorze kosmicznym u państw takich jak Francja czy Niemcy z jednoczesną redukcją lub nawet wycofaniem się z tego pola państw takich jak Bułgaria czy Łotwa. Polska w tym scenariuszu może mieć bardzo niejasną pozycję, gdyż może nie być chętna lub po prostu nie być w stanie zacieśnić współpracy z potężniejszymi partnerami europejskimi. W tym scenariuszu istnieje poważne ryzyko spowolnienia rozwoju polskiego sektora kosmicznego.
Scenariusz 4: Robić mniej, ale efektywniej
W tym scenariuszu UE zrezygnuje z dalszych działań w obszarach, w których jak na razie efekty były niewielkie – np. rozwój regionalny czy zdrowie publiczne. Zamiast tego UE skupi się na wszystkich aspektach, w których dotychczasowe wyniki były zadowalające lub dobre. Jednym z takich obszarów głębszego zacieśnienia współpracy z pewnością byłby sektor kosmiczny, jako część ogólnego programu prac badawczo-rozwojowych. Nie jest jednak do końca oczywiste czy w tym scenariuszu istniałaby możliwość wdrożenia rozwiązań (np. aplikacji Galileo) w polskich warunkach, w przypadku braku wsparcia w postaci rozwoju regionalnego. W konsekwencji polskie podmioty realizujące projekty w sektorze kosmicznym wciąż miałyby duże problemy z wdrożeniem swoich rozwiązań – w tej kwestii sytuacja byłaby taka jak dziś.
Scenariusz 5: Robić wspólnie znacznie więcej
Jest to najmniej prawdopodobny scenariusz, w którym wszystkie państwa UE postanowią pogłębić współpracę. W tym scenariuszu z pewnością nastąpiłoby zacieśnienie działań na polu prac badawczo-rozwojowych, czyli także w sektorze kosmicznym. Zacieśnienie oznaczałoby także próbę wyrównania “niedoskonałości” w prowadzonych pracach i ich wdrażaniu. Oznaczałoby to większe szanse dla nowych wdrożeń rozwiązań opartych o systemy Galileo i Copernicus, także dla bezpieczeństwa publicznego i wojskowego.
Do września 2017 można się spodziewać dalszych prac nad tymi scenariuszami. Możliwe będzie odrzucenie najmniej prawdopodobnych z tych scenariuszy oraz wyraźniejsze skupienie się na bardziej popularnych opcjach.
Ważne: artykuł chroniony prawem autorskim, co oznacza że wszelkie prawa, w tym Autorów i Wydawcy są zastrzeżone. Zabronione jest dalsze rozpowszechnianie tego artykułu w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody ze strony właściciela serwisu Kosmonauta.net – firmy Blue Dot Solutions. Napisz do nas wiadomość z prośbą o wykorzystanie. Niniejsze ograniczenia dotyczą także współpracujących z nami serwisów.
(KE, SNC, CNA)
