Osiem nowych egzoplanet, w tym układ TRAPPIST-1

0

Na przełomie kwietnia i maja poinformowano o istnieniu ośmiu nieznanych wcześniej egzoplanet. Wśród nich są trzy skaliste planety w układzie TRAPPIST-1.  

Pomimo problemów w funkcjonowaniu kosmicznego teleskopu Kepler, wciąż odkrywane są nieznane wcześniej planety pozasłoneczne. Różne grupy astronomów z całego świata, w tym i Polski, prowadzą swoje programy poszukiwawcze, wykorzystujące szereg technik obserwacyjnych.

Najnowsze egzoplanety, o istnieniu których poinformowano na przełomie kwietnia i maja to obiekty o oznaczeniach TRAPPIST-1 b, TRAPPIST-1 c, TRAPPIST-1 d, Kepler-539 b, Kepler-539 c, HD 221585 b, HD 214823 b oraz HD 191806 b. Jest to łącznie osiem planet, które krążą wokół pięciu gwiazd. Poza egzoplanetami układu TRAPPIST-1 wszystkie nowe obiekty to duże masywne gazowe giganty, krążące stosunkowo daleko od swych gwiazd.

Porównanie rozmiarów Słońca i ultra-chłodnego karła TRAPPIST-1 / Credits - ESO/M. Kornmesser

Porównanie rozmiarów Słońca i ultra-chłodnego karła TRAPPIST-1 / Credits – ESO/M. Kornmesser

Układ TRAPPIST-1 jest bardzo ciekawy i zasługuje na szczegółową analizę. Gwiazda macierzysta układu to słaby i bardzo chłodny czerwony karzeł, znajdujący się zaledwie 40 lat świetlnych od Układu Słonecznego. Bardzo blisko wokół tego czerwonego karła krążą trzy skaliste egzoplanety:

  • TRAPPIST-1 b, o średnicy około 11% większej od średnicy Ziemi, w odległości około 1,65 mln kilometra od swej gwiazdy, z czasem obiegu około 1,5 dnia,
  • TRAPPIST-1 c, o średnicy około 5% większej od średnicy Ziemi, w odległości około 2,3 mln kilometra od swej gwiazdy, z czasem obiegu około 2,5 dnia,
  • TRAPPIST-1 d, o średnicy około 16% większej od średnicy Ziemi, w odległości około 12 mln kilometrów od swej gwiazdy, z czasem obiegu w zakresie od ok. 4 do 73 dni (orbita nie została jeszcze precyzyjnie wyznaczona).

Astronomowie uważają, że TRAPPIST-1 b i TRAPPIST-1 c otrzymują około cztery i dwa razy więcej promieniowania od swego czerwonego karła niż Ziemia od Słońca. Z kolei TRAPPIST-1 d z pewnością otrzymuje mniej promieniowania niż nasza planeta od Słońca. Te obiekty planetarne mogą jednak krążyć dość blisko ekosfery rozciągającej się wokół TRAPPIST.

Artystyczna wizja powierzchni TRAPPIST-1d / Credits - ESO/M. Kornmesser

Artystyczna wizja powierzchni TRAPPIST-1d / Credits – ESO/M. Kornmesser

Jest dość prawdopodobne, że TRAPPIST-1 b i TRAPPIST-1 c utraciły swoje oceany (ciekłą wodę) podczas formowania układu planetarnego i czerwonego karła. Oznacza to, że te planety mogą być jałowymi skalnymi globami. Z kolei TRAPPIST-1 d, jeśli jego orbita nie jest zbyt ekscentryczna, może być w stanie zachować swoją wodę, być może w dużej części w postaci lodu.

Jakie warunki mogą występować na planetach układu TRAPPIST-1? Prawdopodobnie jedna strona każdej z tych egzoplanet jest stale zwrócona ku czerwonemu karłowi, natomiast po drugiej stronie tych planet panuje wieczna noc. W przypadku planet z cienką atmosferą może to oznaczać duże różnice temperaturowe. Jeśli jednak atmosfera jest wystarczająco gruba dla aktywnych zjawisk atmosferycznych – wówczas jest możliwy transport ciepła z dziennej na nocną stronę.

Układ TRAPPIST-1 będzie wdzięcznym celem dla obserwacji kosmicznego teleskopu JWST. Szacuje się, że nawet 15% gwiazd w Drodze Mlecznej to chłodne czerwone karły, podobne do TRAPPIST-1. Wokół wielu z nich przez miliardy lat mogą występować warunki odpowiednie dla utrzymania wody – a być może i prostego życia.

Aktualnie lista znanych i potwierdzonych egzoplanet zawiera 2116 “obcych światów”.

(EPE, ESO)

Comments are closed.