Rosyjski Kosmos 2495 spadł na USA? [aktualizacja]

Wiele wskazuje na niepowodzenie misji rosyjskiego satelity zwiadowczego Jantar/Kosmos-2495. Satelita prawdopodobnie spadł na terytorium USA.

Rosja dementuje (10 września)

Rosyjskie ministerstwo obrony zdementowało, jeszcze we wtorek, doniesienia, jakoby rosyjski satelita wojskowy eksplodował nad USA – donosi RIA Nowosti.

„Rosyjska grupa satelitów funkcjonuje normalnie i jest stale monitorowania przez Rosyjskie Siły Obrony Aerokosmicznej”, przypomniał rzecznik ministerstwa, major-generał Igor Konaszenkow.

Kosmos 2495 to rosyjski satelita zwiadowczy typu Jantar-4K2M/Kobalt-M. Został on wyniesiony na orbitę 6 maja tego roku z kosmodromu Plesietsk za pomocą rakiety Sojuz-2.1a. Kosmos 2495 to satelita rozpoznania optycznego do wykonywania zdjęć wysokiej rozdzielczości. Satelita wykorzytywał klasyczną, bo wywodzącą się jeszcze z początku lat 60. XX wieku (pierwsze amerykańskie satelity rozpoznawcze Discoverer, Corona i radzieckie Zenit), metodę zbierania naświetlonego materiału filmowego w kapsule, która po zakończeniu misji wracała w specjalnej kapsule na Ziemię. Misja satelity Kosmos 2495 nastąpiła w okresie konfliktu na Ukrainie, gdy Rosjanie z pewnością mieli większe zapotrzebowanie na dane wywiadowcze.

Do zakończenia misji tego Jantara doszło 2 lub 3 września. Kapsuła ze zdjęciami miała wówczas wylądować niedaleko Orenburga (rosyjskie miasto, na północ od Kazachstanu). W tym samym regionie 1 września wylądowała kapsuła z misji Foton-M4. Tak przynajmniej doniosły niektóre źródła.

Google Earth/Spaceflight101/AMS

Jest jednak możliwe, że Rosjanie nie odzyskali materiału obserwacyjnego z Kosmosa 2495. Wieczorem 2 września około 22:30 (czasu lokalnego, w Polsce był to 3 września około 06:30 CEST) nad środkowo-zachodnimi stanami w USA zaobserwowano jasny i wolny bolid. Niska prędkość tego zjawiska sugerowała, że było to zejście sztucznego obiektu z orbity. Zjawisko było obserwowane przez przynajmniej kilkudziesięciu obserwatorów; niektórzy raportowali fragmentację bolidu najpierw na dwa, a potem na kilkanaście obiektów. Przelot bolidu – od południa na północ – wskazywał jedną z orbit polarnych. Poniższe nagranie prezentuje opisywany bolid. Ślad szybko zmienia swoją jasność, co sugeruje niekontrolowany ruch obiektu dookoła własnej osi.

Przelot bolidu nad środkowo-zachodnimi stanami USA / Credits – Thomas Ashcraft

Jest tylko kilka potencjalnych satelitów lub szczątków satelitów, które mogły zejść z orbity 2 lub 3 września: Kosmos 2495, japoński CubeSat 1 U o nazwie INVADER, chiński satelita Yaogan 5 oraz mały „śmieć kosmiczny”. CubeSat oraz „śmieć kosmiczny” były za małe by wywołać jakie zjawisko, natomiast  Yaogan 5 zszedł z orbity 2 września nad Oceanem Indyjskim. Pozostaje tylko Kosmos 2495. Co więcej, przewidywana trasa i czas przelotu tego satelity pokrywa się z obserwacjami bolidu w USA.

Ostatnia znana orbita Kosmosa 2495 miała parametry około 201 na 246 km (dane na 2 września, 19:11 CEST). Była to zbyt wysoka orbita, by w ciągu kilku godzin doprowadzić do „naturalnej” deorbitacji. Jednakże, godzinę później, pomiędzy 20:18 a 20:26 CEST, aparat powrotny tego satelity, zawierający naświetlone klisze z obserwacji Ziemi, miał wylądować w Rosji. Oznacza to, że pomiędzy 19 a 20 CEST powinno dojść do aktywnego manewru deorbitacyjnego Jantara.

Co się stało po 19:11 CEST jest przedmiotem spekulacji. Niezależne źródła rosyjskie sugerują, że hamowanie Kosmosa 2495 z niewiadomych przyczyn zakończyło się zbyt wcześnie i perygeum orbity obniżyło się do około 120 km. Na takiej orbicie satelita dokonał jeszcze siedem coraz niższych orbit dookoła Ziemi, by wreszcie wejść w atmosferę. Satelita został wyposażony w system autodestrukcji, jednak z dostępnego nagrania trudno określić, czy doszło do zniszczenia Kosmosa 2495.

Masa Jantara wynosiła 6,6 tony w momencie startu, z czego 900 kg przypadło na paliwo. Jest pewne, że duża część odłamków przetrwała przejście przez atmosferę i znajduje się teraz na terenie USA. Niemniej jednak brak danych zwiadowczych z satelity Kosmos 2495 to duża strata dla Rosji.

(PFA, S101, NSF)