Radioteleskopy LOFAR zobrazowały po raz pierwszy w paśmie radiowym pobliską galaktykę M51.
University of Southampton poinformował 20 sierpnia, że radioteleskop LOFAR po raz pierwszy dokonał obserwacji radiowej pobliskiej galaktyki M51 “Wir” (Whirpoool). Jest to najdokładniejsze zobrazowanie galaktyki w paśmie fal elektromagnetycznych poniżej 1 GHz.Rozproszony radioteleskop LOFAR dokonał obserwacji galaktyki Wir, odległej od nas o około 26 milionów lat świetlnych, w paśmie 115-175 MHz, czyli tuż powyżej komercyjnego pasma FM dla stacji radiowych (88-108 MHz). Jest to pierwsza obserwacja pobliskiej galaktyki przez LOFAR.
Anteny systemu LOFAR w Holandii
Dzięki rejestrowaniu tak niskich częstotliwości LOFAR mógł zaobserwować dwa składniki niezauważalne przez teleskopy optyczne – elektrony promieniowania kosmicznego i pola magnetyczne. Duża czułość sprzężonych interferometrycznie radioteleskopów pozwoliła zobrazować elektrony i pola magnetyczne w spiralnych ramionach galaktyki, rozciągające się nawet na 40 000 lat świetlnych od jej centrum.
Wyniki badań zostały opublikowane w piśmie Astronomy & Astrophysics przez naukowców z Uniwersytetu Southampton i Instytutu Radioastronomii im. Maxa-Plancka.
Jak powiedziała współautorka pracy, dr Anna Scaife, „Ten piękny obraz, wraz z ważnymi danymi naukowymi jakie niesie, pokazuje fantastyczny postęp jaki wraz z teleskopem LOFAR dokonał się w [obserwacjach na] niskich częstotliwościach radiowych”. „Rozwiązanie tajemnic pola magnetycznego jest kluczowe do zrozumienia jak działa Wszechświat. Przez bardzo długi czas wiele z ważnych zagadnień dotyczących pola magnetycznego było niemożliwych do sprawdzenia, i ta nowa era radioastronomii jest bardzo ekscytująca”.
Docelowa sieć anten systemu LOFAR w Europie / Credits: Astron
LOFAR (LOw Frequency ARray) składa się z 38 radioteleskopów położonych w Holandii, 6 w Niemczech, i po jednym we Francji, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Sygnały z jednoczesnej obserwacji tych samych ciał niebieskich są z nich zbierane i przetwarzane w centrum komputerowym Uniwersytetu Groningen w Holandii.
W projekcie bierze też udział Polska. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego sfinansuje budowę 3 stacji LOFAR w Polsce. Ich budowa została zainaugurowana w tym roku. Przy takiej ilości stacji polska część LOFAR, nazwana POLFAR, będzie mogła prowadzić również samodzielne obserwacje. Stacje powstaną w podkrakowskich Łazach (opiekunem będzie Uniwersytet Jagielloński), w Bałdach pod Olsztynem (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), i w Borówcu koło Poznania (CBK PAN).
(Uos)
