Mija właśnie 10 lat od momentu wylądowania na powierzchni Czerwonej Planety łazika MER Spirit. Po tym czasie badania na Marsie wciąż prowadzi drugi z łazików – MER Opportunity.
Misja złożona z bliźniaczych łazików osiągnęła powierzchnię Czerwonej Planety w 2004 roku. 4 stycznia wylądował Spirit, natomiast 3 tygodnie później, 25 stycznia na powierzchni znalazł się Opportunity. Pierwszy z nich pracował przez 6 lat, natomiast drugi pracuje do tej pory – a warto pamiętać, że podstawowa misja naukowa miała trwać jedynie 3 miesiące.
Łaziki MER (Mars Exploration Rovers) zostały posadzone na przeciwległych punktach planety. Spirit wylądował w kraterze, co do którego naukowcy podejrzewali „wodny epizod” w przeszłości. Wskazywać na to miały zdjęcia wykonane z orbity, ukazujące charakterystyczny kształt krateru oraz obecność okolicznych kanałów. Opportunity z kolei posadzony został w terenie, gdzie podejrzewano również „wodną przeszłość”, jednak tym razem na podstawie obserwacji z orbity charakterystycznych dla środowisk wodnych pokładów materiałów.
Ostatecznie okazało się, że w miejscu posadzenia łazika Spirit nie było wody – a przynajmniej wiadomo, że jeśli w tym miejscu występował zbiornik wodny, to charakterystyczne osady zostały przykryte depozytami wulkanicznymi. Opportunity okazał się tym lepszym dostarczycielem informacji z Marsa – nieopodal miejsca lądowania znajdowały się skały z dobrze widocznymi warstwami, które jak się potem okazało – potwierdziły obecność w tym miejscu w przeszłości środowiska bogatego w wodę.
Każdy z łazików wyruszył po lądowaniu w konkretnym kierunku – Spirit w kierunku widocznych na horyzoncie wzgórz, natomiast Opportunity w kierunku krateru z odsłoniętymi pokładami skalnymi. Spirit zdołał pokonać 7,7 km, z czego część z niesprawnym kołem. Utrata drugiego koła w momencie wpadnięcia w piaskową pułapkę w 2010 roku przyczyniła się do zakończenia misji. Drugi z bliźniaczych łazików wciąż jednak kontynuuje podróż i obecnie pokonuje swój 39 kilometr trasy.
Z pewnością czynnikiem przedłużającym sprawność obu maszyn na Marsie były okazjonalnie wiejące wiatry, które odpowiadały za czyszczenie ich paneli słonecznych (odpowiadających za produkcję energii elektrycznej). W tym czasie kontrolerzy łazików uczyli się doskonalenia technik jazdy przy określonych rygorach związanych z konsumpcją energii. Za przykład może tutaj służyć coroczne (na Marsie) ustawianie łazików na terenie pochylonym w kierunku południowym (aby zmaksymalizować produkcję energii przy Słońcu wiszącym nisko nad horyzontem).
Opportunity, pomimo swojego wieku, jest wciąż sprawną maszyną, której największa odkrycia mogą być wciąż przed nią. Łaziki przejeżdżając wiele kilometrów od miejsc lądowań napotkały na wiele śladów z różnych epizodów marsjańskiej historii. Przykładowo Spirit w eksplorowanym rejonie Columbia Hills napotkał na ślady gorącego, wilgotnego i niespokojnego Marsa, doświadczanego przez wulkaniczne eksplozje czy aktywność hydrotermalną. Z kolei Opportunity eksplorował rejon, który w przeszłości doświadczał obecności toksycznych wód gruntowych (po których pozostały sole). Było to także wodne środowisko, jednak zupełnie odmienne od tego, na którego ślady natrafił Spirit.
Zaangażowani w projekt MER ludzie mówią, że być może największym sukcesem misji obu łazików, prócz dokonań naukowych, jest fakt, iż wychowano na nich wielu młodych ludzi, którzy zostali zainspirowani, poszli na studia związane np. z robotyką, i podjęli najważniejsze decyzje w życiu. Misja MER pod względem naukowym zakończyła się sukcesem – łaziki potwierdziły „wodną przeszłość” Marsa.
Program MER jest istotnym elementem na drodze przygotowań do misji załogowych, które przy podjęciu odpowiednich kroków mogą nastąpić w latach trzydziestych tego stulecia. Mars od nieco ponad dekady jest ponownie celem intensywnych badań. Z orbity badania prowadzą (odpowiednio od 2001 i 2006 roku) dwie amerykańskie sondy – Mars Odyssey i Mars Reconnaissance Orbiter. Od niedawna na powierzchni Czerwonej Planety znajduje się też kolejny łazik – Curiosity (badający środowisko potencjalnie sprzyjające podtrzymywaniu kiedyś życia biologicznego). Dwa miesiące temu NASA wystrzeliła w kierunku Marsa sondę MAVEN, w 2016 roku trafi tam misja InSight, natomiast około 2020 roku kolejny łazik.
(NASA)
{module[346]}
