Program EELV (Evolved Expendable Launch Vehicle), zapoczątkowany w latach 90., jest finansowany przez amerykańskie siły powietrzne USAF (United States Air Force). Ma on zapewnić dostęp do orbity przede wszystkim dla ministerstwa obrony (DoD, Department of Defense), a także innych instytucji rządowych.
Ze względu na wojskowy charakter głównymi cechami programu są zapewnienie: (a) wysokiej bezawaryjności, (b) stałej gotowości. Obecnie system EELV tworzą rakiety spółki ULA (United Launch Aliance) – spółki Boeinga i Lockheed Martin: rodziny rakiet odpowiednio Delta IV i Atlas V. Warunek utrzymania stałej gotowości jest realizowany m.in. przez utrzymywanie dwóch różnych rodzin rakiet, co uniezależnia od ewentualnych trudności technicznych jednej z nich.
Ostatnio USAF zmierza do poszerzenia programu EELV o innych producentów rakiet. Wejście do programu jest atrakcyjne nie tylko z tego powodu, że otwiera rynek zbytu na starty dla wojska, ale także zapewnia finansowanie utrzymania infrastruktury produkcyjnej i startowej w stałej gotowości. W celu dopuszczenia do programu innych firm, podzielono ostatnio klasy ładunków na:
- A – ładunki o krytycznym znaczeniu, dla których ryzyko transportu musi być ograniczone do minimum, w związku z czym dopuszcza się do ich wynoszenia tylko wielokrotnie sprawdzone systemy, a więc w praktyce nadal rakiety ULA.
- B, C, D – ładunki o większej tolerancji ryzyka.
{module [346]}
Dzięki tym zmianom otworzyła się możliwość wejścia na wojskowy rynek firm astronautycznych, które do tej pory nie miały takiej możliwości. Chcą z niej skorzystać Alliant Techsystems Inc. (ATK), Orbital Sciences Corporation (Orbital), Space Exploration Technologies (SpaceX), a także Lockheed Martin już poza spółką ULA. Firmy te proponują następujące rakiety oraz terminy zakończenia procesu certyfikacji:
——————————————————————————
Firma Rakieta Zgłoszenie Planowane uzyskanie certyfikatu
——————————————————————————
ATK Liberty II marzec 2013 ? 2016
Lockheed Martin Athena III maj 2012 w trakcie procedur
Orbital Antares cerwiec 2012 2017-2018
SpaceX Falcon 9 luty 2012 pod koniec 2013
SpaceX Falcon Heavy czerwiec 2012 2015
——————————————————————————
W powyższym gronie oprócz rakiet już znanych (Falcon 9) i takich, które wkrótce pokażą się na wyrzutniach (Athena III, Antares, Falcon Heavy), pojawiła się rakieta do tej pory nieznana – Liberty II firmy ATK.
ATK proponował już do programu Commercial Crew Program, finansowanego przez NASA, rakietę Liberty do wynoszenia kapsuły załogowej CCM, jednak bez powodzenia – NASA wybrała inne firmy do realizacji załogowych lotów do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Ówcześnie proponowana rakieta Liberty miała być hybrydowym tworem łączącym gotowe rozwiązania z amerykańskich wahadłowców (jego stopnie pomocnicze SRB na paliwo stałe miały stanowić pierwszy stopień Liberty) oraz europejskich rakiet Ariane 5 (ich pierwszy stopień miał być drugim stopniem Liberty). Zaletą tej koncepcji było korzystanie z gotowych rozwiązań, co miało znacznie obniżyć koszty i przyspieszyć prace. Nie wiadomo jeszcze nic o koncepcji Liberty II, ale można się spodziewać, że będzie to podobne rozwiązanie.
{module [522]}
United States Air Force (USAF)
