Koniec roku to okres podsumowań. Zapraszamy na nasze podsumowanie dokonań w światowej astronautyce w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
2012 rok w światowej astronautyce / Credits – NASA, ESA, CCTV, SpaceX
1. MSL „Curiosity” na Marsie! {jathumbnail off}
Łazik Mars Science Laboratory (MSL) „Curiosity” w sierpniu tego roku rozpoczął swoją dwuletnią misję na Czerwonej Planecie. Jest to najbardziej skomplikowana misja bezzałogowa, jaka kiedykolwiek osiadła na powierzchni innej planety. Już w tej chwili misja MSL zmienia nasze postrzeganie na temat Marsa – wykryto między innymi ślady po dość wartkim strumieniu oraz (być może) obecność prostych związków organicznych. Aktualnie MSL znajduje się w okolicy obszaru Glenelg, który jest celem pośrednim tej wyprawy.
Pomyślne rozpoczęcie misji MSL jest z pewnością najważniejszym wydarzeniem astronautycznym mijającego roku.
{youtube}e1ebHThBdlY{/youtube}
Lądowanie MSL na Marsie / Credits – JPLnews
2. SpaceX przeprowadził misje C2/C3 oraz CRS-1
Ten rok był przełomowy dla orbitalnej logistyki. Po raz pierwszy prywatna kapsuła – Dragon firmy SpaceX – wykonała lot do Międzynarodowej Stacji Kosmiczną (ISS), dostarczając i zabierając z niej ładunek. Co więcej dokonała tego dwa razy: w maju/czerwcu w trakcie misji demonstracyjnej C2/C3 oraz w październiku podczas pierwszej regularnej wyprawy CRS-1.
{youtube}X0u1mMZWZ9Y{/youtube}
Dragon zbliża się do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w trakcie misji CRS-1 / Credits – NASA TV, SpaceVidsNet
Rozpoczęcie usługi komercyjnego dostarczania ładunku na LEO jest przełomowe dla załogowej astronautyki. Za kilka lat amerykańscy astronauci nie będą już zmuszeni do korzystania z usług rosyjskich Sojuzów i będą mogli latać kapsułami “made in America”. Dragon jest jednym z głównych pretendentów do tej roli.
3. Weterani odchodzą
W tym roku odszedł Neil Armstrong (1930 – 2012), pierwszy człowiek na Księżycu. Bez wątpienia Neil Armstrong jest najważniejszym symbolem ery podboju kosmosu. Brał udział w dwóch lotach: Gemini VIII oraz Apollo 11. Jego słowa “to mały krok dla człowieka, ale wielki krok dla ludzkości” zapisały się w historii. Do końca życia pozostał skromną osobą i starał się unikać sławy, lecz jego nazwisko na zawsze wpisało się w dokonania ludzkości.
Neil Armstrong (1930-2012) / Credits – NASA
Zmarła również urodzona w 1951 roku dr Sally Ride. Pierwsza amerykańska astronautka brała udział w dwóch lotach wahadłowców na początku lat osiemdziesiątych (STS-7 i 41-G). W 2009 roku Ride brała również aktywny udział w komisji Augustine, która przekierowała program Constellation w kierunku strategii Flexible Path. Jej wkład w rozwój astronautyki jest trudny do przecenienia.
4. Shenzhou-9
Rok 2012 był udany dla Chin. W czerwcu odbyła się załogowa wyprawa Shenzhou-9, której celem był orbitalny moduł Tiangong-1. W skład tej załogi weszła pierwsza chińska tajkonautka – Liu Yang. W trakcie misji Shenzhou-9 doszło do pierwszego chińskiego załogowego cumowania na orbicie, co potwierdza technologiczny postęp programu kosmicznego Chin. W kolejnych latach przeprowadzone zostaną kolejne podobne misje, z których najbliższa, Shenzhou-10, powinna odbyć się w czerwcu 2013 roku. Docelowo Chiny planują umieszczenie kilkumodułowej stacji kosmicznej na orbicie, prawdopodobnie około 2020 roku.
Załoga Shenzhou-9 na Ziemi / Credits – CN
5. Rok ogłoszenia ciekawych inicjatyw o charakterze komercyjnym – Planetary Resources i Golden Spike
W mijającym roku doszło do ogłoszenia działalności dwóch ciekawych firm z sektora kosmicznego – Planetary Resources i Golden Spike. Pierwsza z tych firm planuje wykrywać małe planetoidy w otoczeniu Ziemi, a następnie je przechwytywać w celu pozyskiwania surowców naturalnych. Z kolei Golden Spike zamierza oferować komercyjne załogowe loty na powierzchnię Księżyca. Pierwszy taki lot miałby odbyć się jeszcze przed 2020 rokiem.
Wizja sond serii Arkyd 200 w okolicy planetoidy Bliskiej Ziemi / Credits – Planetary Resources
W cieniu tych głośnych inicjatyw rozwijają się inne komercyjne koncepcje eksploracji kosmosu. Niewątpliwie sektor kosmiczny dokonuje w tej chwili szybkiego postępu oraz tworzenia nowych nisz, które już za kilka lat mogą diametralnie zmienić formę lotów w przestrzeń kosmiczną i wykorzystywania satelitów do ziemskich aplikacji.
Czy te komercyjne przedsięwzięcia zostaną osiągnięte? Tego dowiemy się w ciągu kilku najbliższych lat.
6. Rada Ministerialna ESA 2012
W listopadzie 2012 roku odbyła się bardzo ważna Rada Ministerialna Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Było to ważne wydarzenie, gdyż odbyło się w czasach kryzysu ekonomicznego, wymuszającego cięcia w nakładach na programy kosmiczne. Ponadto w trakcie tegorocznej Rady zadecydowano o przyszłości wielu ważnych programów dla Europy – m.in. przyszłości rakiet Ariane 5 i następcy Ariane 6. Ważną kwestią było także zaakceptowanie europejskiego udziału przy budowie pojazdu MPCV Orion, a zatem dołączenie do amerykańskiego programu Flexible Path. Nie odbyło się “bez strat” – Europa zrezygnowała z budowy bezzałogowego lądownika księżycowego.
Tegoroczna Rada Ministerialna mogła być jedną z najważniejszych, jakie kiedykolwiek ESA przeprowadziła. Wiele z decyzji będzie obowiązywać nawet przez kolejne kilkanaście lat. Wśród nich warto wymienić zauważoną potrzebę normalizacji relacji z Unią Europejską (UE), która nie ma tego samego składu co ESA, a sama realizuje pewne programy kosmiczne.
W Radzie Ministerialnej uczestniczyła po raz pierwszy Polska, która od 19 listopada 2012 roku jest pełnoprawnym członkiem ESA.
Rada Ministerialna ESA 2012. Polskę reprezentowała wiceminister gospodarki Grażyna Henclewska. / Credits – ESA
7. Misje bezzałogowe
Łazik MSL nie jest jedyną ważną wyprawą bezzałogową, która przyniosła interesujące wyniki naukowe w 2012 roku.
Dawn badała planetoidę 4 Westa (po czym odleciała do planetoidy Ceres), Cassini krąży wokół Saturna, MESSENGER odkrył wodę na Merkurym, Venus Express wykrył potencjalne ślady wulkanizmu, a Voyager 1 zbliża się do ostatniej granicy pomiędzy Układem Słonecznym a przestrzenią międzygwiezdną – tak w skrócie można opisać najważniejsze dokonania z zakresu misji bezzałogowych w 2012 roku. Ponadto, chińska sonda Chang’e 2 dokonała przelotu obok planetoidy 4179 Toutatis, a sondy GRAIL uderzyły w Księżyc, kończąc swoją wyprawę.
Planetoida Westa okiem sondy Dawn (mozaika zdjęć). Polecamy artykuł z porównaniem wielkości planetoid odwiedzonych przez misje bezzałogowe. / Credits – NASA, JPL
8. Egzoplanety
2012 rok był kolejnym, w którym odkryto wiele planet pozasłonecznych. Duża część z tegorocznych odkryć to zasługa kosmicznego teleskopu Kepler, który odkrył już łącznie 105 egzoplanet. W tym roku nastąpiło odkrycie kilku ciekawych obiektów, spośród których na szczególną uwagę zasługuje Alfa Centauri Bb (układ najbliższych gwiazd do Układu Słonecznego) oraz egzoplanety krążące wokół Tau Ceti. Bardzo ciekawy jest również układ planetarny Kepler-36, w którym dwie egzoplanety mają tak podobne orbity do siebie, że dla obserwatora na powierzchni jednej z nich druga może mieć czasem większe rozmiary niż Księżyc widziany z Ziemi!
{youtube}OJCqbDfFPaQ{/youtube}
Wirtualna podróż do układu Alfa Centauri – wokół Alfy Centauri B krąży najbliższa znana nam egzoplaneta / Credits – ESO, SpaceLibrary
Pod koniec 2012 roku ludzkość zna już ponad 850 “obcych światów”. W 2013 roku prawdopodobnie poznamy tysięczną egzoplanetę.
9. Rosyjski kryzys?
Czy rosyjski sektor kosmiczny przeżywa kryzys? Na początku 2012 roku doszło do deorbitacji nieudanej misji Fobos-Grunt. W kolejnych miesiącach obserwowaliśmy kolejne problemy z rakietą Proton-M – doszło nawet do eksplozji jednego z górnych stopni Briz-M, który wygenerował chmurę odłamków na orbicie. W międzyczasie nastąpiła seria opóźnień oraz odwołań dyrektorów poszczególnych jednostek. W przyszłym roku dojdzie do próby reformy rosyjskiego sektora kosmicznego, co jest próbą wyprowadzenia tej gałęzi przemysłu z zastoju.
10. Inne ważne wydarzenia
Z pewnością ważnym dokonaniem w tym roku był grudniowy udany start północnokoreańskiej rakiety Unha-3. Azjatycki “wyścig kosmiczny” nabiera rozpędu i w najbliższych latach możemy spodziewać się coraz większej ilości misji przeprowadzonych przez różne państwa tego kontynentu. W tym wyścigu najważniejszymi graczami są Chiny, Japonia oraz Indie, jednak ambicje obu Korei, Turcji, Iranu, Pakistanu, Wietnamu, Malezji, Izraela, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Indonezji są także spore. W kolejnych latach te państwa będą coraz więcej inwestować w sektor kosmiczny, w tym i we własne rozwiązania. Azjatycki “wyścig kosmiczny” jest jednym z przykładów szybkiego rozwoju sektora kosmicznego oraz pewności wielu państw co do korzyści płynących z inwestycji w zaawansowane technologie kosmiczne.
Innymi ważnymi wydarzeniami były udane loty europejskiego bezzałogowego pojazdu ATV-3 i jego odpowiednika z Japonii – HTV-3. Dla Europy ważnym dokonaniem był także start nowej małej rakiety Vega, której debiut przypada na okres końca “mocnej pozycji” rosyjskiego sektora kosmicznego, który w ciągu kilku najbliższych lat wycofa kilka rakiet nośnych ze służby.
W 2012 roku rozpoczęły się testy rakiety Grasshopper firmy SpaceX, która służy jako platforma testowa koncepcji rakiety nośnej typu VTVL – pionowego startu i lądowania. Technologie wytworzone dzięki Grasshopperowi mają posłużyć do budowy przynajmniej częściowo odzyskiwalnej rakiety Falcon 9 oraz dolnego stopnia rakiety Falcon Heavy. Łącznie wykonano trzy testy rakiety Grasshopper, z których ostatni nastąpił 17 grudnia. Wówczas ta konstrukcja wzniosła się na wysokość około 40 metrów.
{youtube}F75JMmFoEcE{/youtube}
Trzeci test rakiety Grasshopper – 17.12.2012 / Credits – spacexchannel
Na koniec warto odnotować, że był to rok testów pojazdu suborbitalnego SpaceShipTwo. W mijających 12 miesiącach ten pojazd wykonał szereg lotów ślizgowych, w tym jeden z zainstalowanym silnikiem rakietowym. Czy w 2013 roku możemy się spodziewać pierwszego lotu SpaceShipTwo z odpalonym silnikiem?
Spojrzenie w 2013 rok? SpaceShipTwo w trakcie lotu ślizgowego z zainstalowanym silnikiem rakietowym. / Credit – Virgin Galactic
Jakie są nasze prognozy na 2013 rok? O tym za kilka dni w innym artykule na łamach serwisu Kosmonauta.net.
Podsumowanie powstało na bazie dyskusji w wątku na Polskim Forum Astronautycznym.
(PFA)
