Rok 2012 był przełomowy dla polskiej astronautyki. Ten artykuł zawiera podsumowanie najważniejszych wydarzeń z krajowego sektora kosmicznego w upływającym roku.
Rok 2012 – Polska / Credits – ESA, wikimedia, SpaceUp, PW
1. Polska w ESA {jathumbnail off}
Bez wątpienia jest to najważniejsze wydarzenie tego roku. Po latach starań, wielu niezależnych akcjach środowisk naukowych, przemysłu, sfer politycznych oraz biznesu w 2012 roku zakończył się proces integracji Polski z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA). Wejście Polski do ESA nie odbyło się bez problemów – po szybkim zakończeniu części technicznej negocjacji, dotyczących warunków integracji z Agencją, nastąpiła “cisza” ze strony rządu. Pod koniec maja okazało się, że Ministerstwo Finansów nie zgadzało się na wejście naszego kraju do ESA, uważając to za zbędny i niepotrzebny wydatek. Wówczas rozpoczęła się akcja poparcia wejścia Polski do ESA, w trakcie której różne polskie środowiska wyraziły swoją opinię potwierdzającą potrzebę wejścia naszego kraju do struktur tej Agencji. Zaprezentowano także możliwy rozwój wydarzeń, gdyby Polska nie weszła do ESA.
Akcja poparcia wejścia do ESA miała pozytywne zakończenie: 12 czerwca podczas spotkania Rady Ministrów zapadła decyzja o wejściu Polski do ESA. W następnych miesiącach obserwowaliśmy kolejne ważne kroki – akceptację wejścia przez Radę ESA, podpisanie i przekazanie dokumentów akcesyjnych, ratyfikację przez Sejm oraz Senat i wreszcie – podpis prezydenta. To wszystko nastąpiło jeszcze przed końcem roku – Polska stała się członkiem ESA 19 listopada, na dzień przed Radą Ministerialną państw członkowskich tej Agencji.
Wejście Polski do ESA otwiera nowe perspektywy przed polskim przemysłem oraz nauką. Do końca 2017 roku Polska będzie uczestniczyć w programie przejściowym, dzięki któremu polski sektor kosmiczny powinien być zdolny do wytwarzania rodzimych rozwiązań, które będą konkurować na światowym rynku kosmicznym. Ponadto polskie instytuty naukowe i przedsiębiorstwa będą mogły konkurować o kontrakty ESA, uzyskiwać pomoc ekspercką oraz wyznaczać niektóre kierunki rozwoju europejskiego sektora kosmicznego zgodnie z regionalnymi potrzebami. Jest to ważna kwestia, gdyż do końca tej dekady wszystkie “nowe państwa Unii Europejskiej” powinny dołączyć do ESA, a sama kwestia relacji pomiędzy ESA a Unią prawdopodobnie zostanie doprecyzowana.
Logo akcji Polska w ESA / Credits – PolskawESA.pl
2. PW-Sat na orbicie
W 2012 roku na orbicie znalazł się pierwszy polski satelita – PW-Sat. Ten satelita został wystrzelony na pokładzie nowej europejskiej rakiety Vega, której start nastąpił 13 lutego 2012 roku. Dzięki temu pikosatelicie standardu CubeSat (10x10x11,3 cm oraz masie mniejszej od 1 kg) Polska dołączyła do grona państw, które posiadają własnego satelitę. Jest to ważne wydarzenie, gdyż dotychczas polskie instrumenty były “jedynie” instalowane jako część innych satelitów. PW-Sat jest pierwszym projektem, w którym satelita został w pełni zaprojektowany i zbudowany w Polsce z dostępnych (w tym i komercyjnych) komponentów.
PW-Sat został zbudowany przez Studenckie Koło Astronautyczne i Studenckie Koło Inżynierii Kosmicznej przy wsparciu ze strony Centrum Badań Kosmicznych.
Wiele wskazuje na to, że to “skromny początek” obecności Polski w kosmosie. W 2013 roku na orbicie prawdopodobnie znajdą się dwa kolejne satelity – BRITE-PL Lem i BRITE-PL Heweliusz.
Grafika przedstawiająca satelitę PW-Sat na orbicie / Credits – PW, zespół PW-Sat
3. Postępy prac w projekcie BRITE-PL
Prace przy polskich satelitach naukowych BRITE-PL Lem i BRITE-PL Heweliusz są już na “ostatniej prostej”. Pierwszy z tych satelitów – Lem – miał być wystrzelony już pod koniec 2012 roku, jednak wskutek przyczyn niezwiązanych z tym satelitą doszło do opóźnienia startu, który przesunięto na początek 2013 roku. Niemniej jednak prace przy projekcie BRITE-PL są dowodem na możliwość wykonywania w Polsce zaawansowanych projektów związanych z technologiami satelitarnymi.
4. Polsko-niemiecki satelita edukacyjny
Podczas targów lotniczo-kosmicznych ILA 2012 w Berlinie zapowiedziano polsko-niemiecki satelitarny projekt edukacyjny. Ze strony polskiej w projekcie będą brać udział dwie uczelnie techniczne (AGH w Krakowie oraz Politechnika Łódzka) przy wsparciu CBK. Projekt tego małego polsko-niemieckiego satelity jest bardzo innowacyjny. Z dostępnych informacji wynika, że satelita będzie składać się z dwóch części. Po osiągnięciu orbity elementy odłączą się od siebie, tworząc dwa niezależne satelity. Następnie wykonane zostaną różne tryby lotów w formacji, a także zbliżenie i być może nawet ponowne cumowanie pomiędzy obiektami. Połączone satelity będą wielkości porównywalnej z satelitą naukowym BRITE-PL – około 25x25x25 cm.
5. Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego
31 października 2012 roku został zawiązany Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego (ZPSK). ZPSK będzie reprezentować głos firm, które będą wspólnie tworzyć i rozwijać polski przemysł kosmiczny. Jest to ważne, gdyż znakomita większość działań w ESA jest wykonywana nie przez instytuty naukowe, a przez firmy – od tych z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, aż po największe korporacje zatrudniające po kilkanaście tysięcy pracowników. Polski sektor kosmiczny powinien mieć podobną strukturę, tak by jego działania były skierowane przede wszystkim na komercyjne zastosowania technologii kosmicznych.
6. SpaceUp
Pod koniec roku w siedzibie PIAP odbyła się pierwsza polska “antykonferencja” spod znaku SpaceUp. Do Warszawy przybyło około 80 osób z całego świata, które przy pomocy Twittera i innych mediów społecznościowych przekazywały wiadomości o astronautyce i pasji kosmicznej. O ogromnej sile mediów społecznościowych przekonały się już światowe agencje kosmiczne, które używają ich do dodatkowego rozgłaszania informacji. W Polsce zaś lobbing przy pomocy social media miał duży i istotny wpływ na wejście naszego kraju do ESA.
7. Inne wydarzenia
Warto zwrócić uwagę na tegoroczne dokonania Polskiego Towarzystwa Rakietowego (PTR), które wykonuje wiele testów różnych konstrukcji rakietowych. W tej chwili rakiety PTR regularnie przekraczają prędkość dźwięku i jest pewne, że w przyszłości będą sięgać coraz wyższych prędkości i pułapów. Warto także zauważyć, że w cieniu wejścia Polski do ESA toczą się rozmowy odnośnie wejścia naszego kraju do astronomicznego Europejskiego Obserwatorium Astronomicznego. Niestety, w tym przypadku rozwój sytuacji wydaje się być bardzo wolny.
