Rok współpracy Excalibur Almaz Inc. z NASA w załogowym programie komercyjnym

0

Firma Excalibur Almaz Limited (EA), posiadająca swoją główną siedzibę na wyspie Isle of Man, jest jedną z prywatnych firm zamierzających wziąć udział w konkurencji w ramach komercyjnego programu załogowego Commercial Crew Program (CCP) finansowanego przez agencję NASA.

EA wystąpił z oryginalnym, choć nieco kontrowersyjnym projektem, który jednak spotkał się z pewnym uznaniem NASA. Firmę założył w 2006 roku Arthur Dula – były pracownik różnych firm przemysłu kosmicznego współpracujących z NASA. W 2009 roku firma ogłosiła swój plan przystąpienia do budowy załogowego statku kosmicznego. Plan ten opiera się na radzieckiej konstrukcji pochodzącej jeszcze z lat 70., projektu TKS opracowanego w ramach wojskowego programu stacji orbitalnych Ałmaz przez Władimira Czełomieja – rywala Siergieja Korolowa, twórcy radzieckiego programu załogowego.

Program Ałmaz został jednak zakończony zanim prace nad statkami TKS doszły do etapu lotów załogowych. Firma EA postanowiła obecnie wykorzystać ten stary projekt, przy czym statki będą produkowane przez rosyjską firmę NPO Maszinostrojenia. Statki te będą nosić nazwę Ałmaz (która bywa mylona z nazwą radzieckich stacji Ałmaz; nb. EA kupił również dwie niedokończone stacje Ałmaz). Obecnie EA dysponuje czterema egzemplarzami kapsuły Ałmaz wyprodukowanymi w Rosji, które stanowią raczej egzemplarze testowe.

EA zgłosiła swój projekt do programu CCP na budowę załogowego systemu transportu do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Ponieważ EA ma siedzibę poza Stanami Zjednoczonymi, do programu formalnie zgłoszono spółkę-córkę Excalibur Almaz Incorporation, mającą siedzibę w Houston w Teksasie.

Jak wiadomo, w drugiej, kończącej się niebawem rundzie programu CCP nazwanej CCDev2, NASA finansowała prace nad czterema konstrukcjami: CST-100 (Boeing), DragonRider (SpaceX), Dream Chaser (Sierra Nevada Corp.) i Space Vehicle (Blue Origin). Projekt Ałmaz został jednak także doceniony, czego dowodem było zawarcie przez NASA w 2011 roku bezkwotowego porozumienia z EA na wspieranie tego projektu. Świadczy to o tym, że NASA dostrzegła w tym projekcie pewien potencjał, pomimo że krytykowane jest oparcie się na starym, chociaż zmodernizowanym projekcie. Prawdopodobnie NASA doceniła potencjał również samej firmy.

Kapsuła statku Ałmaz o pojemności użytecznej 4,5 m3 będzie mieć masę ok. 3 ton bez modułu orbitalnego i systemu LAS. Wewnątrz pomieszczone będą mogły być trzy osoby załogi. Kapsuła będzie mogła być używana wielokrotnie, przewiduje się że do 15 razy.

EA zrealizowała wszystkie cele, jakie zobowiązała się zrealizować w ramach rundy CCDev2. Zadania te polegały na dostarczeniu projektu statku, przeglądzie jego systemów, dostarczeniu planów testów oraz integracji. Nie były to ambitne zadania w porównaniu z innymi firmami biorącymi udział w programie CCP, które pracują już na konkretnym sprzęcie, chociaż testowym. Tyle że dzięki temu bezkwotowemu porozumieniu EA nie wypadła z gry.

Komentatorzy wytykają firmie, że nie wykazała się jeszcze żadnymi namacalnymi osiągnięciami, i dlatego trudno ocenić jej rzeczywiste możliwości. Ostatecznie przyszłość projektu Ałmaz rozstrzygnie się prawdopodobnie jeszcze w lipcu, gdy agencja NASA ogłosi listę beneficjentów decydującej, trzeciej rundy programu CCP. Runda ta, nazwana CCiCap (Commercial Crew Integrated Capability) zadecyduje, które firmy pozostaną na placu boju w wymianie załóg ISS. Prawdopodobnie finansowane będą dwa projekty oraz jeden połowicznie. Wśród faworytów nie wymienia się EA, ale to oczywiście nie przesądza wyników konkursu. Być może jednak przewidując taki bieg wydarzeń, firma niedawno zaproponowała otwarcie w nowym kierunku – turystycznych wypraw wokół Księżyca. Wydaje się jednak, że jest to zabieg marketingowy, mający ustawić firmę na odpowiedniej pozycji w kształtującym się powoli rynku turystyki kosmicznej.

Źródła

Schemat statku Ałmaz w wersji załogowej. Kapsuła z załogą znajduje się na dole (na rys. po lewej), natomiast przedział serwisowy - inaczej niż w większości statków - nad kapsułą. U góry zestawu znajduje się system ratunkowy LAS / Źródło: Excalibur Almaz Ltd.Poster reklamowy firmy EA / Źródło: Excalibur Almaz Ltd.

Comments are closed.