Pod koniec marca uczestniczyłem w Ogólnopolskim Młodzieżowym Seminarium Astronomicznym (było to 38. Polskie, i jednocześnie pierwsze Europejskie). Postanowiłem się podzielić kilkoma informacjami dotyczącymi tej imprezy.
Patron tego seminarium, Profesor Robert Głębocki tak napisał w “Uranii – Postępach Astronomii”:
“Całe przedsięwzięcie jest zarazem wspaniałe i zdumiewające. Wspaniałe, bo angażuje setki młodych ludzi (w roku 2000 ok. 1000) do aktywnego zainteresowania astronomią. Zdumiewające, bo praktycznie jedyną nagrodą za dobre opracowanie referatu czy też opis własnych obserwacji jest publiczny występ w Grudziądzu wobec profesjonalnego jury. Zdumiewająca jest też trwałość imprezy. Przetrzymała ona zmiany ustrojowe, zmiany podziału administracyjnego, a jestem pewien, że przetrzyma reformę systemu edukacyjnego.”
Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne jest imprezą o zasięgu ogólnopolskim wyrosłą z tradycji grudziądzkich, organizowane przez Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne w Zespole Szkół Technicznych w Grudziądzu, wspólnie z Olsztyńskim Planetarium. Nie ma ono odpowiednika wśród innych konkursów ogólnopolskich.
STRUKTURA PROJEKTU
Konkurs co roku rozpisywany jest jesienią przez Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne we współpracy z Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Grudziądzu, w którym wiosną odbywa się finał Seminariów Wojewódzkich, czyli OMSA. Impreza organizowana od początku swego istnienia przez zespół roboczy w składzie: dr Kazimierz Schilling, mgr Małgorzata Śróbka-Kubiak i mgr Mirosław Kubiak, kontynuowana jest obecnie przez zespół: mgr Bogdan Kulesza, mgr Sebastian Soberski i mgr Małgorzata Śróbka-Kubiak, przy współudziale finansowym Urzędu Miejskiego w Grudziądzu, Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Fundacji Astronomii Polskiej, Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, Urzędów Marszałkowskich, Kuratoriów i wielu innych towarzystw i instytucji.
Organizatorami wojewódzkich konkursów i seminariów są Kuratoria Oświaty Urzędów Wojewódzkich oraz Wojewódzkie Ośrodki Doskonalenia Nauczycieli. Merytoryczną opiekę nad Seminariami sprawują Polskie Towarzystwo Astronomiczne, Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii i Polskie Towarzystwo Astronautyczne, które m. in. delegują zawodowych astronomów do jury w OMSA.
W jury OMSA zasiadają znani astronomowie, którzy przede wszystkim oceniają referaty, sposób wygłoszenia i wiedzę uczestników, ale są również głosem doradczym w sprawach organizacyjnych i merytorycznych, mający wpływ na przebieg i ostateczny kształt seminariów.
Wieloletnim przewodniczącym jury był dr Kazimierz Schilling. Po nim “dzwoneczek” przejął prof. dr hab. Andrzej Woszczyk, a obecnym przewodniczącym jest prezes PTMA dr Henryk Brancewicz.
Każdego roku kilkuset uczniów, młodych miłośników astronomii, bierze udział w wojewódzkich konkursach na referat, a najlepsi z nich referują swoje prace na seminariach wojewódzkich. Laureaci, czyli autorzy dwóch najlepszych referatów z każdego województwa typowani są do Grudziądza, na Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne.
HISTORIA PROJEKTU
Pomysł organizowania seminariów zrodził się w Grudziądzu. W latach 1969 – 1974 odbywały się, początkowo w Domu Kultury GZPGum, później już w Planetarium, miejskie, międzyszkolne seminaria astronomiczne i astronautyczne. Pierwsze seminaria organizowane były przez miłośników astronomii, zainicjowane przez Jerzego Szwarca, we współpracy z Adamem Giedrysem ze Szczecinka, od roku 1973 kontynuowane przez Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne w Grudziądzu. W roku szkolnym 1974/75 do akcji seminariów włączyło się Olsztyńskie Planetarium. Konkursy na referat rozpisano więc w dwóch województwach: toruńskim i olsztyńskim i zorganizowano seminaria astronomiczne dla laureatów. W kolejnych latach akcję rozszerzano na województwa Polski Północnej: szczecińskie, koszalińskie, słupskie, gdańskie, bydgoskie, włocławskie, elbląskie, suwalskie i białostockie. I tak w latach 1975 – 1984 odbyło się w Grudziądzu 10 Międzywojewódzkich Młodzieżowych Seminariów Astronomicznych (MMSA). Z uwagi na duże zainteresowanie miłośników astronomii, młodzieży i nauczycieli, postanowiono akcję rozszerzyć na całą Polskę. W latach 1985 – 2009 odbyło się w Grudziądzu 25 Ogólnopolskich Młodzieżowych Seminariów Astronomicznych (OMSA). Od roku 2010 obowiązuje nowa numeracja uwzględniająca Seminaria Międzywojewódzkie, czyli w roku 2011 odbyło się XXXVII OMSA. Od roku 2006 OMSA (XXII/XXXII) nosi imię Profesora Roberta Głębockiego, wieloletniego jurora, stanowiącego jeden z filarów tych seminariów.
Pod tym linkiem znajdziemy historycznych zwycięzców OMSA: http://www.grudziadz.planetarium.pl/omsa/OMSA-laureaci.htm
Wśród nich znajduje się mój przyjaciel Piotr Wirkus, który dwukrotnie wygrywał, obecnie studiuje astronomię na UMK w Toruniu. “Już tak jest, że co roku wraz z postępem technologiczno – cywilizacyjnym mamy coraz wyższy poziom prezentowanych referatów przede wszystkim badawczych i obserwacyjnych. Strach pomyśleć jakich referatów będziemy słuchać w następnych latach, gdyż już teraz są one na prawdziwie kosmicznym poziomie” – przyznało jury konkursu.
Jednak w tym roku, to co pokazali uczestnicy, było lekką przesadą. Większość prac stała na pograniczu amatorskich i profesjonalnych pomiarów. Oprócz wspomnienia, że część uczestników wyznaczyła masę Jowisza czy też gęstość Saturna na podstawie własnych badań, to warto nadmienić, że błąd z jakim to zrobili był pomijalny – sięgał niejednokrotnie zaledwie 4% !
Należy wspomnieć o obserwatorach Słońca, którzy dali radę wyznaczyć jego różnicowa rotację, a laureatka 3. miejsca Marzena Śniegowska prowadziła obserwacje ukazujące wszelkie możliwe aspekty aktywności Słońca (liczba Wolfa była tak banalna, ze poświęciła jej jedno, dwa zdania podczas 15 minutowego referowania). Czy to tylko amatorskie obserwacje? Moim zdaniem to coś więcej.
Na 2. miejscu znalazły się dwie osoby (ex aequo), Autor tego wpisu oraz Kamila Ulatowska. Kamila mówiła w jaki sposób obliczyła okres obrotu planetoidy. Kamila aktywnie uczestniczy w projekcie COMENIUS, a o wynikach i obserwacjach tego projektu opowiadali koledzy i koleżanki z Portugalii, Francji, Wielkiej Brytanii oraz Irlandii.
Zwycięzcą został Piotr Kołaczek-Szymański, który wyznaczył temperatury gwiazdy oraz ich odległości od Ziemi dzięki prowadzeniu badań nad spektroskopią. Jego pomiary były wykonane z dokładnością od 4% dla Plejad do 0,1% dla Betelgezy.
Myślę, że czytelnik tego artykułu sam sobie powinien odpowiedzieć czy to były amatorskie obserwacje, czy raczej coś więcej. Naukowcy takimi rzeczami się nie zajmują, gdyż uważają je za oczywiste, jednak jeśli coś nagle się w tych rejonach astronomii wydarzy niezwykłego (a co dość często się zdarza – patrz odkrycie księżyca planetoidy przez amatorów z USA, czy niezliczona ilość komet znaleziona przez Michała Kusiaka) to właśnie amatorzy zgarniają całą pulę gratulacji i laurów.
Nagranie z rozdania nagród można zobaczyć pod tym linkiem – serwis Livestream. Wręczenie III nagrody ma miejsce w momencie 33:00 nagrania, II nagrody konkursu znajduje się w 33:40, zaraz potem I nagrody oraz wręczenie nagrody publiczności w 39:00.
KONIEC – kilka słów od serca Autora (dwukrotnego finalisty OMSA) – refleksje i wnioski
To co najbardziej zaszokowało mnie w tym seminarium to ludzie jacy w nim uczestniczą. Zwróciłem na to uwagę już w zeszłym roku – pasja łączy ludzi nie tylko pod względem wspólnych zainteresowań, zauważyłem że jeśli pewną grupę ludzi przybliża do siebie ten sam kierunek zainteresowania to dogadują się oni nie tylko w tej, ale w każdej innej dziedzinie. Co najważniejsze relacji nie psuł fakt konkurencji pomiędzy uczestnikami. Pomimo rywalizacji w hotelu wspólnie żartowaliśmy i wymienialiśmy się uwagami na temat swoich prac. Nasze dyskusje były tak ciekawe, że w czasie ostatniej nocy były osoby, które w ogóle nie spały, bo po prostu nie miały na to czasu. Uczestnicy postanowili dłużej utrzymać swoje znajomości i zbili się w jednej grupie na facebooku, kontynuując tam swoją znajomość i współpracę.
P.S: To co jeszcze zwróciło moją uwagę na tegorocznym Seminarium to potrawka podana do ryżu na kolację podczas drugiego dnia konkursu.
Więcej informacji od strony technicznej na oficjalnej stronie OMSA: http://www.grudziadz.planetarium.pl/omsa/
Podziękowania dla: Pana Sebastiana Soberskiego i Pani Małgorzaty Śróbka-Kubiak za udostępnienie mi swoich tekstów z oficjalnej strony OMSY.
Redakcja serwisu Kosmonauta.net serdecznie dziękuje Panu Mateuszowi Grala za przesłany tekst.
