W pobliżu gwiazdy z gwiazdozbioru Łabędzia, oddalonej od nas o 420 lat świetlnych, zaobserwowano układ pierścieni przypominający nieco te otaczające Saturna. Nie wiadomo na razie, czy pierścienie te otaczają jakąś planetę.
Dotychczas zdefiniowano cztery takie pierścienie. Rozciągają się one na przestrzeni milionów kilometrów od obiektu centralnego. Pierścieniom nadano nazwy Rochester, Sutherland, Campanas oraz Tololo – po obserwatoriach, które badały od dłuższego czasu gwiazdę. Sama gwiazda, oznaczona w katalogach jako 1SWASP J140747.93-394542.6, ma masę podobną do masy naszego Słońca, a jej wiek to zaledwie 16 milionów lat.
Odkrycia dokonano w ramach polskiego projektu ASAS (All Sky Automated Survey). Na projekt składają się zrobotyzowane teleskopy zlokalizowane w Obserwatorium Las Campanas (Chile) oraz na Hawajach, na szczycie wulkanu Haleakala. Projekt stale monitoruje około 20 milionów gwiazd jaśniejszych od 14 magnitudo (jednostka jasności gwiazdowe). W ten sposób poszukuje się jakichkolwiek zmian jasności fotometrycznej. Efektem działań są głównie duże katalogi gwiazd zmiennych południowej półkuli (ACVS).
Jedna z metod detekcji planet pozasłonecznych polega na szukaniu niewielkiego spadku jasności gwiazdy, gdy planeta przechodzi przed nią i częściowo ją przesłania. W tym wypadku zaobserwowano nietypowo długie i mocne przyćmienie – nawet o 95% ilości docierającego do nas światła. Zespół naukowy pod kierownictwem Erica Mamajeka z Rochester oraz Cerro Tololo Inter-American Observatory doszedł do wniosku, że taki spadek jasności musi być spowodowany przez pierścienie.
Wewnątrz pierścienia zlokalizowano przynajmniej dwie przerwy, co w praktyce świadczy, że pierścieni jest kilka. W systemie Saturna też istnieją takie przerwy i są one spowodowane pływami grawitacyjnymi księżyców. Prawdopodobnie jeśli obiekt centralny to brązowy karzeł, pierścienie mogą być wynikiem ostatnich stadiów formowania się planety. Jeśli natomiast jest on gigantyczną planetą – możliwe, że formuje się wokół niej jej przyszły księżyc.
Jest to pierwsze odkrycie tego typu, ale wciąż wiele pozostaje do wyjaśnienia. Nie jest znana masa obiektu centralnego, zatem nie wiadomo, wokół czego orbitują pierścienie. Może to być lekka gwiazda, brązowy karzeł albo planeta gazowa. Badacze mają nadzieję, że sprawa wyjaśni się w ciągu dwóch najbliższych lat, kiedy to będą wykonywane dodatkowe obserwacje.
Odkrycie zaprezentowano na 219. spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Austin (Teksas, USA). Publikacja ukaże się w nadchodzącym numerze pisma Astronomical Journal.
