Ten artykuł będzie stale uzupełniany w miarę postępu prac. Zapraszamy do relacji z odłączenia kapsuły Sojuz od ISS, wyjątkowego manewru Stacji, powrotu Sojuza na Ziemię oraz dziewiątego dnia misji STS-134. Wszystkie te wydarzenia można zobaczyć na NASA TV. Dodatkowe informacje na temat sposobów jej odbierania znajdują się na końcu tego artykułu. Zapraszamy do śledzenia z nami tych wyjątkowych chwil!
Godzina 20:13 CEST (24.05.2011)
Zdjęcia wykonane przez Paolo Nespoliego prawdopodobnie zostaną opublikowane później niż wstępnie to przewidywano – nie podano jednak godziny. Przypuszczalnie może to nastąpić do jutrzejszego popołudnia.
W tej chwili astronauci śpią – Flight Day 10 rozpocznie się o godzinie 01:56 CEST. Na tym kończymy tę relację – zapraszamy niebawem do relacji z Flight Day 10, w którym nastąpi spacer EVA-3.
Godzina 16:24 CEST (24.05.2011)
Powoli dobiega końca Flight Day 9. Kontrola misji zadecydowała, że nie ma potrzeby wydłużać misji STS-134 o jeden dzień. FD9 zakończy się o godzinie 17:56 CEST.
Godzina 12:49 CEST (24.05.2011)
Rozpoczęła się krótka konferencja astronautów z mediami z USA.
Godzina 11:09 CEST (24.05.2011)
Trwają prace na pokładzie ISS. Załoga otrzymała też dokument podsumowujący prace na Flight Day 9 oraz jutrzejszy spacer EVA-3. Spacer EVA-3 ma zmieniony nieco plan prac, ale wciąż jest przewidywany na sześć i pół godziny. Dokument można pobrać z tego miejsca (plik .pdf).
Godzina 07:29 CEST (24.05.2011)
Opublikowano zdjęcie z momentu przyziemienia kapsuły Sojuz TMA-20.
Moment przyziemienia kapsuły powrotnej pojazdu Sojuz TMA-20 / Credits – NASA
Godzina 07:18 CEST (24.05.2011)
Sojuz wylądował planowo. Ekipa poszukiwawcza szybko pomogła kosmonautom w wyjściu z kapsuły.
{youtube}W8jKgS3gNPM{/youtube}
Lądowanie Sojuza TMA-20 / Credits – NASA TV, SpaceVidsNet
Godzina 02:52 CEST (24.05.2011)
Trwają pierwsze prace na pokładzie ISS. Równocześnie na Ziemi trwają przygotowania do podjęcia załogi Sojuza TMA-20. Lądowanie planowane jest na godzinę 04:26 CEST.
Godzina 02:31 CEST (24.05.2011)
Rozpoczął się Flight Day 9. Dziś w planach załoga znów otrzyma nieco wolnego czasu a w dalszej części dnia będzie się przygotowywać do trzeciego spaceru misji EVA-3. Co ciekawe, o godzinie 05:11 CEST załoga Stacji Kosmicznej (z wyjątkiem Rona Garana) uda się na sen.
Godzina 02:19 CEST (24.05.2011)
O 02:26 CEST nastąpi pobudka załogi misji STS-134 i tym samym na oficjalnie rozpocznie się Flight Day 9.
Godzina 02:12 CEST (24.05.2011)
Około 25 minut temu nastąpił wschód Słońca nad spodziewanym miejscem lądowania Sojuza TMA-20.
Godzina 00:40 CEST (24.05.2011)
Tymczasem na pokładzie pojazdu Sojuz trwają przygotowania do dzisiejszego powrotu na Ziemię. Obecnie przeprowadzane są testy szczelności połączenia pomiędzy modułem orbitalnym a modułem powrotnym, ponieważ przed wejściem w atmosferę dojdzie do rozdzielenia modułów. W procesie odłączony zostanie również moduł serwisowy, a przejście przez atmosferę przetrwa tylko moduł powrotny.
Planowane uruchomienie silnika, który wyhamuje pojazd i sprowadzi go z orbity zaplanowane jest na godzinę 3:36 CEST. Sojuz TMA-20 zetknie się z atmosferą o godzinie 4:03 CEST, a moment lądowania na kazachskim stepie przewidziany jest na godzinę 4:26 CEST.
Godzina 00:32 CEST (24.05.2011)
Manewr zmiany orientacji Stacji ISS został przeprowadzony za pomocą silników rosyjskiego modułu Zwiezda oraz silniczków statku transportowego Progress M-10M.
Godzina 00:28 CEST (24.05.2011)
Pojawiają się pierwsze zapisy manewru przeprowadzonego przez Międzynarodową Stację Kosmiczną, widzianego z pokładu Sojuza TMA-20:
{youtube}NastG7D8V0Y{/youtube}
Zapis manewru zmiany orientacji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (Youtube/Ronsmytheiii)
Godzina 00:20 CEST (24.05.2011)
Wykonywanie zdjęć zostaje zakończone. Przed lądowaniem w Kazachstanie z aparatów fotograficznych i kamery zostaną wyjęte karty pamięci i zabrane do modułu powrotnego. Sprzęt zostanie pozostawiony w module orbitalnym i spłonie wchodząc w atmosferę. Po wylądowaniu dane znajdujące się na kartach zostaną skopiowane i zabrane do Moskwy oraz Stanów Zjednoczonych. Oznacza to, że pierwszy materiał zostanie upubliczniony najprawdopodobniej jeszcze dziś, choć późnym popołudniem lub wieczorem czasu CEST, przy czym druga opcja jest bardziej prawdopodobna.
Godzina 00:16 CEST (24.05.2011)
Silniczki pojazdu Sojuz TMA-20 zostają uruchomione ponownie na około 20 sekund. Manewr spowoduje powolne oddalanie się statku kosmicznego na odległość 12 kilometrów, gdzie będzie on oczekiwał na wykonanie ostatecznego odpalenia, które sprowadzi załogę z powrotem na Ziemię.
Godzina 00:08 CEST (24.05.2011)
Stacja wraz z wahadłowcem Endeavour ustawia się bokiem do pojazdu Sojuz TMA-20.
Wahadłowiec Endeavour zacumowany do ISS, widok z pokładu Sojuza TMA-20 (NASA TV)
Godzina 00:03 CEST (24.05.2011)
Zmiana orientacji kompleksu orbitalnego posiadającego masę bliską 450 ton jest już wyraźnie widoczna.
Obracająca się Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, na dole widoczny europejski pojazd zaopatrzeniowy Johannes Kepler (NASA TV)
Godzina 23:57 CEST (23.05.2011)
ISS rozpoczyna powolny manewr zmiany orientacji.
Godzina 23:53 CEST (23.05.2011)
System manewrowy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zostaje ponownie uruchomiony.
Godzina 23:51 CEST (23.05.2011)
Astronauta ESA Paolo Nespoli powinien w tym momencie rozpocząć wykonywanie zdjęć kompleksu orbitalnego ISS i zapisywanie wideo. Aby umożliwić tę operację pojazd Sojuz TMA-20 obrócił się kilka minut temu, aby okno zamontowane w jego module orbitalnym było skierowane w stronę Stacji Kosmicznej.
Godzina 23:48 CEST (23.05.2011)
Sojuz TMA-21 zajął pozycję w odległości 200 metrów od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Godzina 23:47 CEST (23.05.2011)
Sojuz znajduje się w odległości 210 metrów od Stacji.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna oraz prom Endeavour widziany przez kamerę pojazdu Sojuz TMA-20 (NASA TV)
Godzina 23:42 CEST (23.05.2011)
Pojazd rozpoczyna zwalniać by zająć pozycję, wykorzystując impulsy z silniczków korekcyjnych.
Godzina 23:39 CEST (23.05.2011)
Sojuz TMA-20 uruchamia swoje silniczki w pierwszym z dwóch manewrów, który oddali pojazd na odległość około 200 metrów od Stacji Kosmicznej. Przelot na tę odległość zajmie około trzech minut.
Godzina 23:35 CEST (23.05.2011)
Pojazd Sojuz z trzyosobową załogą odłączył się od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej!
Pojazd Sojuz TMA-20 odłącza się od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (NASA TV)
Godzina 23:33 CEST (23.05.2011)
Zasilanie systemu cumowniczego zostało włączone.
Godzina 23:15 CEST (23.05.2011)
Ostatnie przygotowania do odcumowania, do którego pozostało 20 minut.
Godzina 23:05 CEST (23.05.2011)
30 minut do odcumowania statku. Stacja ISS zmieniła orientację.
Godzina 23:00 CEST (23.05.2011)
Po odcumowaniu Sojuza TMA-20 na Stacji ISS pozostanie trójka rezydentów – Rosjanie Andriej Borisienko (nowy dowódca), Aleksandr Samokutiajew oraz Amerykanin Ron Garan. Przybyli oni na Międzynarodową Stację Kosmiczną 7 kwietnia w tym roku w ramach misji Sojuz TMA-21.
Godzina 22:50 CEST (23.05.2011)
Trwa proces wyrównywania ciśnienia.
Godzina 22:45 CEST (23.05.2011)
W poniższym materiale przedstawiamy krótki zapis zamknięcia włazu Sojuza TMA-20.
{youtube}xIfbgCApVu0{/youtube}
Zapis zamknięcia włazu rosyjskiego statku / Credits: youtube.com, Ronsmytheiii
Godzina 22:35 CEST (23.05.2011)
Do odcumowania rosyjskiego statku załogowego pozostała godzina.
Podgląd na zadokowanego jeszcze Sojuza TMA-20 z załogą w środku, godz. 22:34 / Credits: NASA TV
Godzina 22:24 CEST (23.05.2011)
Misja Sojuza TMA-20 rozpoczęła się 15 grudnia w zeszłym roku, a dokowanie do Stacji ISS 2 dni później. W tym czasie do orbitalnego przyczółku ludzi na orbicie zawitały różne pojazdy transportowe – japoński HTV, europejski ATV (wciąż zadokowany), ostatni raz w historii wahadłowiec Discovery w ramach misji STS-133, misja Sojuza TMA-21 oraz kilka dni temu także po raz ostatni wahadłowiec Endeavour.
Godzina 22:08 CEST (23.05.2011)
Załoga Sojuza TMA-20 – Dmitrij Kondratjew, Paolo Nespoli i Cady Coleman od ponad godziny znajduje się już wewnątrz swojego statku. Kontrola Misji poinformowała o 20:45 CEST, iż włazy są już zamknięte, a załoga rozpoczęła przygotowania do procedury odcumowania. Dzisiejsze wydarzenia komentowane będą także na Polskim Forum Astronautycznym.
Trójka osób z Sojuza TMA-20, która już za około 6 godzin będzie na Ziemi / Credits: NASA TV
Godzina 21:58 CEST (23.05.2011)
Pomysł, by wykonać sesję zdjęciową ISS wraz z promem narodził się przed misją STS-133. Dzięki serii zdjęć z innego kąta niż zwykle udałoby się sfotografować rejony ISS, które od dawna nie były rejestrowane (np. końce struktury kratownicowej Stacji). Ponadto, tuż przed zakończeniem programu STS byłaby szansa na wykonanie zdjęć wahadłowca i Stacji, która powstała w dużej części dzięki promom kosmicznym. Wtedy jednak zrezygnowano z przeprowadzenia podobnego manewru i po kilku analizach postanowiono dokonać sesji w trakcie obecnej misji STS-134.
Godzina 21:42 CEST (23.05.2011)
Jak będzie wyglądać manewr Stacji? Po odłączeniu kapsuły Sojuz oraz odlocie na odległość około 200 metrów ISS ustawi się “bokiem” względem tego rosyjskiego pojazdu. W tym momencie Włoch Paolo Nespoli (na pokładzie Sojuza) wykona serię zdjęć Stacji, europejskiego pojazdu ATV-2 oraz promu Endeavour. Poniższa animacja przedstawia poszczególne etapy tego wydarzenia.
{youtube}nrGNiK3vEfI{/youtube}
Odcumowanie kapsuły Sojuz TMA-20 i manewr ISS / Credits – NASA TV, ReelNASA
Godzina 21:37 CEST (23.05.2011)
Nadchodzą bardzo wyjątkowe chwile dla ISS! Już niebawem rosyjski pojazd Sojuz odcumuje od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), po czym ISS dokona wyjątkowego manewru. Następnie Sojuz powróci na Ziemię z trzema kosmonautami. W międzyczasie rozpocznie się (na oficjalnie) dziewiąty dzień misji STS-134. Wszystko to wydarzy się na przestrzeni kilku godzin. Zapraszamy do obserwowania z nami tych wyjątkowych momentów za pośrednictwem NASA TV.
Widok na panele słoneczne z pokładu ISS. Zdjęcie z 20 maja 2011 / Credits – NASA
{jathumbnail off}W języku polskim dyskusja na temat misji STS-134 toczy się na Polskim Forum Astronautycznym.
O sposobach i programach do oglądania NASA TV można przeczytać pod tym linkiem.
