Na dalekich rubieżach naszego Układu Słonecznego leży tajemniczy obszar, jak do tej pory niezbadany przez żadną sondę wysłaną przez człowieka. Rozciągający się za orbitą Neptuna stanowi obszar rodzimy dla planet karłowatych – Plutona, Eris, Haumea czy Makemake. Mowa oczywiście o Pasie Kuipera.
Od około 50 lat ludzkość wysyła w przestrzeń kosmiczną sondy, które cele swoich podróży osiągają często po długich latach podróży. Aktualnie poprzez kilka misji eksplorujemy Marsa, europejska sonda Venus Express bada Wenus, a sonda Messenger przygotowywana jest do wejścia na orbitę Merkurego już za kilka dni. W zewnętrznym Układzie Słonecznym przebywa obecnie dużo mniej maszyn. Układ Saturna eksplorowany jest przez misję Cassini, a ku obiektom Pasa Kuipera zmierza sonda New Horizons. W bladym świetle odległego Słońca porusza się tysiące małych, lodowych obiektów, tworzących swego rodzaju drugi pas asteroid w Układzie Słonecznym.
Ten odległy świat, pomimo znacznego oddalenia, może być także badany z Ziemi. Niedawno penetrację Pasa Kuipera rozpoczął teleskop Pan-STARRS PS1 (Panoramic Survey Telescope & Rapid Response System), odkrywając już na początku nowe obiekty. Biorąc pod uwagę ich jasność, wielkość lodowych światów oceniania jest na 300-500 km.
Wyniki dotychczasowych obserwacji przedstawione zostały na 217. spotkaniu American Astronomical Society. W ramach projektu Outer Solar System Key Project 60% czasu teleskopu Pan-STARRS będzie poświęcane właśnie na obserwacje i poszukiwania obiektów Pasa Kuipera. W czasie najbliższych miesięcy i lat PS1 będzie sukcesywnie przeszukiwał niebo ze swojej lokacji Haleakala (Hawaje, USA), namierzając obiekty nawet o jasności zaledwie 23 mag, a zatem 10 mln razy słabsze niż jest w stanie dojrzeć nieuzbrojone oko człowieka. Astronomowie liczą na odkrycia nowych obiektów, od małych asteroid do kolejnych karłowatych planet.
Pan-STARRS umożliwi badaczom zlokalizowanie wielu nowych obiektów wraz z scharakteryzowaniem ich orbit. Przegląd nieba za pomocą instrumentu pozwoli wyłowić obiekty z Pasa Kuipera o minimalnej średnicy około 290 km. Dane zebrane w czasie działalności teleskopu posłużą do lepszego zrozumienia struktury, dynamiki oraz ewolucji zewnętrznego Układu Słonecznego. Dodatkowo Pan-STARRS umożliwi także odkrywanie nowych komet.
Pan-STARRS-1 jest teleskopem ze zwierciadłem o średnicy 1,8 metra i posiadającym największą na świecie kamerę cyfrową z matrycą o rozdzielczości 1,4 gigapixeli (1400 Mpix), która jest w stanie podczas pojedynczej ekspozycji obejmować zasięgiem obszar nieba o łącznej wielkości 36 tarcz Księżyca w pełni. Teleskop został uruchomiony w czerwcu 2010 roku.
(CfA)
