W 2008 roku stacja Santa Maria, zlokalizowana pięć kilometrów od miasta Vila do Porto na portugalskiej wyspie Santa Maria (archipelag Azorów), stała się najmłodszym ogniwem w należącej do europejskiej agencji kosmicznej ESA sieci namierzania, noszącej nazwę ESTRACK. Stacja korzysta z anteny o średnicy 5 metrów, która zapewnia możliwość namierzania europejskiej rakiety Ariane 5 w krytycznej fazie jej lotu.
Ze stacji skorzystano 15 lutego, kiedy to wyniesiony na orbitę został europejski statek transportowy ATV-2 Jan Kepler. W ładowni znajdował się ładunek dostawczy, m.in. jedzenie i paliwo dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Statki ATV są największymi i najbardziej zaawansowanymi bezzałogowymi statkami transportowymi, które obecnie dowożą towary na Stację ISS. „Jan Kepler” zadokował automatycznie do kosmicznego przyczółku 23 lutego i pozostanie podłączony do tylnego portu rosyjskiego modułu Zwiezda do czerwca tego roku. Jednym z głównych zadań ATV-2 jest podniesienie orbity ISS o kilkadziesiąt kilometrów.
Celem umieszczenia statku ATV na właściwej orbicie, nosiciele – rakiety Ariane 5 muszą kierować się po określonej trajektorii, prowadzącej dokładnie nad stacją Santa Maria zaledwie kilka minut po opuszczeniu wyrzutni europejskiego kosmodromu Kourou (Gujana Francuska).
Określona trajektoria lotu rakiet wymusiła stworzenie dedykowanej sieci namierzania, której zadaniem jest odbieranie w czasie rzeczywistym telemetrii z najważniejszych momentów wspinania się na planowaną orbitę. Na potrzeby startów statków ATV, stacje namierzania ESA wypełniają zadanie namierzania rakiet. Odbiorcą tych usług jest francuska agencja kosmiczna CNES.
Santa Maria jest jedną z pierwszych stacji namierzania ESA, która jest w stanie śledzić rakiety w „czasie lotu zasilanego”. Dodatkowo geograficzne położenie Azorów zapewnia idealne warunki do odbierania sygnałów z rakiet kierujących się na północny wschód od kosmodromu Kourou.
15 lutego, w czasie pierwszej fazy lotu rakiety Ariane 5, Santa Maria odebrała sygnały od rakiety przelatującej 130 km ponad Azorami. W czasie trwającego 8 minut okresu przebywania Ariane 5 w zasięgu stacji, zbierane były ważne dane telemetryczne, m.in. z systemów napędowych, nawigacyjnych czy naprowadzania.
W sierpniu i wrześniu 2010 roku przeprowadzone zostały serie testów technicznych, które poprzedziły test sprawności operacyjnej wykonany w styczniu tego roku. Dzięki pozytywnym rezultatom stacja Santa Maria stała się gotowa do pełnienia służby.
Po przelocie nad Azorami, Europą oraz południowo wschodnią Azją, rakieta Ariane 5 przeleciała nad Australią, gdzie weszła w zasięg wyposażonej w 15 metrowy talerz stacją w Perth oraz stacją w Awanura (Nowa Zelandia), także należącymi do ESA. Po wykonaniu pełnego okrążenia Ziemi, Ariane 5 nabierając wciąż wysokości ponownie przeleciała nad stacją Santa Maria, tym razem na wysokości 250 km. W tym momencie ATV-2 leciał już samodzielnie, a rakieta kierowała się ku planowanej destrukcji w czasie drugiej orbity.
Stacja Santa Maria wykorzystuje zalety związane z położeniem wysp Azorskich, zapewniając właściwą obsługę europejskich projektów kosmicznego przemysłu. Z pewnością jej działalność przełoży się na sprawniejsze działanie ESA oraz wsparcie rozwoju programów obserwacyjnych Ziemi, w szczególności programu monitoringu środowiska i bezpieczeństwa GMES (Global Monitoring for Environment and Security).
(ESA)
