Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznało dotację 612 tys. zł w ramach programu „Ideas plus” zespołowi badawczemu Pi of the Sky. Celem naukowym projektu naukowców z IPJ, CFT PAN, Wydziału Fizyki UW i CBK PAN są obserwacje wczesnej emisji optycznej stowarzyszonej z kosmicznymi procesami i zjawiskami zachodzącymi w bardzo silnych polach grawitacyjnych. Zostanie zbudowany nowy detektor, który umożliwi obserwacje jasnych rozbłysków na niebie z rozdzielczością czasową znacznie lepszą od jednej sekundy. Uczeni spodziewają się, że będzie to przełom w zakresie obserwacji zjawisk optycznych kosmicznego pochodzenia.
Celem naukowym projektu są obserwacje wczesnej emisji optycznej stowarzyszonej z kosmicznymi procesami i zjawiskami zachodzącymi w bardzo silnych polach grawitacyjnych. Przykładem takiego zjawiska są kosmiczne rozbłyski gamma (GRB), poszukiwane za pomocą sieci teleskopów umieszczonych na satelitach i na Ziemi. Pomimo sporej ilości obserwacji błysków gamma i towarzyszących im późnych poświat w różnych zakresach
widma, jedynie dla bardzo jasnego błysku zarejestrowanego 19 marca 2008 roku i oznaczonego jako GRB080319B zmierzone zostało z dużą rozdzielczością czasową promieniowanie optyczne równoczesne z promieniowaniem gamma.
W obserwacjach brał udział prototypowy detektor Pi of the Sky, umieszczony w Chile. Drugi polski teleskop-robot zbudowany przez twórcow projektu rozpoczął właśnie pracę w obserwatorium INTA w Hiszpanii, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Detektory zainstalowane w obu obserwatoriach pracują obecnie z rozdzielczością czasową około 10 sekund, a po modyfikacjach firmware osiągną rozdzielczość czasową rzędu 1 sekundy. Przełamanie bariery 1 Hz wymaga zastosowania jakościowo całkowicie nowego sprzętu i będzie możliwe dzięki doświadczeniu, zebranemu przez zespół Pi of the Sky w trakcie budowy i eksploatacji teleskopów-robotów.
Wykorzystanie detektora zbudowanego w ramach projektu pozwoli na przełom w zakresie obserwacji zjawisk optycznych kosmicznego pochodzenia. W wyniku projektu zostanie oprogramowany, uruchomiony i skalibrowany teleskop-robot wyposażony w optykę i kamery, umożliwiające obserwacje jasnych rozbłysków z rozdzielczością czasową znacznie lepszą od jednej sekundy w różnych zakresach widma i polaryzacjach.
Instrument zostanie włączony do sieci teleskopów współpracujących przy obserwacjach rozbłysków gamma, będzie także współpracował z detektorami fal grawitacyjnych. Wnioskodawcy spodziewają się, że w trakcie eksploatacji detektora zaobserwują co najmniej kilka wczesnych poświat optycznych stowarzyszonych z rozbłyskami gamma. Istnieje także szansa, w zależności od progu detekcji detektorów fal grawitacyjnych, na obserwacje emisji optycznej źródła fal grawitacyjnych.
(Instytut Problemów Jądrowych im. A. Sołtana, Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Badań Kosmicznych PAN)
Redakcja serwisu Kosmonauta.net dziękuje serdecznie dr Markowi Pawłowskiemu, Rzecznikowi IPJ za przesłaną informację.
