Zakończył się finał edukacyjnej kampanii balonów stratosferycznych BEXUS organizowanej corocznie przez Europejską Agencję Kosmiczną. Po raz pierwszy na pokładzie startującego balonu znalazł się eksperyment z Polski, zbudowany przez studentów Politechniki Warszawskiej. Instrument nosi nazwę SCOPE 2.0.
SCOPE 2.0 (Stabilized Camera Observation Platform Experiment) jest systemem sterowania i stabilizacji kamery. Zamontowany na pokładzie balonu stratosferycznego lub Bezzałogowego Statku Latającego ma za zadanie śledzić wybrane punkty na powierzchni Ziemi przy jednoczesnym eliminowaniu wpływu wahań na otrzymywane nagranie. „Urządzenie musi być tak zaprojektowane i skonstruowane, aby przetrwać bardzo ciężkie warunki lotu – nawet 8 godzin na wysokości 30 kilometrów nad Ziemią, przy temperaturze dochodzącej nawet do -70 stopni Celsjusza i ciśnieniu zbliżonemu do niskiej próżni”- wyjaśnia Łukasz Boruc, odpowiedzialny w SCOPE za analizy termiczne.
Pytany o motywy udziału w programie BEXUS, koordynator projektu Jarosław Jaworski opowiada: „To niesamowita przygoda i świetna zabawa, a także ogromne doświadczenie. W czasie rocznego projektu mamy okazję być kilkukrotnie w centrum technologicznym Europejskiej Agencji Kosmicznej ESTEC czy w kosmodromie Kiruna. Zawiązujemy mnóstwo znajomości – oprócz nas w kampanii uczestniczą dziesiątki studentów z innych państw Europy – Hiszpanii, Włoch, Niemiec. Pod czujnym okiem specjalistów, którzy na co dzień budują satelity i rakiety, mamy okazję stworzyć własny półprofesjonalny projekt, nauczyć się prawdziwych, kosmicznych standardów projektowania”.
Start balonu BEXUS 11, na pokładzie którego znajdował się SCOPE i pozostałe eksperymenty nastąpił 23 listopada z kosmodromu Esrange w Szwecji, położonego za północnym kołem podbiegunowym. Po kilku godzinach lotu gondola balonu opadła na spadochronie przy północnym wybrzeżu Bałtyku w Finlandii. Gondolę wraz z mieszczącymi się na niej eksperymentami odnaleziono po kilku dniach.
Program REXUS/BEXUS szansą dla studentów
Program REXUS/BEXUS (Rocket and Balloon Experiments for University Students) jest edukacyjną inicjatywą Niemieckiej (DLR) i Szwedzkiej (SNSB) Agencji Kosmicznej realizowaną we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA). Dzięki niej studenci z krajów członkowskich i współpracujących z ESA (w tym także z Polski) mają możliwość realizacji swoich pomysłów na rakiecie (REXUS) bądź balonie (BEXUS). Daje również jedyną w swoim rodzaju okazję zaprojektowania oraz budowy projektu zgodnie ze standardami przemysłu kosmicznego, pod czujnym okiem ekspertów z trzech różnych agencji kosmicznych. „Mamy nadzieję, że nasz udział w kampanii zapoczątkuje szerszy udział polskich studentów programach edukacyjnych ESA – mówi Krysia Macioszek, programistka SCOPE – obecnie z tej szansy korzystają głównie studenci niemieccy, skandynawscy, francuscy i włoscy.”
Studenckie Koło Astronautyczne miejscem realizacji marzeń o kosmosie
SCOPE 2.0 powstał w Studenckim Kole Astronautycznym przy wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej. SKA, bo taka jest skrótowa nazwa organizacji, zrzesza około 100 studentów zainteresowanych astronautyką. Może pochwalić się sporym doświadczeniem w realizacji projektów z branży kosmicznej. Członkowie koła biorą udział w budowie europejskiego studenckiego satelity okołoziemskiego ESEO oraz okołoksiężycowego ESMO. W swoim dorobku SKA ma takie projekty, jak łazik marsjański „Skarabeusz” na konkurs w Stanach Zjednoczonych czy szereg eksperymentów na Studenckie Kampanie Lotów Parabolicznych. Zdobywane doświadczenie nie marnuje się – absolwenci koła znajdują pracę w Centrum Badań Kosmicznych bądź kontynuują naukę na studiach doktoranckich. „Oprócz działalności ściśle projektowej SKA jest również głęboko zaangażowane w promocję kosmosu w Polsce, na przykład jako współorganizator zakończonych kilka tygodni temu Dni Technik Satelitarnych. Jesteśmy też zaangażowani w promocję polskiego dorobku naukowego na arenie międzynarodowej.” – podkreśla z dumą Magdalena Oleksy, nowa prezes koła.
Korzystna współpraca
SCOPE prawdopodobnie nigdy by nie powstał, gdyby nie Porozumienie o Europejskim Państwie Współpracującym (w skrócie PECS), które Rząd Polski podpisał w 2007 roku z Europejską Agencją Kosmiczną. Umożliwia ono polskim firmom i instytucjom (oraz studentom) udział w programach i projektach Agencji. SCOPE został prawie w całości sfinansowany z tego programu oraz ze środków, jakie Politechnika Warszawska przeznacza na projekty kół naukowych. „Z kolei Centrum Badań Kosmicznych umożliwiło dostęp do swoich laboratoriów oraz zapewniło nieocenioną pomoc merytoryczną” – wymienia Krzysztof Gedroyć, odpowiedzialny za elektronikę.
Przyszłość
„Obecnie czekamy na powrót przesyłki z eksperymentem do Polski – mówi Kamil Bobrowski, najmłodszy członek zespołu – Następnie czeka nas analiza zebranych danych. W czasie lotu SCOPE stracił komunikację ze Stacją Naziemną, musiał przejść w tryb autonomiczny przez co nie zrealizował części swoich zadań. Musimy ustalić dlaczego tak się stało.”
Do końca lutego zespół SCOPE musi przygotować obszerny raport dla Europejskiej Agencji Kosmicznej. Pracy jest dużo – raport oprócz wyników eksperymentu musi zawierać wnioski z całego okresu rocznej kampanii. „Po dostarczeniu dokumentu nasz udział w programie zostanie oficjalnie zakończony – mówi Jarosław Jaworski – natomiast SCOPE zostanie przekazany innemu zespołowi do kontynuacji i rozwoju. Później cały zespół skupi się na tym, żeby jak największą część zdobytej wiedzy przekazać koleżankom i kolegom z naszej organizacji”.
Dodatkowe informacje:
Blog projektu SCOPE 2.0: www.ska.pw.edu.pl/scope
Strona internetowa programu REXUS/BEXUS: www.rexusbexus.net
Projekty edukacyjne Europejskiej Agencji Kosmicznej: http://www.esa.int/SPECIALS/Education/
