Sylwetki: Krzysztof Boruń (1923-2000)

0

Od dzieciństwa interesował się Kosmosem, czytał książki SF (np. Żuławskiego), zaś w wieku 14 lat napisał opowiadanie „Światło Księżyca”. Skonstruował też własną lunetę. Żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego (członek załogi samochodu pancernego „Kubuś”). Odznaczony Warszawskim Krzyżem Powstańczym i innymi wysokimi odznaczeniami.

Po wojnie pracował jako dziennikarz w „Ilustrowanym Kurierze Polskim” w Bydgoszczy (1945-1953) i „Tygodniku Demokratycznym” w Warszawie (1953-1981). W latach 1982-1984 był redaktorem naczelnym „Astronautyki” i „Postępów Astronautyki”.

Opublikował ponad tysiąc artykułów poświęconych popularyzacji nauki, głównie astronautyki i cybernetyki. W roku 1954 w 11 numerze „Problemów” zamieścił artykuł „Podróże międzygwiezdne” (s.758-767) – będący bodaj pierwszą w języku polskim publikacją na ten temat.

Jeden z członków-założycieli Polskiego Towarzystwa Astronautycznego, wybierany wielokrotnie do władz Towarzystwa. Członek Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii od 1952 roku. Członek-założyciel Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego, także we władzach PTC.

Publikował liczne hasła na temat astronautyki w popularnych wydawnictwach encyklopedycznych, jak: „Księga odkryć i wynalazków” (Iskry, 1957), „Kto kiedy dlaczego” (5 tomów, Iskry, 1957-1972), „Techniczne nowości świata” (iskry, 1960), „Kto, kiedy, dlaczego w technice” (Iskry, 1966), „Kto, kiedy, dlaczego w kosmosie” (iskry, 1967), „Mały słownik cybernetyczny” (1973). W 1959 roku opublikował książkę „Księżyc zdobyty”, poświęconą lotom pierwszych sond księżycowych.

Od początku ukazywania się „Astronautyki” publikował w niej artykuły, opowiadania i serię felietonów pt. „Przez iluminator”.

Wspólnie z Andrzejem Trepką napisał trylogię międzygwiezdną: „Zagubiona przyszłość” (Iskry, 1954), „Proxima” (Iskry, 1956), „Kosmiczni bracia” (Iskry, 1959). Pomysły techniczne zaprezentowane w trylogii pokrywają się z wymienionymi w artykule „Podróże międzygwiezdne”. W 1960 roku Wiedza Powszechna wydała tom opowiadań Krzysztofa Borunia „Antyświat” (Antyświat, Fabryka szczęścia, List, koszmar).

Dopiero w latach siedemdziesiątych ukazały się kolejne powieści Borunia: „Próg nieśmiertelności” (Iskry, 1975) i „Ósmy krąg piekieł” (Krajowa Agencja Wydawnicza, 1978). Jednakże jego utwory ukazywały się w międzyczasie w tłumaczeniach na czeski, japoński, niemiecki, słowacki, rosyjski, ukraiński i węgierski.

W 1978 roku ukazał się także zbiór opowiadań  SF „Toccata” (KAW, 1978), zawierający opowiadania: „Trzecia możliwość”, „Algi”, „Toccata”, „Fantom”, „Cogito ergo sum”. Większość zawartych w nim utworów także dotyczy podróży kosmicznych.

W 1985 roku Krajowa Agencja Wydawnicza opublikowała kolejną powieść Krzysztofa Borunia „Małe Zielone ludziki” w której pojawia się problem zagrożeń ekologicznych i sterowania środkami psychotropowymi. W zbiorze opowiadań „Człowiek z mgły” (Alfa, 1986) oprócz już znanych opowiadań pojawiają się nowe: „Tryton 307”, „Człowiek z mgły”, oraz tekst publicystyczny „Spór o fantastykę”, w którym autor analizuje sytuację współczesnej fantastyki naukowej, złożony z czterech części: „Pod urokiem techniki”, „Skrzydła Ikara”, „Uczeń czarnoksiężnika” i „Archipelag Utopii”.

Z kolei w powieści „Jasnowidzenia inżyniera Szarka” (Iskry, 1990), główny bohater, pracownik elektrowni, jest świadkiem poważnej awarii, po której nabywa zdolności jasnowidzenia.

Krzysztof Boruń był także współautorem libretta (z Andrzejem Tylczyńskim) musicalu SF „Wygnanie z raju”, który miał prapremierę w Teatrze Muzycznym w Gdyni w 1969 roku. Dwa słuchowiska dla Polskiego Radia – „Cogito ergo sum” i „Zanim umrę” Krzysztof Boruń napisał w latach 70 XX wieku.

Do końca swojego życia zajmował się astronautyką, będąc prawdziwym „wizjonerem kosmosu” jak określił go Paweł Elsztein we wspomnieniu (Astronautyka, nr 3/2000). Ostatni artykuł Borunia na łamach tego czasopisma ukazał się rok wcześniej w 1999 roku, a dotyczył pierwszych załogowych lotów na Księżyc.

Piotr Podkowicz, PTA

Comments are closed.