Ten artykuł będzie stale uzupełniany w miarę rozwoju wydarzeń. Zapraszamy do relacji z drugiego w historii Międzynarodowej Stacji Kosmicznej awaryjnego, amerykańskiego spaceru kosmicznego EVA-16, którego rozpoczęcie zaplanowane jest na 13:55 CEST. Spacer będzie można oglądać na NASA TV. Dodatkowe informacje na temat sposobów odbierania NASA TV znajdują się na końcu tego artykułu.
Godzina 21:55 CEST (11.08.2010)
Drugi awaryjny spacer kosmiczny zakończony! Rozpoczęło się podnoszenie ciśnienia w śluzie Quest. Spacer trwał siedem godzin i 26 minut.
Godzina 21:40 CEST (11.08.2010)
Trwa krótka procedura dekontaminacyjna, która jest przeprowadzana z uwagi na potencjalną styczność astronautów z amoniakiem. Po tej procedurze powinna nastąpić represuryzacja modułu Quest.
Godzina 21:29 CEST (11.08.2010)
Trwa inwentaryzacja narzędzi, które astronauci mają ze sobą. Otwarto już osłonę termiczną śluzy Quest. Minęło 7 godzin od początku spaceru. O godzinie 23:00 CEST powinna rozpocząć się konferencja prasowa związana z dzisiejszym spacerem.
Godzina 21:15 CEST (11.08.2010)
Kończy się drugi spacer awaryjny. Astronauci niebawem przejdą do śluzy Quest.
Godzina 21:03 CEST (11.08.2010)
Powoli kończą się dodatkowe prace przy zapasowym module pompy. Niebawem astronauci zaczną pakować narzędzia a następnie przejdą do śluzy Quest.
Godzina 20:41 CEST (11.08.2010)
Rozpoczęły się prace przy usuwaniu osłony termicznej i zwalnianiu zatrzasków przytrzymujących zapasowy moduł pompy.
Godzina 20:30 CEST (11.08.2010)
Astronauta Wheelock jest w tej chwili przy elemencie S1 kratownicy Stacji, ale niebawem uda się na ESP-2. W międzyczasie kontrola naziemna ocenia ile dodatkowych zadań przeznaczyć dla astronautów na koniec tego spaceru.
Godzina 20:22 CEST (11.08.2010)
Tracy jest już przy ESP-2, gdzie zaraz zacznie zdejmować osłonę zapasowego modułu pompy, przygotowując w ten sposób ten element do przenosin, które nastąpią w trakcie następnego spaceru kosmicznego, który planowany jest obecnie na niedzielę. Zbliża się szósta godzina spaceru.
Godzina 20:17 CEST (11.08.2010)
Przed chwilą miała miejsce krótka “sesja” zdjęciowa. Astronauta Wheelock był fotografowany przez astronautkę Caldwell Dyson.
Godzina 20:09 CEST (11.08.2010)
Mija już ponad pięć godzin i 40 minut spaceru. Jak na razie prace przebiegają sprawnie – zupełnie inaczej niż podczas pierwszego spaceru awaryjnego EVA-15.
Godzina 19:57 CEST (11.08.2010)
Astronauta Doug Wheelock umieścił uszkodzoną pompę na elemencie POA systemu MBS, gdzie pozostanie ona przymocowana przynajmniej przez najbliższe kilka dni. Dzięki temu nie będzie przeszkodą w trakcie przenosin zapasowego urządzenia w trakcie kolejnego spaceru zaplanowanego obecnie na niedzielę.
Godzina 19:43 CEST (11.08.2010)
Wheelock przytrzymuje pompę w rękach, podczas gdy ramię stacji przenosi go w pobliże MBS.
Godzina 19:42 CEST (11.08.2010)
Astronauci podzielą się teraz pracą – Doug Wheelock zajmie się instalacją starej pompy na jej tymczasowym miejscu w POA, tymczasem Tracy Caldwell przejdzie na ESP 2 (External Stowage Platform 2), gdzie zacznie przygotowywać zapasowe urządzenie do instalacji, która nastąpi podczas kolejnego spaceru kosmicznego.
Godzina 19:29 CEST (11.08.2010)
Uszkodzona pompa opuściła element S1 stacji kosmicznej. Znajdowała się tam od 2002 roku, kiedy to została wyniesiona na orbitę razem z elementem S1 w ramach misji STS-112.
Godzina 19:18 CEST (11.08.2010)
AGB został zamocowany na pompie – dodatkowym elementem przytrzymującym jest rygiel, który Doug Wheelock obróci aby pewnie zablokować uchwyt na miejscu. Posłuży on do zamocowania pompy na MBS.
Godzina 19:14 CEST (11.08.2010)
Astronauci nadal pracują nad prawidłowym ustawieniem i połączeniem AGB z modułem pompy.
Godzina 18:59 CEST (11.08.2010)
Pompa znajduje się już w połowie poza elementem S1. Jest to urządzenie dość trudne w transporcie i nieporęczne – ma masę 353 kilogramów, a jego wymiary wynoszą 1,75 x 1,02 x 0,91 metra.
Godzina 18:52 CEST (11.08.2010)
Pompa powoli opuszcza element S1.
Godzina 18:39 CEST (11.08.2010)
Ostatni element przytrzymujący uszkodzoną pompę na segmencie S1 stacji kosmicznej został zwolniony – tym samym urządzenie to jest już niepołączone z ISS w żaden sposób. Astronauci przygotowują się teraz do instalacji uchwytu AGB – Adjustable Grapple Bar.
Godzina 18:26 CEST (11.08.2010)
Doug Wheelock rozpoczyna zwalnianie ostatniego rygla, przytrzymującego pompę na miejscu. Następnym etapem będzie instalacja uchwytu na samym module pompy.
Godzina 18:19 CEST (11.08.2010)
Wheelock jest właśnie przemieszczany na ramieniu SSRMS z powrotem na stanowisko pracy na elemencie S1. Tymczasem Tracy posprzątała okolice starej pompy w przygotowaniu do instalacji na niej AGB, a następnie wyjęcia uszkodzonego urządzenia.
Godzina 18:11 CEST (11.08.2010)
Kontrola Misji poinformowała, iż astronauci spędzili taką ilość czasu bez kontaktu z amoniakiem, iż ten który mógłby się zebrać gdzieś na skafandrach EMU już wysublimował.
Godzina 18:05 CEST (11.08.2010)
Tracy zakończyła kompletne odkręcenie 3 z czterech bolców mocujących starą pompę do S1. Wheelock podejmuje adapter AGB.
Godzina 17:48 CEST (11.08.2010)
Shannon przemieszcza teraz Wheelocka na platformę sprzętową ESP-2 przy śluzie Quest, gdzie znajduje się adapter AGB (Adjustable Grapple Bar). Element ten zostanie zabrany z platformy przez Wheelocka z powrotem do miejsca pracy przy stary Module Pompy. AGB zostanie zainstalowany na pompie, dzięki czemu będzie możliwe jej wyjęcie za pomocą ramienia SSRMS. w chwili obecnej Wheelock ma świetną perspektywę na ISS oraz Południową Amerykę widoczną około 350 kilometrów poniżej. Zdjęcia w galerii.
Godzina 17:26 CEST (11.08.2010)
Mijają prawie 3 godziny od rozpoczęcia spaceru. Tracy zdołała już odłączyć wszystkie 5 przewodów elektrycznych/danych. Wheelock odkręca dalej bolce.
Godzina 17:12 CEST (11.08.2010)
Doug odkręcił pierwszego bolca bez problemów. W chwili obecnej został przysunięty przez manipulator SSRMS do pozycji odkręcenia drugiego bolca. Tracy odłączyła do tej pory trzy z pięciu przewodów elektrycznych.
Godzina 17:02 CEST (11.08.2010)
Wheelock zajmie się teraz odkręcaniem czterech bolców, które przytwierdzają pompę do kratownicy S1. Tracy odłączyła już dwa z pięciu przewodów J.
Godzina 16:58 CEST (11.08.2010)
Astronauci przeprowadzają w tej chwili inspekcję skafandrów EMU w poszukiwaniu jakichkolwiek zanieczyszczeń amoniakiem.
Godzina 16:49 CEST (11.08.2010)
Tracy przystąpiła do rozłączania wszystkich pięciu przewodów elektrycznych/danych. Przewody noszą oznaczenia od J1 do J5.
Godzina 16:43 CEST (11.08.2010)
Operator ramienia SSRMS – Shannon Walker, przemieszcza właśnie Doug’a do lepszej pozycji z dostępem do tymczasowo umieszczonego modułu obejścia (jumper box), do którego zostały przymocowane dwa przewody chłodzące. Teraz Doug Wheelock rozłączy te przewody (zaczynając od M2), dzięki czemu będzie można ‘przeczyścić’ z amoniaku moduł obejścia.
Godzina 16:38 CEST (11.08.2010)
Dzisiejszy sukces z odłączeniem przewodu M3 oraz stosunkowo niewielkiej ilości amoniaku prawdopodobnie możemy zawdzięczać operacji obniżenia ciśnienia w Obwodzie A z 370 psi do 200 psi, które zostało wykonane na przełomie poniedziałku/wtorku jako jeden z zabiegów przygotowawczych do dzisiejszego spaceru.
Godzina 16:32 CEST (11.08.2010)
Kontrola obmyśla plan na dalszą część spaceru. Astronauci są teraz 30-45 minut do przodu względem oryginalnego planu! 2 godziny spaceru właśnie minęły.
Godzina 16:25 CEST (11.08.2010)
Sukces! Po kilkudziesięciu minutach walki z tym przewodem (w czasie dwóch spacerów kosmicznych), przewód wyskoczył z ‘kontaktu’.
Godzina 16:19 CEST (11.08.2010)
Wheelock przystąpił do rozłączania przewodu M3. Zdjęcie w galerii.
Godzina 16:16 CEST (11.08.2010)
Tracy zainstalowała z powrotem osłonę termiczną na DDCU. Wózek CETA może zostać tam gdzie jest. Astronautka wraca w tej chwili na stanowisko pracy przy Module Pompy. Kontrola dała właśnie GO na rozłączenie przewodu M3.
Godzina 16:11 CEST (11.08.2010)
Okazuje się, że Tracy nie musi zamykać zaworu po swojej stronie (który miał zmniejszyć ciśnienie w Obiegu A). Wheelockowi udało się zamknąć zawór na M3.
Godzina 16:07 CEST (11.08.2010)
Widoczny jest ponowny wyciek amoniaku, niezbyt wielki – widać jednak latające płatki tej toksycznej substancji.
Godzina 16:00 CEST (11.08.2010)
Nastąpiła mała zmiana planów. Wheelock zajmie się w pierwszej kolejności próbą odblokowania przewodu M3,w czasie gdy Tracy będzie szukała lepszej pozycji do zamknięcia zaworu M1/F55 przy jednostce DDCU. Oryginalnie zamknięcie zaworu przez Tracy miało zmniejszyć ciśnienie w obwodzie z chłodziwem.
Godzina 15:56 CEST (11.08.2010)
Niestety Tracy ma problemy z zablokowaniem zaworu M1/F55. Guzik, który musi nacisnąć, odmawia posłuszeństwa.
Godzina 15:50 CEST (11.08.2010)
Shannon Walker, która operuje ramieniem SSRM, przesuwa Wheelocka bliżej miejsca pracy – nad przewody chłodzące przy Module Pompy.
Godzina 15:45 CEST (11.08.2010)
Tracy zdjęła osłonę termiczną na połączeniu kratownic S1/S3, celem dostania się do DDCU. Teraz zamknie tam zawór M1/F55. Wheelock z kolei instaluje się na platformie APFR.
Godzina 15:30 CEST (11.08.2010)
Tymczasem Doug Wheelock rozpocznie rozkładanie platformy APFR, na której będzie mógł stać (będzie ona podłączona do manipulatora SSRMS), uzyskując tym samym lepszy dostęp do miejsca pracy z zaworami.
Godzina 15:25 CEST (11.08.2010)
Hamulce wózka CETA odblokowane, Tracy robi sobie miejsce na dojście do zaworu.
Godzina 15:15 CEST (11.08.2010)
Tracy pracuje teraz na przejściu z kratownicy S1 na S3, gdzie robi miejsce na przesunięcie wózka CETA. Dzięki temu będzie ona miała dostęp do zaworu M1/F55 przy jednostce DDCU.
Godzina 14:58 CEST (11.08.2010)
Douglas Wheelock w tej chwili przemieszcza się na kratownicę ISS skąd podejmie narzędzie VTE (Vent Tool Extender), które po podłączeniu do zaworu umożliwi pozbycie się na zewnątrz całego zaległego amoniaku. Tracy z kolei przemieszcza się na skraj kratownicy S1, gdzie otworzy zawór QD M1/F55 przy jednostce DDCU (DC to DC Conversion Unit).
Godzina 14:47 CEST (11.08.2010)
Spacerowicze sprawdzili systemy linek asekuracyjnych i zamykają w tej chwili właz zewnętrzny śluzy Quest. Prace zaplanowane na ten spacer niebawem się rozpoczną.
Godzina 14:27 CEST (11.08.2010)
Start EVA-16. Astronauci przełączyli się na zasilania bateryjne, co oznacza początek spaceru EVA-16.
Godzina 14:26 CEST (11.08.2010)
Proces obniżania ciśnienia się zakończył. Astronauci dostali pozwolenie na otwarcie włazu.
Godzina 14:09 CEST (11.08.2010)
Proces zatrzymał się przy ciśnieniu 5 psi. Astronauci sprawdzają ciśnienie we własnych skafandrach. Teraz proces obniżania jest kontynuowany.
Godzina 14:02 CEST (11.08.2010)
Ciśnienie wynosi 8 psi i spada.
Godzina 13:56 CEST (11.08.2010)
Rozpoczęło się obniżanie ciśnienia w śluzie Quest.
Godzina 13:50 CEST (11.08.2010)
Początek spaceru planowany jest na godzinę 14:20 CEST.
Godzina 13:46 CEST (11.08.2010)
Shannon i Fiodor dostali zgodę na zamknięcie włazu pomiędzy przedziałem sprzętowym, a śluzą (w której są już spacerowicze) modułu Quest.
Godzina 13:29 CEST (11.08.2010)
Widzimy już na żywo co się dzieje w przedziale sprzętowym (Equipment Lock) modułu Quest, gdzie Shannon Walker oraz Fiodor Jurczychin mocują awaryjne plecaki bezpieczeństwa SAFER do skafandrów dzisiejszych spacerowiczów – Doug’a Wheelock’a oraz Tracy Caldwell Dyson.
Godzina 13:12 CEST (11.08.2010)
Zaczęła się transmisja na NASA TV. Astronauci niebawem wejdą do śluzy Quest i zacznie się dekompresja.
Godzina 12:18 CEST (11.08.2010)
W tej chwili trwają przygotowania w module Quest do dzisiejszego spaceru. Astronauci są już ubrani w skafandry EMU i niedługo rozpocznie się procedura przeczyszczenia systemów EMU.
Godzina 07:00 CEST (11.08.2010)
Po nie zakończonym pomyślnie pierwszym spacerze awaryjnym EVA-15, który miał miejsce w zeszłą sobotę, astronauci Douglas Wheelock oraz Tracy Caldwell Dyson w dniu dzisiejszym ponownie wyjdą w przestrzeń kosmiczną. Wszystkie czynności podczas awaryjnych spacerów kosmicznych (więcej na ten temat można przeczytać w naszym podsumowaniu spaceru EVA-15) skupione są wokół deinstalacji oraz wymiany uszkodzonego Modułu Pompy amoniaku Obwodu A zewnętrznego systemu chłodzącego ETCS Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W czasie dzisiejszego spaceru EVA-16 astronauci zmierzą się drugi raz z odłączeniem przewodu M3, który to przyczynił się do sporych opóźnień w naprawach oraz dodania trzeciego awaryjnego spaceru, planowanego obecnie na najbliższą niedzielę (15.08).
W chwili obecnej astronauci jeszcze śpią, odizolowani w śluzie Quest, w której ciśnienie zostało wczoraj standardowo, zgodnie z procedurami przygotowawczymi, zmniejszone z 14.7 do 10.2 psi. Dzięki temu zabiegowi z organizmów Doug’a oraz Tracy zostanie usunięty azot, który mógłby przyczynić się do bardzo przykrych dolegliwości. Warto wiedzieć, iż ciśnienie utrzymywane w skafandrach EMU jest bardzo niskie (rekompensuje się to czysto tlenową atmosferą), umożliwiając spacerowiczom wykonywanie w miarę skoordynowanych i płynnych ruchów.
Pobudka zaplanowana jest na godzinę 8:00 CEST, chociaż z najnowszych informacji dowiadujemy się o godzinnym opóźnieniu spaceru (13:55, zamiast 12:55). Menadżerowie NASA tłumaczą to potrzebą dopięcia ostatnich procedur związanych z obsługą manipulatora SSRMS (Space Station Remote Manipulator System), za sterami którego ponownie stanie Shannon Walker. Ponadto załoga dzięki temu opóźnieniu otrzyma więcej czasu na odpoczynek przed spacerem.
Wstępnie szacuje się, że czas trwania spaceru wyniesie pomiędzy 6, a 6.5 godziny. Będzie to krótszy spacer od sobotniego EVA-15 (8 godzin i 3 minuty) na skutek użycia przez astronautów pochłaniaczy CO2 METOX, które posiadają tę zaletę, iż można je ładować i używać powtórnie, w przeciwieństwie do używanych podczas pierwszego spaceru EVA-15 kanistrów LiOH. Minusem używania kanistrów METOX jest z kolei krótszy czas działania.
Na środowy spacer EVA-16 planuje się zmniejszyć ciśnienie w Obiegu A z 370 psi do 200 psi, co uda się osiągnąć poprzez zamknięcie dwóch zaworów QD (Quick Disconnect) znajdujących się na przeciwnych końcach konstrukcji kratowniczej S1. Zmniejszy to fragment obwodu chłodzącego, który będzie ‘przeczyszczony’, kierując wydalany amoniak poza stację. Na początku przewiduje się utratę 6.80 kilogramów NH3 (amoniak) z samego przewodu, później uwolnione zostanie niecałe 10 kilogramów z samego Modułu Pompy.
Zabieg ten teoretycznie pozbawi ciśnienia przewód M3, umożliwiając zamknięcie zaworu oraz jego odłączenie.
W dalszej kolejności (już wg oryginalnego planu), odłączone zostanie 5 przewodów zasilania/danych, a następnie 4 bolce przytwierdzające Moduł Pompy do Zatoki 7 na S1. Pompa zostanie po tym wyjęta (wcześniej zostanie zainstalowany na niej port AGB umożliwiający jej pochwycenie przez SSRMS) i umieszczona tymczasowo na adapterze POA (Payload ORU Accommodation) znajdującym się na MBS (Mobile Base System).
Instalacja nowej pompy oraz podłączenie wszystkich podłączeń będzie miało miejsce podczas trzeciego spaceru. Jeżeli zajdzie taka potrzeba może być wzięta pod uwagę opcja realizacji czwartego spaceru kosmicznego.
Transmisja wydarzeń ze stacji ISS ruszy na stronie NasaTv około godziny 13:00 CEST.
Artykuł live z pierwszego spaceru kosmicznego można znaleźć tutaj: LINK
Dodatkowe informacje na temat Międzynarodowej Stacji Kosmicznej można znaleźć w wątku na polskojęzycznym forum astronautycznym PFA: LINK
O programach i sposobach oglądania NASA TV można przeczytać pod tym linkiem: LINK
