Oszacowanie kosztów powtórzenia misji Apollo-Soyuz (1974)

0

Korzenie Apollo-Soyuz Test Project sięgają rozmów mających na celu rozwój wspólnego amerykańsko-radzieckiego systemu dokującego na potrzeby ratownictwa kosmicznego. Koncepcja Common Docking System, została po raz pierwszy przedstawiona w 1970 roku. Przyjęto jednak, że system dokowania zostanie zbudowany na potrzeby przyszłych pojazdów kosmicznych, a nie dla istniejących w owym czasie pojazdów Apollo oraz Sojuz. Szybko jednak się okazało, że wspólne radziecko-amerykańskie misje kosmiczne służą celom politycznym obu krajów, dzięki czemu projekt krótkoterminowych misji z dokowaniem szybko nabrał rozpędu. Kolejnym krokiem do jego realizacji stało się moskiewskie spotkanie Prezydenta Nixona z Premierem ZSRR Aleksiejem Kosyginem w maju 1972 roku, na którym podpisano umowę wzywająca oba kraje do wspólnej misji Apollo-Sojuz w lipcu 1975 roku.

NASA i firmy będące wykonawcami przeprowadzały wiele studiów rozszerzających zakres programu ASTP (Apollo-Soyuz Test Project), nawet zanim został on formalnie zatwierdzony – przykładowo w kwietniu 1972 roku McDonnell Douglas zaproponował koncepcję stacji kosmicznej, będącej międzynarodowym kompleksem orbitalnym złożonym z laboratoriów Skylab oraz Salut. W pierwszych miesiącach 1974 roku, Flight Operations Directorate (FOD), mieszczący się w Centrum Kosmicznym im. Johnsona w Houston (Teksas), zbadał czy istniała możliwość wykonania drugiej misji ASTP w 1977 roku. Propozycja lotu w tym roku miała wypełnić spodziewaną, trzyletnią przerwę w amerykańskich lotach załogowych, która miała nastąpić pomiędzy misją ASTP w 1975 roku, a pierwszym, spodziewanym lotem wahadłowca.

Krótki etap studiów przeprowadzonych w JSC skupił się na wymaganiach misji, nad którą to centrum było bezpośrednio odpowiedzialne. FOD założył, że Apollo CSM-119 będzie służyć jako główny pojazd kosmiczny w misji ASTP 1977, oraz, że Stany Zjednoczone ponownie będą krajem, który dostarczy moduł cumowniczy (Docking Module – DM), do połączenia Apollo CSM wraz z radzieckim pojazdem Sojuz. CSM-119 został skonfigurowany jako pięcioosobowy pojazd ratunkowy dla stacji kosmicznej Skylab – prace nad jej modyfikacjami na potrzeby kapsuły rezerwowej misji ASTP 1975 rozpoczęły się, gdy FOD zakończyło swoje studium, tuż po tym jak trzecia i ostatnia załoga Skylaba powróciła na Ziemię w lutym 1974 roku. FOD zasugerował, że jeśli konieczne będzie powstanie zapasowej kapsuły na potrzeby misji ASTP 1977, zadanie to przypadnie niedokończonemu pojazdowi CSM-115, który został zabezpieczony w magazynie na terenie Kalifornii, po tym jak misja księżycowa Apollo 19 została odwołana.

FOD założył także, że główna załoga ASTP, w której skład wchodzili Thomas Stafford, Vance Brand i Deke Slayton, będzie służyć również jako zapasowa załoga dla misji ASTP 1977, podczas gdy zapasowa załoga misji ASTP 1975 – Alan Bean, Ronald Evans i Jack Lousma – staną się główną załogą ASTP 1977. FOD zauważył jednak, że założenie to było prawdopodobnie mało realne. W razie gdyby istniała potrzeba powołania nowych członków załóg, FOD stwierdził, że ich szkolenie zajęłoby około 20 miesięcy, w którego trakcie przeszliby także intensywną naukę języka rosyjskiego.

FOD ocenił, że wsparcie firmy Rockwell International dla projektu lotu ASTP 1977, wymagałoby funduszy w wysokości około 49.6 miliona dolarów, podczas gdy nowe eksperymenty, dziewięć nowych skafandrów kosmicznych oraz „urządzenia dostarczone przez Rząd” wymagałyby w sumie 40 milionów dolarów. Zakończenie modyfikacji pojazdu kosmicznego Apollo CSM-115 do roli systemu zapasowego – 25 milionów dolarów. Koszty instytucjonalne – na przykład pracy Mission Control oraz Command Module Simulator (CMS), druk podręczników szkoleniowych, dokumentacji lotu, a kosztów działalności kafeterii po godzinach – w sumie wyniosłyby około 15 milionów dolarów. Całkowity koszt wyniósłby zatem około 104.7 miliona dolarów w wariancie bez pojazdu zapasowego CSM, oraz 129.7 miliona dolarów, jeśli jej budowa zostałaby dokończona.

Badania FOD zidentyfikowały „dwa dodatkowe, poważne problemy”, które stanęły na drodze misji ASTP 1977, oba związane z planami JSC, dotyczącymi budowy wahadłowców kosmicznych. Pierwszym z nich było to, że CMS musiałby zostać usunięty, aby można było zrobić miejsce dla planowanych symulatorów promów kosmicznych. Pozostawienie ich na miejscu, aby mogły stanowić wsparcie dla misji ASTP 1977 oznaczałoby przesunięcie dostępności symulatorów wahadłowca.

Poważniejszym problemem był jednak fakt, że do misji ASTP 1977 wymagana by była obecność 75% wszystkich kontrolerów lotu (około 100 osób), przez okres od sześciu miesięcy przed lotem oraz w trakcie misji. W tym samym czasie, NASA planowała przeprowadzić testy „horyzontalne” lotu wahadłowca. Oznaczałyby one lot promu kosmicznego na grzbiecie specjalnie przystosowanego samolotu Boeing 747, następnie samolot uwolniłby orbiter, a ten wykonałby swobodny lot szybowcowy z powrotem na Ziemię. FOD ocenił, że Centrum Kosmiczne im. Johnsona musiałoby zatrudnić nowych kontrolerów, jeśli miałoby stanowić wsparcie zarówno misji ASTP 1977 jaki i testów wahadłowca w locie. Nowi kontrolerzy musieliby także odbyć konieczne szkolenia, aby wspierać próby z wahadłowcem, podczas gdy doświadczeni znaleźliby zajęcie przy misji ASTP 1977.

Pojazd załogowy misji ASTP 1975 – Apollo CSM (CSM-111),  poleciał na orbitę okołoziemską na rakiecie Saturn IB 15 lipca 1975 roku. Rakieta ta, będącą ostatnią z rodziny Saturn, wystartowała z wyrzutni LC-39B – jednej z dwóch, które stanowiły miejsca startów ciężkich rakiet księżycowych Saturn V, zamiast LC-34, czy LC-37 – wyrzutni wykorzystywanych przez loty Saturnów IB w programie księżycowym (obecnie wyrzutnia LC-39A służy jako wyrzutnia wahadłowców, a LC-39B po latach wsparcia programu STS, została już zmodyfikowana na potrzeby programu Constellation). Powodem lotu z tej wyrzutni był fakt, iż w NASA panował pogląd, że utrzymanie kompleksów startowych dla rakiet Saturn IB na potrzeby programu Skylab oraz misji ASTP będzie zbyt kosztowne. Zamiast tego na wyrzutni przeznaczonej dla większych rakiet LC-39A, zainstalowano specjalną konstrukcję, „piedestał”, który umożliwiał start misji Skylab 2, 3 i 4, a także lot Saturna IB w misji ASTP 1975, oraz wykorzystanie istniejących połączeń, oryginalnie przeznaczonych dla Saturna V – wraz z ramieniem, po którym astronauci udawali się do pojazdu.

Po osiągnięciu orbity, pojazd CSM misji ASTP obrócił się o 180 stopni i zacumował do modułu cumowniczego, zamontowanego na szczycie drugiego stopnia rakiety Saturn IB. Następnie wycofał się, wyciągając moduł ze stopnia, a potem rozpoczął manewry, mające zmniejszyć dzielącą go odległość od radzieckiego pojazdu Sojuz 19, który znalazł się na orbicie osiem godzin wcześniej, wynosząc załogę, którą stanowili kosmonauci Aleksiej Leonow oraz Walerij Kubasow. Dwa pojazdy zacumowały 17 lipca, a po raz ostatni rozłączyły się dwa dni później – 19 lipca. Sojuz 19 wylądował 21 lipca, podczas gdy ostatni pojazd Apollo, który odbył lot kosmiczny, wodował w pobliżu Hawajów 24 lipca 1975 roku – dokładnie sześć lat po powrocie misji Apollo 11 z Księżyca.

Propozycja powtórzenia podobnej misji w roku 1977 uzyskała jednak niewielkie zainteresowanie. Choć rozmowy mające na celu umożliwienie cumowania amerykańskiego promu kosmicznego z radziecką stacją kosmiczną Salut wznowiono w maju 1975 roku, to nie istniały plany dodatkowych, wspólnych misji radziecko-amerykańskich, w czasie gdy kapsuła Apollo misji ASTP wodowała na Oceanie Spokojnym. Negocjatorzy w sprawie misji wahadłowiec-stacja Salut uzyskali jednak pewien postęp w latach 1975-1976, choć decyzja o podpisaniu porozumienia została odroczona przez Stany Zjednoczone do czasu zakończenia wyborów w 1976 roku. W maju 1977 roku obie strony formalnie zgodziły się, że misja promu kosmicznego do stacji kosmicznej Salut powinna się odbyć. Jednakże we wrześniu 1978 roku, NASA ogłosiła, że rozmowy na ten temat zakończyły się i trwa opracowywanie szczegółowego raportu podsumowującego rezultaty. Po radzieckiej inwazji na Afganistan w grudniu 1979 roku, wszelkie prace w kierunku międzynarodowej misji amerykańsko-radzieckiej zostały przerwane.

David S.F. Portree
Beyond Apollo blog

Na podstawie:

Memorandum for the Record, “information … developed in estimating the cost of flying a second Apollo-Soyuz Test Project (ASTP) mission in 1977,” NASA Johnson Space Center, April 4, 1974.

Thirty Years Together: A Chronology of U.S.-Soviet Space Cooperation, NASA CR 185707, David S. F. Portree, February 1993.

{module [346]}

Start rakiety Saturn IB z wyrzutni LC-39B w misji ASTP; widoczny 'piedestał' platformy startowej (NASA - MSFC-75-SA-4105-2C)

Rakieta wraz z pojazdem załogowym Sojuz 19 na wyrzutni startowej na kosmodromie Bajkonur (NASA - GPN-2002-000154)

Comments are closed.