Obserwacje gromady kulistej M30 pozwoliły na rozróżnienie dwóch populacji nietypowych niebieskich gwiazd (Blue Stragglers), co wskazuje że gwiazdy te powstawały na dwa sposoby podczas zadania się jądra gromady kilkaset milionów lat temu.
Gwiazdy w gromadach kulistych są zazwyczaj bardzo stare. Mała część gwiazd w takich gromadach wydaje się jednak dużo młodsza. Ponieważ sprawiają wrażenie jakby opuściły normalną linię ewolucyjną prowadzącą do czerwonych olbrzymów są potocznie nazywane “niebieskimi maruderami”. Badania takich gwiazd za pomocą HST zostały przeprowadzone na przykładzie gromady M30. Jest ona położona w odległości 28 000 lat świetlnych. Została odkryta w 1764r przez Charlesa Messiera. Ma średnicę około 90 lat świetlnych.
Nietypowe gwiazdy niebieskie mogły uzyskać swoje właściwości na dwa sposoby. Według pierwszego mechanizmu początkowo były one członkami ciasnych układów podwójnych. W takich układach jedna z gwiazd wyrywała świeży wodór ze swojej towarzyszki, dzięki czemu stawała się gorętsza i bardziej niebieska. Według drugiego mechanizmu gwiazdy takie powstawały podczas zderzeń dwóch gwiazd w gęstej gromadzie kulistej. Podczas takiego zderzenia dwie gwiazdy zlewały się ze sobą, a w jądrze nowo powstałego obiektu materia była wymieszana. W obu przypadkach gwiazdy takie wydają się młodsze niż są w rzeczywistości.
Obserwacje M30 wykazały, że nietypowe niebieskie gwiazdy dzielą się na dwie grupy wyraźnie różniące się właściwościami. Pochodzenie jednej z nich można wytłumaczyć modelem układu podwójnego, a drugiej – modelem zderzeń. Oba procesy zachodziły więc równolegle w obrębie jednej gromady.
Dzięki danym z kamery WFPC2 można było stwierdzić, że gwiazdy niebieskie koncentrują się w kierunku centrum gromady bardziej niż zwyczajne gwiazdy w gromadzie. Wskazuje to, że są one bardziej masywne od moralnych gwiazd i z czasem migrują do środka gromady.
Uważa się że w czasie ostatnich kilkuset milionów lat w gromadzie M30 nastąpiła szybka migracja gwiazd do jej środka, co znacznie zwiększyło jej gęstość. Spowodowało to wzrost częstości zderzeń gwiazd i wytworzyło grupę gwiazd niebieskich powstających podczas kolizji. Z drugiej strony wzmożone oddziaływania pomiędzy gwiazdami zaburzyły układy podwójne i wpłynęły na tworzenie niebieskich gwiazd powstających poprzez akrecję.
Około 10% badanych gromad kulistych doświadczyło zapadania jądra. Badania te jednak po raz pierwszy pokazały wpływ tego procesu na populację gwiazd w gromadach. Dalsze badania pokażą, czy również w innych gromadach można wyróżnić dwa typy gwiazd niebieskich.
Źródło: ESA
