10 lat temu działalność rozpoczął jeden z najciekawszych projektów naukowych, w którym może uczestniczyć każdy (komputer). Jest to projekt związany z nasłuchem radiowym Wszechświata w poszukiwaniu obcych cywilizacji. Po dziesięciu latach nasłuchu i analizy danych nie znaleziono żadnych kosmitów, ale zebrano sporo informacji na temat internetowych projektów rozproszonych.
Wprowadzenie
SETI, czyli Search for ExtraTerrestial Intelligence to próba odpowiedzi na jedno z najbardziej nurtujących pytań – czy jesteśmy sami we Wszechświecie. Początki SETI to rok 1959, gdy dwóch młodych wówczas fizyków – Philip Morrison i Giuseppe Cocconi – opublikowali artykuł pod tytułem “Searching for Interstellar Communications” w czasopiśmie Nature. W artykule tym opisano pasmo radiowe w okolicach 1420 MHz (tzw. water hole), gdzie Wszechświat jest naturalnie ‘cichy'(1).
Pomysł nasłuchu kosmosu w tym paśmie zaczął być realizowany już w 1960 roku w ramach projektu Ozma(2), przy użyciu 26 metrowego radioteleskopu w Green Bank (Zachodnia Virginia, USA). Nasłuchiwano dwóch pobliskich gwiazd, podobnych do Słońca – Tau Ceti i Epsilon Eridani. Cały projekt trwał cztery miesiące i nie zarejestrowano niestety żadnego pozaziemskiego sygnału.
W ciągu następnych lat i dekad zapoczątkowano następne projekty badawcze poszukujące obcych w ramach SETI. Od czasu do czasu zdarzały się ciekawsze sygnały, jednak nigdy wystarczająco przekonywujące i eliminujące potencjalne zakłócenia (satelity, szum, samoloty, błędy rejestracji itp itp). Wśród nich najciekawszym sygnałem był bez wątpienia sygnał silny “Wow”(3), zarejestrowany w sierpniu 1977 roku. Niestety, sygnał odebrano tylko raz.
SETI at Home
Wreszcie, w maju 1999 roku University of California w Berkeley, uruchomił projekt analizy danych SETI @ Home. Projekt wykorzystywał wiele zdobyczy lat 90. XX wieku – czyli rosnącą moc obliczeniową komputerów domowych, rosnącą ilość ludzi posiadających komputery, popularność internetu oraz spore zainteresowanie SETI.
SETI @ Home miał dwa główne cele. Pierwszy z nich to oczywiście poszukiwanie sygnałów nadanych przez obce cywilizacje. Drugi to analiza danych za pomocą obliczeń rozproszonych. Radioteleskop zbierający dane dla tego projektu to Arecibo (4). Oczywiście radioteleskop ten nie jest dedykowany SETI @ Home – dane dla użytku tego programu są zbierane podczas innych obserwacji radioastronomicznych. Jest to zatem swoisty rodzaj zbierania danych ‘na gapę’.
Każdy, kto chciałby dołączyć do projektu ściąga odpowiedni klient SETI @ Home, który działa albo jako wygaszacz ekranu albo też wykorzystując niewykorzystane w danej chwili moce obliczeniowe komputera. W chwili obecnej istnieje wiele różnych klientów SETI @ Home pod różne platformy, więc pewnie każdy zainteresowany znalazł by coś dla siebie.
Wyniki badań
W ciągu dziesięciu lat nasłuchu kosmosu nie namierzono żadnego sygnału, który by jednoznacznie dałoby się zweryfikować jako pochodzący od innej cywilizacji. Zarejestrowano jednak ciekawe sygnały – już w pierwszych trzech latach sygnałów wymagających dodatkowej analizy albo i nawet kolejnej sesji z radioteleskopem było ponad sto (5). Najciekawszy zarejestrowany sygnał o nazwie SHGb02+14a został zarejestrowany 1 września 2004 roku, jednak ostatecznie nie udało się wyjaśnić jego natury (6).
Początkowo zakładano, że ilość użytkowników SETI @ Home to będzie nie więcej niż 100000. Program okazał się być znacznie bardziej popularny od założeń – obecnie jest to 5,2 mln użytkowników. Wielu wśród tych użytkowników używa wielu komputerów do analizy danych – zwane jest to jako “SETI farms”. Zdarzały się także przypadki instalowania klienta SETI @ Home na komputerach biurowych – kilka osób zwolniono nawet za to!
Dzięki milionom użytkowników i jeszcze większej ilości komputerów biorących udział w przetwarzaniu danych, SETI @ Home może poszczycić się naprawdę dużymi mocami obliczeniowymi – porównywalnymi z największymi superkomputerami na świecie. Ponadto, pojawiły się i inne projekty obliczeń rozproszonych – związanych z badaniami klimatu, medycyną, biologią czy matematyką.
Przyszłość SETI @ Home
W chwili obecnej przyszłość SETI @ Home nie wygląda zbyt dobrze. Radioteleskop Arecibo prawdopodobnie zostanie zamknięty w 2011 roku (już za dwa lata!) z uwagi na brak funduszy, a sam projekt SETI jest utrzymywany głównie przez prywatnych sponsorów i darczyńców. Jeśli Arecibo zostanie zamknięte w 2011 roku, SETI przestanie otrzymywać dane do analizy.
Są też i inne pomysły – jednym z nich było użycie jednego z australijskich radioteleskopów do rozpoczęcia badań na półkuli południowej. Nic więcej niestety nie zrealizowano ponad plany.
Prawdopodobnie najbardziej realne wydaje się połączenie z projektem Astropulse, który skupiać się będzie także na badaniu pulsarów i czarnych dziur. (7)
Niemniej jednak SETI @ Home z pewnością jest symbolem rozwoju technik komputerowych w pierwszej dekadzie XXI wieku, rosnącej siły internetu jako miejsca wymiany i analizy danych oraz – z pewnością chęcią odpowiedzi na pytanie – czy jesteśmy sami we Wszechświecie.
Źródła informacji – fora astronomiczne A4U i A-F:
http://astro4u.net/yabbse/index.php?topic=14959.0
http://astro-forum.org/Forum/10-lat-SETI-Home-t27164.html
(1) http://www.setileague.org/general/waterhol.htm
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/Project_Ozma
(3) http://en.wikipedia.org/wiki/Wow!_signal
(4) http://en.wikipedia.org/wiki/Arecibo_Observatory
(5) http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=10922
(6) http://en.wikipedia.org/wiki/Radio_source_SHGb02%2B14a
(7) http://setiathome.berkeley.edu/ap_info.php
