Obserwatorium kosmiczne Kepler bada odległe gwiazdy

0

Obserwatorium kosmiczne Kepler wystrzelono w marcu 2009 roku w celu poszukiwania tranzytujących planet pozasłonecznych. Dzięki jednoczesnemu monitorowaniu światła około 150 tysięcy gwiazd, urządzenie pozwoliło również na uzyskanie nowych informacji na temat ich rozmiarów, wieku oraz ewolucji. Stało się to możliwe dzięki detekcji specyficznych oscylacji, swoistych “trzęsień”, tych gwiazd.

Przeprowadzone analizy astrosejsmologiczne umożliwiły scharakteryzowanie gwiazd w sposób zbliżony nieco do techniki wykorzystywanej przez sejsmologów w badaniach wnętrza Ziemi. Rezultaty zaprezentowano na konferencji zwołanej w duńskim Aarhus University, gdzie międzynarodowy zespół naukowców wchodzący w skład KASC (Kepler Astroseismic Science Consortium) przedstawił dane uzyskane w toku badań.

Wśród wszystkich badanych obiektów jedna gwiazda znalazła się w centrum uwagi – KIC 11026764, która jest obecnie obiektem o najlepiej poznanych właściwościach w obszarze obserwowanym przez Keplera, a także jedną z najlepiej poznanych gwiazd we Wszechświecie. Jej wiek ocenia się na około 5.94 miliarda lat, a jej obecny rozmiar ponad dwukrotnie przekracza średnicę Słońca i w przyszłości będzie się zmieniał – gwiazda ta zmienia się powoli w czerwonego olbrzyma. Analiza jej oscylacji ujawniła, że obiekt ten jest zasilany fuzją wodoru w niewielkiej powłoce otaczającej jądro bogate w hel.

Inną niezwykle interesującą gwiazdą, którą obserwowano jest RR Lyrae, będąca jednocześnie protoplastą niezwykle ważnej grupy gwiazd zmiennych, znanych od nieco ponad wieku. Obiekty tego typu są wykorzystywane do pomiarów odległości w naszej galaktyce. W przypadku RR Lyrae krzywa jasności gwiazdy zmienia się w dobrze poznanym okresie wynoszącym około 13.5 godziny. W tym czasie pojawiają się jednak także inne, niewielkie zmiany amplitudy o dłuższym okresie – zjawisko znane pod nazwą efektu Błażki.

Efekt ten przez dziesięciolecia był zagadką dla naukowców, jednakże nowe dane pochodzące z obserwatorium Keplera prawdopodobnie pozwolą poznać jego przyczynę. Już teraz obserwacje RR Lyrae pozwoliły na odkrycie dodatkowego, nieznanego wcześniej okresu oscylacji, zachodzącego w czasie dwukrotnie dłuższym od podstawowej, 13.5-godzinnej amplitudy zmienności. Według naukowców analizujących zebrany materiał, ta nowo odkryta cykliczność jest bezpośrednio powiązana z efektem Błażki.

Obserwowane przez Keplera gwiazdy stanowią jedne z najlepiej scharakteryzowanych obiektów w galaktyce Drogi Mlecznej. Przeprowadzone badania finansowane są niezależnie od budżetu misji przez kraje, z których pochodzą naukowcy wchodzący w skład KASC. Według Thomasa Kallingera, głównego autora badań czerwonych olbrzymów, możliwości teleskopu kosmicznego Keplera pozwalają na badania gwiazd z taką dokładnością, że rezultaty zmienią w sposób zasadniczy naszą wiedzę o tym jak funkcjonują gwiazdy.

Daniel Huber, autor jednego z opracowań KASC, podziela to zdanie, uważając również, że wyniki obserwacji pozwolą nam także na lepsze zrozumienie ewolucyjnej przyszłości naszego słońca oraz całej galaktyki.

(NASA)

Przykładowe gwiazdy i zmiany ich jasności zaobserwowane przez Keplera (KASC)

Wiele gwiazd typu RR Lyrae charakteryzuje się regularnymi pulsacjami (po lewej), jednakże pewna część wykazuje istnienie efektu Błażki (po prawej), objawiającego się zmianami jasności co drugiego cyklu (KASC)

Porównanie obserwacji gwiazdy zmiennej RR Lyrae wykonanych z użyciem obserwatoriów naziemnych oraz teleskopu Kepler (KASC)

Comments are closed.