Pięćset egzoplanet – to już niebawem!

0

24 października 2010 roku listy znanych i potwierdzonych egzoplanet zawierają 494 obiekty. Jest możliwe, że jeszcze przed końcem tego miesiąca pięćsetna planeta pozasłoneczna zostanie odkryta.

Pierwsze egzoplanety, których obecność potwierdzono “solidnymi dowodami”, zostały odkryte w 1992 roku. Są to dziwne obiekty krążące wokół pulsara PSR 1257+12*. Po tym odkryciu nastąpiły następne – tym razem już wokół “zwyczajnych” gwiazd.

W ciągu następnych kilkunastu lat ludzkość poznała setki potwierdzonych oraz dalsze dziesiątki niepotwierdzonych planet pozasłonecznych. Wiele z tych obiektów okazało się być dziwnymi obcymi światami, których istnienia wcześniej w ogóle sobie nie wyobrażaliśmy. Dla przykładu, poznaliśmy zupełnie nową klasę egzoplanet, które zostały nazwane “gorącymi Jowiszami”. Te obiekty są o masie i rozmiarach porównywalnych lub większych od naszego Jowisza – lecz krążą bardzo blisko swoich gwiazd macierzystych. U tych egzoplanet okres obiegu wokół gwiazdy liczy się raczej w godzinach lub dniach niż latach a dotychczas znany rekordzista (WASP-19 b) obiega swoją gwiazdę w czasie krótszym niż 19 godzin. Gorące Jowisze, które tak blisko krążą dookoła swych gwiazd macierzystych przypominają potężne komety, bowiem ich atmosfery w wielu przypadkach są wręcz “wywiewane” przez gwiazdę. Przykładem takiej egzoplanety jest HD 209458b.

Orbity innych egzoplanet są bardzo ekscentryczne – mają bardzo kometarne charakterystyki. Rekordzistką wśród takich obiektów jest HD 80606 b, o ekscentryczności wyliczonej na 0,9336. Drugi obrazek w galerii tego artykułu pokazuje orbitę HD 80606 b. Na tym obiekcie temperatura atmosfery potrafi wzrosnąć z 500 stopni Celsjusza aż do 1200 w zaledwie sześć godzin, w trakcie zbliżania się do swego orbitalnego peryastronu (punktu najbliższego gwieździe macierzystej). Takie obiekty występują w układach podwójnych i wielokrotnych, gdzie oddziaływania pomiędzy gwiazdami są na tyle duże by zniekształcać orbity egzoplanet. (Dla astronomów to także było zaskoczenie, gdy odkryli egzoplanety krążące w układach podwójnych gwiazd).

Najbardziej interesujące egzoplanety dla większości ludzi to te małe i niepozorne – skaliste o masach porównywalnych z Ziemią. To właśnie wśród nich poszukuje się tych, które krążą wokół swych gwiazd nie za blisko i nie za daleko – w odpowiedniej odległości, by woda mogła występować w stanie ciekłym. A gdzie jest ciekła woda, tam może być życie. Niestety, jak na razie większość takich obiektów leży poza możliwościami detekcji współczesnych technik obserwacyjnych – ale w perspektywie kilkunastu najbliższych lat (a kto wie? może i już niebawem – za sprawą misji Kepler) odkrycia małych skalistych obiektów staną się codziennością.

Istnienia innych obiektów prawdopodobnie nigdy nie uda się udowodnić w sposób przekonywujący. Dla przykładu w 2009 roku być może wykryto egzoplanetę w galaktyce M31 – jednak praktycznie nie ma szans na ponowne obserwacje.

Niedawno duże zamieszanie wywołało odkrycie małej i prawdopodobnie skalistej egzoplanety Gliese 581g – obiekt wydawał się krążyć wokół swojej gwiazdy macierzystej w odpowiednim miejscu, by woda w stanie ciekłym mogła występować. Po kilku dniach pojawiły się wątpliwości co do istnienia tego obiektu – sprawa wciąż nie jest rozwiązana. Co ciekawe, wraz z wątpliwościami co do istnienia Gliese 581g pojawiły się wątpliwości co do istnienia czterech innych obiektów. Te egzoplanety przesunięto na listę “niepotwierdzonych” obiektów. Jeśli uda się sposobami niezależnymi udowodnić ich istnienie to zamiast 494 znanych planet pozasłonecznych będzie ich 499…

Niemniej jednak jest pewne, że pięćsetna egzoplaneta zostanie już niebawem odkryta. Czy stanie się to jeszcze w tym miesiącu? Jeśli nie, to raczej z całą pewnością nastąpi to do końca tego roku.

Odkrycia planet pozasłonecznych są na bieżąco komentowane na Polskim Forum Astronautycznym – LINK

* Warto tu dodać, że odkrywcą obiektów planetarnych krążących wokół pulsara PSR 1257+12 jest Polak – astronom Aleksander Wolszczan.

Orbita HD 80606 b / Credits - Icalanise

Comments are closed.